Gemeente Groningen wil dwangarbeid invoeren via de achterdeur
Tijdens de vergadering van de Groningse gemeenteraadscommissie Werk en Inkomen vorige week woensdag ontvouwde de wethouder zijn plannen voor de invoering van de Participatiewet. Doorbraak was er ook, en hoogleraar sociale zekerheidsrecht Gijs Vonk lichtte er de open brief toe die hij op 27 juni had opgesteld tijdens de bijeenkomst “Participatiewet? Onze tegenprestatie is verzet!”.
Het Groningse coalitie-akkoord van afgelopen mei was hoopgevend voor mensen in de bijstand. D66, PvdA, GroenLinks en VVD stelden daar namelijk in: “Ons beleid is erop gericht dat iedereen zijn best doet om te leren of aan het werk te komen, een verplichte tegenprestatie is dan niet aan de orde.” En ook in haar notitie “Invoering Participatiewet” stelt het college voor om “het leveren van een maatschappelijke bijdrage voor mensen met een bijstandsuitkering te betrekken bij een brede integrale aanpak binnen de vernieuwing van het sociale domein” en dus “niet over te gaan tot de verplichting tot het leveren van een tegenprestatie”.
Dat lijkt dus allemaal positief, maar bij nader bestuderen van de tekst blijkt er toch een flinke adder onder het gras te zitten. Het college schrijft namelijk dat “het stimuleren van maatschappelijke deelname ook kan worden ondersteund met instrumenten uit het minimabeleid. Zo is te overwegen om de individuele inkomenstoeslag te verbinden aan het leveren van een maatschappelijke bijdrage, waarmee groepen worden beloond die maatschappelijk actief zijn. Gevolg hiervan is wel dat de toeslag voor mensen die niet actief zijn, verdwijnt.”
Van boven bont, van onder stront
Via deze smerige achterdeur worden mensen straks toch gedwongen om “maatschappelijk actief” te zijn. Momenteel krijgen mensen die al lang werkloos zijn, een jaarlijkse langdurigheidstoeslag. Nu wil de gemeente die dus van iedereen afpakken, en alleen als individuele inkomenstoeslag weer toekennen aan degenen die volgens haar “maatschappelijk actief” zijn. Met andere woorden: men kan de oude toeslag weer ’terugverdienen’ door het leveren van een “tegenprestatie”, door het verrichten van dwangarbeid. Wie dat weigert, krijgt dus feitelijk jaarlijks een korting van een paar honderd euro op zijn uitkering.
Het niet instellen van een verplichting tot het leveren van een “tegenprestatie” klonk dus aardig, maar daarvoor als alternatief een evenzo perverse “financiële prikkel” inzetten is net zo verwerpelijk. Vooral ook omdat die toeslag eigenlijk bedoeld is als armoedebestrijding. Het toekennen van een individuele inkomenstoeslag bovenop een hongeruitkering als beloning voor “een maatschappelijke bijdrage” is een keihard pressiemiddel. Wie niet werkt, zal niet eten. Oftewel, op z’n Gronings: van boven bont, van onder stront.
Meer dwangarbeid en sancties
De “tegenprestatie” is overigens vooral een aanvulling op het reeds bestaande werken voor je uitkering: de participatieplaatsen. De mogelijkheden om mensen aan de dwangarbeid te zetten, worden dus alleen maar uitgebouwd. Het coalitie-akkoord zegt over die participatieplaatsen: “Voor het opdoen van werkervaring werken we met behoud van een uitkering, mits het tijdelijk is en bijdraagt aan de persoonlijke ontwikkeling. Participatiebanen worden ingezet om mensen met een bijstandsuitkering met behoud van uitkering te laten werken. Participatiebanen duren maximaal twee jaar. De werkgevers ontvangen een vergoeding van duizend euro per jaar, de bijstandsgerechtigde ontvangt een halfjaarlijkse premie van zeshonderd euro.” Participatiebanen zijn geen banen: werken met behoud van uitkering is werken voor een uitkering en dat is dwangarbeid. Met dwangarbeid voor werklozen worden ondernemers vet gespekt.
En ook het uitdelen van kortingen gaat flink door, zo valt te lezen in de notitie. “De uniformering van de arbeidsverplichtingen voor mensen in de bijstand gaat worden gehandhaafd met een eventuele wijziging met betrekking tot het sanctioneren. De gemeente Groningen overweegt te kiezen voor de minimale variant van de verplichte sancties.” Die “minimale variant” van sancties blijkt neer te komen op bijvoorbeeld het uitsmeren van een korting over drie maanden. Dus een maand een korting van honderd procent wordt dan drie maanden een korting van ruim dertig procent. Uiteindelijk wordt de sanctie er dus niet minder om.
