Genocide-ontkenning door Timmermans

Timmermans waarschuwt voor onverschilligheid voor vervolging, in een stuk dat bol staat van moedwillige onverschilligheid. Ik lees geen moedig stuk dat zich uitspreekt voor de verworpenen der aarde. Ik lees een dubbele moraal.

De problemen beginnen al in de introductie van het stuk. Er wordt uitgehaald naar “radicalen” in de samenleving, die baat hebben bij “uitsluiting”. Op het eerste gezicht klinkt dat wijs, tot je leest wie Timmermans precies als radicaal bestempelt.

Dat zijn, naast extreem-rechtse partijen, ook radicaal-linksen, die “het recht van Israël om terreur te bestrijden” ontkennen. Dit is een voorbeeld van hoefijzertheorie: de politieke theorie dat extreem-links en extreem-rechts in essentie hetzelfde zijn.

Hoefijzertheorie is een theorie die vooral wordt gebruikt door gematigd-linkse en sociaal-liberale partijen om hun concurrentie op links weg te zetten. Het profileert centrisme (te weten: links praten en rechts doen) als de enige gangbare politiek.

Deze strategie kan worden verklaard door de positie van de PvdA. In 2023 probeerde de PvdA zich radicaler te profileren, om in te spelen op de noodkreet uit de maatschappij. Het risico van die strategie is dat, als je niet oprecht radicaal bent, je op links kan worden ingehaald.

Wat is dan de strategie om met die radicaliteit niet juist een ruk naar nóg linksere partijen te voeden? Door ze op andere gronden aan te vallen. Dit zagen we in de laatste verkiezingen: een stem op Timmermans werd een stem tegen Wilders, aldus de PvdA.

De PvdA heeft een geschiedenis van meer radicale stemmen uitsluiten. Al in 2006 was het de strategie van de PvdA, zoals uitgelegd door Timmermans, om de centristische stemmer te paaien door niet met de SP samen te werken.

Wat die strategie, als het gaat om Gaza, nu zo laakbaar maakt, is de maatschappelijke context: de PvdA durft het op dit punt niet op te nemen tegen het overheersende rechtse frame. Dat wil de PvdA ook niet, deels vanwege de pro-Israëlische achterban.

“If you can’t beat them, join them”, luidt het devies. Door onwil en onmacht neemt de PvdA het niet op voor Gaza. En als dat het geval is, dan kan de PvdA beter het rechtse frame overnemen. Waardoor het rechtse frame wordt versterkt.

Dit blijkt te meer uit de introductie, waar Timmermans spreekt van een “pogrom” op 7 oktober, en een “reactie” van de zijde van Israël. Ook later in het stuk worden genocide, apartheid, oorlogsmisdrijven en burgerdoden niet genoemd.

Kernachtig geeft Timmermans zijn eigen standpunt weer: van Israëli’s en Gazanen, allemaal in shock, kan je niet verwachten dat ze zich in anderen verplaatsen. Hiermee worden Israël en Palestina gelijk getrokken, terwijl de situatie in Gaza ongelijk is.

Volgens de laatste telling zijn er dertig keer meer mensen omgekomen in Gaza dan in Israël. Israël bombardeert Gaza, Israël blokkeert de invoer van hulpgoederen, Israël pleegt (ook volgens de Nederlandse rechter) oorlogsmisdrijven.

Timmermans probeert zich voor te doen als de redelijke centrist, maar: doen alsof partijen gelijk zijn als ze dat niet zijn, is óók propaganda. Ironisch genoeg is dit een vorm van propaganda die op antisemitische wijze is gebruikt door de nazi’s.

Dit is des te pijnlijker, nu Timmermans zelf de gevaren noemt van zijn eigen onverschilligheid. Mensen in Gaza en daarbuiten schreeuwen het uit tegen de gaande genocide, maar Timmermans durft niet eens van oorlogsmisdrijven te spreken. Dát is onverschilligheid ten top.

Juist waar Timmermans de verschrikkingen van antisemitisme noemt, kan hij ook de verschrikkingen van de Israëlische apartheid noemen. Het zijn twee kwaden, die beide bestreden moeten worden. Maar dat verzaakt Timmermans, waarmee hij een vals centrisme toont.

In dat valse centrisme, waarbij antisemitisme wel wordt veroordeeld maar apartheid niet, schuilt ook een vorm van onverschilligheid. Immers zou dit stuk gaan over de oorlog in Gaza, maar gaat het vooral over antisemitisme in Nederland. Niet over Nederlandse steun aan Israël.

Hierbij wordt antisemitisme gebruikt als afleiding: Timmermans wil de oorlog duiden, maar benoemt alleen antisemitisme, waardoor hij geen woorden vuil hoeft te maken aan Israëlische oorlogsmisdrijven. Maar wie durft zijn kritiek op antisemitisme te bekritiseren?