Reacties van partijen
Na het inspreken van onder meer Vonk en de Cliëntenraad was de beurt aan de politieke partijen. De SP en de Stadspartij spraken zich als enige uit tegen het inzetten van de inkomenstoeslag als “financiële prikkel” voor het leveren van een “tegenprestatie”. ChristenUnie zag de “prikkel” ook niet zitten, maar vond de verplichte “tegenprestatie” wel gewenst. De PvdA stond juist niet achter de verplichte “tegenprestatie”, maar liet zich dan weer niet uit over de inkomenstoeslag als “beloning” voor een maatschappelijke bijdrage. D66 vond het inzetten van de toeslag als stimulans te ver gaan, maar was er wel voor om meer regels te verbinden aan het toekennen ervan. De VVD, PvdD, CDA, Studenten & Stad en GroenLinks leverden geen enkele kritiek op het dwangarbeidplan van het college.
Kortom, het college zet vol in op het uitbouwen van dwangarbeid en het sanctioneren en criminaliseren van bijstandsgerechtigden. Er is vooralsnog geen noemenswaardige andere benadering van mensen zonder baan in zicht. Er zijn inmiddels meer gemeenten die zich “kritisch” uitlaten over werken voor je uitkering of de “tegenprestatie”. Ze doen het voorkomen alsof ze breken met het beleid van dwangarbeid. Maar bij nadere bestudering blijkt die breuk vaak niet meer dan cosmetisch en gaan ze toch verder op de oude voet. Om die tendens tegen te gaan en een werkelijke breuk met dwangarbeid te forceren is meer lokaal verzet van onderop nodig.
Verzet
De Cliëntenraad besloot met een nuchtere constatering: “Een ieder weet dat er in Groningen en omstreken, alsook in de rest van Nederland, bij lange na niet genoeg banen zijn en dat ook met optimale inspanning van de WWB-ers en inzet van de beschikbare middelen slechts een zeer klein deel van de Groningse WWB-populatie aan regulier werk zal kunnen komen. In dit kader zijn sancties voor mensen die geen perspectief op werk hebben dan ook geen optie in de ogen van de cliëntenraad.” De bobo’s kunnen hoog en laag springen, maar er zijn gewoon geen banen. Alle dwang en flutbeleid lijkt dus niet bedoeld om mensen daadwerkelijk aan een betaalde baan te krijgen, maar meer om hen te disciplineren en gratis te kunnen inzetten. Doorbraak gaat de komende tijd dit beleid in Groningen verder onder de loep nemen en proberen in contact te komen met andere bijstandsgerechtigden, om zo te proberen een tegengeluid van onderop op te bouwen. Eind oktober komt er een nieuwe bijeenkomst om verder uit te zoeken hoe het gemeentebeleid in elkaar zit en te kijken wat we kunnen doen tegen de, ook in Groningen, steeds verdergaande stigmatisering en uitbuiting van werklozen.
Participatiewet? Onze tegenprestatie is verzet!
Corrie Hogenboom en Tanja Willems
Zo kennen we de politiek weer. Stel je voor , geen gratis en rechteloze arbeiders die je kunt rondschoppen en uitbuiten zoals sommige bevriende werkgevers dit graag willen.
Men zegt het 1 maar doet het ander, alles voor eigen politieke en financiële gewin. Wie is hier de grootste leugenaar, oplichter en fraudeur?
Politici en ambtenaren menen dit allemaal te kunnen doen omdat ze de publieke opinie nog achter zich hebben staan. Het beeld van de ‘uitkeringstrekker’ die zijn boodschappenwagen vollaadt met snoep, kratten bier en sigaretten, is zeer hardnekkig. Ondertussen zijn er zeer veel zgn. nieuwe armen, mensen met goede opleiding en werkervaring die door bezuinigingen op straat kwamen te staan en ook nergens een baan kunnen vinden.
Het korten op een uitkering die al te laag is om aan de maandelijkse betalingsverplichtingen te kunnen voldoen en ook nog fatsoenlijk te eten, is een misdaad. Het is in strijd met de zorgplicht die de overheid heeft voor zijn burgers. Wordt het niet eens tijd om systematisch data te verzamelen om zwart op wit aan te tonen dat het bijstandsbudget echte armoede veroorzaakt? Alleen met feiten kunnen we de overheid op de knieën dwingen en de publieke opinie beïnvloeden.
“Ondertussen zijn er zeer veel zgn. nieuwe armen, mensen met goede opleiding en werkervaring die door bezuinigingen op straat kwamen te staan en ook nergens een baan kunnen vinden.”