Indirect maakt hij zich zo schuldig aan wat hij conservatief en extreem-rechts verwijt: hij doet radicaal-linkse kritiek op Israël af als antisemitisch door die kritiek niet goed toe te lichten.

Hoe ironisch is het dan dat Timmermans zelf kritiek heeft op het gelijktrekken van dader en slachtoffer? Doet hij niet hetzelfde door een moreel gelijk te trekken tussen de Israëlische regering en de bevolking van Gaza? Alsof het bestaan van apartheid slechts een mening is.

Timmermans breekt vervolgens een lans voor de “botsing van meningen”, maar die verwerpt hij eerder in het artikel, als hij de linkse kwalificering van zionisme afdoet als een “stok om mee te slaan” zonder er daadwerkelijk op in te gaan. Dit artikel verwerpt die meningen.

Dit is niet de eerste keer dat Timmermans zich verzet tegen de mogelijkheid van pro-Palestijnse demonstranten om zich uit te spreken. Na de klimaatmars vond hij dat de Palestijnse zaak geweerd had moeten worden.

En na een demonstratie van activisten in de lobby van de Tweede Kamer gaf hij ook aan dat dat bestreden moest worden. Timmermans predikt dat hij wil luisteren, maar in feite wil hij alleen een bepaald soort geluid horen.

De kern van die dissonantie geeft Timmermans weer als hij het heeft over de “discussie” over Gaza. Daarover mag je van mening verschillen (maar blijkbaar niet demonstreren). Maar over antisemitisme mag je niet van mening verschillen.

Maar er zijn, ook onder wij die antisemitisme verwerpen, verschillen van inzichten mogelijk. Ook onder Joden zijn er verschillende inzichten, zeker als het gaat over antisemitisme en anti-zionisme. Ook over die grens is voor Timmermans geen discussie mogelijk.

Zo veroordeelde de PvdA/GL laatst een demonstratie bij een concert van Lenny Kuhr als “antisemitisch”. Is daarover ook geen discussie mogelijk? Want als dat zo is, dan is er feitelijk geen discussie mogelijk over de oorlog in Gaza.

Met de voorlaatste paragraaf kan iedereen het alleen eens zijn: ontmenselijking, waaronder antisemitisme, moet koste wat het kost worden voorkomen. Wat ik onvergefelijk vind, is dat het apartheidsregime in Israël op geen enkele wijze wordt aangesproken.

Ik kan me geen beter voorbeeld bedenken van een stuk dat predikt tegen dat wat het zelf verkondigt, of in ieder geval waar het zelf aan meewerkt. Nergens wordt dat pijnlijker duidelijk dan in de laatste drie zinnen van het stuk.

Want ook daar kiest Timmermans ervoor om mee te gaan in een rechtse leugen. Er is geen sprake van een demonstratie “tegen” 4 mei, net zoals er geen demonstratie was tegen het Holocaustmuseum. Er is ook geen demonstratie aangekondigd.

Het gerucht is afkomstig van Mirjam Bikker, die feitenvrij begon te brainstormen over 4 mei tijdens een debat over de demonstratie tegen Herzog, die ze afdeed als antisemitisch. Het noemen van 4 mei is bedoeld om angst te zaaien.

En die leugen heeft effect, want nu doet ook het kabinet mee aan de poppenkast. Compleet zonder enige onderbouwing wordt er angst gezaaid jegens Palestijnen en de Palestijnse zaak. En Timmermans doet er vrolijk aan mee.

Het laat zien dat er, als het gaat om Gaza, geen linkse partijen meer zijn. Er zijn rechtse partijen en rechtsere partijen. Het laat ook zien hoe zo kort na de verkiezingswinst van Wilders het land zo veranderd kan zijn.

Want politici, waaronder Timmermans, durven niet meer te wachten op feiten. Ze durven niet meer genuanceerd te kijken. Ze kunnen alleen nog opgezweept worden om de gemeenschappelijke lijn te verkondigen, en dat is: de focus mag niet op Gaza liggen.

Juist in zo’n lang essay, waarin Timmermans het achterste van zijn tong laat zien, zou hij tijd moeten hebben genomen om oorlogsmisdrijven te veroordelen. Dat hij dat niet doet, is een toonbeeld van dezelfde onverschillige lafheid waar hij anderen van beticht.

De komende Europese verkiezingen staan we voor een moeilijke keuze. Ik heb tot nu toe altijd gestemd. Maar als ik moet kiezen tussen de partij van Timmermans en thuis blijven, dan kan ik mijn stem niet aan PvdA/GL geven. Ik kan niet stemmen voor ontkenning van genocide.

Bo Salomons

(Dit artikel verscheen eerder als draadje op Twitter.)