Wilders is al begonnen dit onderscheid te maken. Volgens hem heb je natuurlijk slachtoffers van de crisis, die altijd hard gewerkt hebben, maar nu de pineut zijn, omdat de regering zonodig geld naar Griekenland moest sturen en van de andere kant de uitkeringstrekkers, die nog nooit gewerkt hebben. Dat een persoon, die nu ‘slachtoffer van de crisis’ is over 10 of 20 jaar ook zo’n langdurig werkloze is en dat de crisis al sinds de jaren 70 duurt, vergeet hij gemakshalve.
“Wordt het niet eens tijd om systematisch data te verzamelen om zwart op wit aan te tonen dat het bijstandsbudget echte armoede veroorzaakt?”
Nou, ze geloven al, dat alleen AOW echte armoede kan veroorzaken, dan lijkt het me evident, dat een uitkering, die daar al meer dan 100 euro op achterloopt (terwijl ze toch beiden het sociaal minimum heten te zijn) deze armoede zeker veroorzaakt.
Beste Vilseledd, met mijn opmerking over de ‘nieuwe armen’ bedoelde ik niet dat er een onderscheid gemaakt moet worden tussen hen en de langdurig werkloze. Ik behoor zelf tot de “nieuwe armen’, en zal na 5 jaar ziektewet en ww binnenkort bij de soc.dienst moeten aankloppen. 5 Jaar op een minimum leerde mij voldoende over wat het betekent om je rekeningen niet te kunnen betalen en om sociaal/economisch helemaal buiten spel te staan. Daarvoor werkte ik als ambulant begeleider met mensen die door hun beperking aangewezen waren op budgetten waar ieder intelligent mens mee in de problemen zou komen. De psycho-sociale problemen waar deze mensen mee kampten waren een rechtstreeks gevolg van armoede en ellendige bureaucratie. Tegenover deze oorzaak sta je als begeleider machteloos.
Veel langdurig werklozen zijn volkomen murw geslagen en zijn ieder vertrouwen verloren dat hun situatie ooit verbeteren zal. Daarom doe ik een beroep op de nieuwe armen. Laat ze hun opleiding, kennis en ervaring gebruiken om deze armoedetoestand aan de kaak te stellen. En volgens mij- het is maar een idee- moet dat gewoon zakelijk. Dat bedoel ik met data verzamelen. De eenvoudige rekensommetjes van inkomen en vaste lasten van elkaar aftrekken. Het weinige ( of niets) dat overblijft en welke gevolgen dat heeft voor je functioneren in de maatschappij. Dat breed bekend maken via de media.
Want volgens mij weten nog steeds heel veel mensen niet hoe het werkelijk zit.
Geachte heer, mevrouw,
Ik ben zo’n persoon waarover u over discussieert.
Sinds mijn afstuderen in 2003 heb ik nog nooit een baan aangeboden gekregen van een bedrijf op mijn vakgebied Facilitair Management. Ik zou dan ook graag beginnen als Facilitair medewerker bijvoorbeeld om eerst gerichte werkervaring op te doen. Het is nu 11 jaar later.
11 jaar lang ben ik dus non-stop aan het solliciteren. In de tussentijd heb ik netjes de banen aangenomen gekregen die me zijn aangeboden (heb gewerkt als mw klantenservice, budgetbeheerder, medewerker DIV, wederom mw klantenservice enzovoorts…)
Er zijn erg veel mensen die NIET murv zijn geslagen en die NIET hun hoofd laten hangen.
Ik en VELE anderen met mij zullen doorgaan en doorzetten totdat ze een baan hebben met toekomstperspectief!!!
Derhalve zou het BIJSTANDSBUDGET gebruikt moeten worden om mensen weer aan het werk te krijgen.
Als de gemeente bedrijven benaderd met een idee/goed plan om bijstandsgerechtigden 3 maanden gratis/met behoud van uitkering bij dat bedrijf te laten werken, dan is het bedrijf blij met een gratis werknemer van 3 maanden. En als de gratis werknemer 3 maanden goed functioneert dan krijgt deze vervolgens een jaarcontract met een passend salaris.
Het kost de gemeente niks extra’s want de bijstandsgerechtigde ontvangt sowieso 3 maanden uitkering.
En als deze 3 maanden gratis werkt met behoud van uitkering is dat hetzelfde kostenplaatje.
Het resultaat is echter wel dat de bijstandsgerechtigde uitstroomt naar een betaald baan.
Gemeente blij! Werknemer blij! Bedrijf is blij!
Ik geef me dan als 1e op om 3 maanden gratis te werken bij een bedrijf.
Ik zorg echt wel dat het bedrijf tevreden over me is na deze 3 maanden.
Na 3 maanden ben ik op een goed werkniveau gekomen.
Deze werkgever zal mij dan echt wel aannemen! Ik wil nooit meer werkloos zijn!
Beste Dick,
Ik snap je frustratie, maar ik zou zelf nooit aanbieden om gratis voor een bedrijf te gaan werken, hoe lang ik ook zonder baan zit. Als ik arbeid lever, heeft het bedrijf een salaris te leveren, simpel.
Als je werkt heb je net als alle anderen recht op een minimaal een CAO-loon. En bovendien: als bedrijven gratis werknemers aangeboden krijgen gaan ze vanzelfsprekend geen betaalde mensen meer aannemen en komen er dus nog meer werklozen bij.
Ik zou eventueel wel open staan voor precies het omgekeerde: laat een bedrijf mij drie maanden salaris betalen, dan kijk ik daarna of ze dat goed en regelmatig doen, en of ik ervan kan rondkomen, en dan ga ik daarna wel eventueel (!) in vaste dienst bij hen aan de slag…
Beste Eric,
Zo heb ik ook jaren lang gedacht in de eerste 7 jaar na mijn studie.
Toen dacht ik ook dat iemand wel gek zou zijn om gratis te gaan werken.
Zou toen ook nooit in me op komen.
Maar als je het gevoel kent van jaren lang modderen en werkloos zijn, geen geld hebt, geen leuke dingen doen, je maatschappelijke ontwikkeling stil valt en daardoor ook je sociale leven grotendeels weg valt, dan ben je echt wel bereid om 3 maanden gratis te gaan werken met als doel/uitkomst dat dat bedrijf je ook gewoon wil aannemen voor lange tijd.
Klopt het dat jij altijd werk hebt gehad en daardoor dat beroerde gevoel van werkloos zijn niet kent?
En dan bedoel ik niet 3 maanden of een half jaar werkloos? Maar echt meerdere jaren?
Nee, dat klopt niet Dick. Ik ben zelf al heel erg lang baanloos, zelfs nog langer dan jij.
Daarom schreef ik ook dat ik je frust begreep, dat meen ik echt.
Maar voor mij is de individuele oplossing van: ik gratis werken geen optie, want dat gaat ten koste van anderen wier betaalde baan ik dan zou verdringen. Ik kies er juist voor om samen met anderen te strijden tegen dwangarbeid en andere misstanden, en zo mijn leven de zinvol en moeite waard te maken. Via kameraadschappelijkheid en solidariteit.
Maar dat biedt inderdaad nauwelijks oplossingen voor geldgebrek op de korte termijn. Dus ik veroordeel je zeker niet om de keuzen die je wilt maken.
Maar weet wel dat bedrijven die eenmaal geproefd hebben aan gratis arbeiders (die super hun best doen in de ijdele hoop om een contract te krijgen) juist zelden nog die contracten aanbieden, en liever na jouw drie maanden zwoegen een nieuwe gratis arbeider gaan ophalen bij de soos.
Oke, ja nu snap ik jou ook hoe dat gaat. Ik dacht vanuit mezelf omdat ik zo graag wil werken, en omdat ik het bedrijf vertrouw dat ze me dan ook een baan aanbieden achteraf.
Jouw uitleg is verhelderend. Vanuit het bedrijf gezien, vanuit economisch oogpunt, is het voor hen wel makkelijk om gewoon weer een nieuwe gratis werknemer aan te nemen voor 3 maanden.
Bedankt voor je uitleg Eric. Ik ga er heel goed rekening mee houden dat ik niet op die manier gebruikt zal worden.
Eric heeft erin gelijk. Ik heb zelf (nog) geen ervaringen met het doen van dwangarbeid. Ben daar tot nu toe (gelukkig) telkens ternauwernood aan ontsnapt. Maar ik heb wel ervaringen met gesubsidieerde arbeid en met zogenaamde “Melkert-banen”. En ook daarin word je na een jaar weer doodleuk vervangen voor een nieuwe werkloze of gehandicapte. En het maakt echt niet uit of je nou tijdens dat jaar je best hebt gedaan of niet hoor. Toen ik bij de belastingdienst kwam te werken in 2004 kreeg ik een jaarcontract waarbij ze bij de sollicitatie al zeiden: Mevrouw wij adviseren u door te blijven solliciteren gedurende uw baan want na een jaar wordt u weer vervangen voor een nieuwe werkloze waar wij subsidie voor kunnen ontvangen”. Ik had nog ijdele hoop toch te kunnen blijven als ik maar hard genoeg werkte, maar helaas.
O ja, en dan komen ze ook nog met het smoesje aan dat je vanuit een werkende positie gemakkelijker bij een bedrijf binnenkomt dan vanuit de bijstand. Nou ik kan uit ervaring zeggen dat dat niet waar is! Tijdens mijn werk bij de belastingdienst heb ik elke week minstens 1 sollicitatie verricht en telkens zonder succes. Dus na een jaar kon ik mooi weer opnieuw WW aan gaan vragen. Waar ik overigens 4 maanden op heb kunnen wachten voor ik het kreeg. Bovendien was mijn WW uitkering nog 10 euro lager dan de bijstand. En daarom trap ik ook niet meer in alle smoesjes waarmee ze de dwangarbeid goedpraten. Want dat is het: Iets wat slecht is goedpraten!
@ Dick,
Het is tegenwoordig niet 3 maanden, maar veel langer, soms wel jaren dat je werkt met behoud van een uitkering.
Ik heb diverse van die trajecten mee gemaakt en het heeft nog nooit werk opgeleverd. Voor alle banen die ik ooit heb gehad, heb ik er zelf op gesolliciteerd.
Men gebruikt allerlei termen zoals werk ritme aanleren, het werk aanleren, kijken of de werknemer goed ect is. Het feit is wel dat hier mee de wettelijke proeftijd, mee word ontdoken. Je weet wel, dat is die eerste maand bij een nieuwe werkgever. In die maand kijkt de werkgever ook of de werknemer bij zijn/haar bedrijf past en of de persoon de juiste kwaliteiten heeft.
Waarom moet een uitkeringsgerechtigde deze “proeftijd” voor maanden, soms jaren doen?
Het zijn gratis of zwaar gesubsidieerd arbeidskrachten die je kunt rond schoppen hoe de werkgever het wil. En de belasting betaler mag dit allemaal betalen. Vind jij het juist dat de belastingbetaler betaald voor de winst voor de werkgevers? Ik niet. Reken eens uit hoeveel winst de werkgevers maken op 100.000 uitkeringsgerechtigden op jaar basis, waar ze geen loon , belastingen en premies voor betalen. Ik denk dat je schrikt. Tel daarbij nog eens de winst op de productie of diensten die de uitkeringsgerechtigden moeten leveren en je schrikt nog harder.
Ja heel wat uitkeringsgerechtigden willen graag werken en sommige zouden ook wel de gok willen wagen met gratis werken. Maar met gratis werken betaal je de rekeningen niet. En de kans dat het een baan oplevert is tegenwoordig ook 0. Ik kan het weten, he tis mij vaak genoeg overkomen. Dus heb ik nu het standpunt, je wilt dat ik werk, prima. Maar je betaald wel een normaal loon inclusief alle belastingen en premies. Ik werk niet gratis. Dat sprookje was eens, lang, lang gelden.
Hallo Raven,
Vanuit een vast dienstverband klopt dit misschien, maar werkgevers hebben zeker geen voorkeur voor ‘werklozen’, die eens toevallig in een tijdelijk baantje terechtkomen. Politici vinden flexibilisering geweldig, maar in de volksmond blijf het ’twaalf ambachten en dertien ongelukken’. Een schande, dat ze dat propageren.
Het boek van Guy Standing over het precariaat versus het salariaat stelt het duidelijker. Voor het grootste deel van het precariaat is hun tijdelijk baantje een ongewenste situatie. Een klein deel vaart er wel bij; dat zijn de ‘high potentials’, die zich niet willen binden.
Een onderbelicht gevolg van deze arbeidsdruk vanuit uitkeringsinsttanties, maar ook schuldsaneerders: mensen worden in de armen gedreven van louche werkgevers. Een bonafide werkgever wil doorgaans geen mensen met schulden. Er bestaan er ook, die alleen maar mensen met schulden willen en dan de schuldenpoblematiek gaan ‘oplossen’, lees: ze nog verder in de ellende duwen en rijk worden over hun rug.
Klopt exact wat je zegt Vilseledd. Over het precariaat heb ik ook al gelezen. In Engeland is het precariaat zelfs de laagste klasse. Interessant om daarover te lezen! En wat betreft die schuldsanering heb daar gelukkig zelf geen ervaring mee. Maar ik ken wel mensen die daarin zitten en inderdaad opgelicht worden door bewindvoerders en dergelijke lieden. Ze proberen jammer genoeg grof geld te verdienen over de rug van kwetsbare mensen die geen uitweg meer zien. Ik ken persoonlijk in mijn vriendenkring mensen die dat overkomen is.