“Gewone mensen hebben nog steeds de macht om oorlogen te stoppen” (Chomsky-serie, deel 1)

Joe Biden heeft nu (augustus 2021) officieel de oorlog in Afghanistan beëindigd door alle troepen terug te trekken. Maar ik denk dat de terugtrekking praktisch geen effect zal hebben op het imperialistische beleid van de Verenigde Staten. Het zit me dwars dat het huidige commentaar in de pers over Afghanistan bijna volledig gaat over wat de oorlog ons heeft gekost. Je vindt vrijwel niets over wat het de Afghanen heeft gekost.

Aan het woord is Noam Chomsky, de bekende Amerikaanse taalgeleerde en onvermoeibare radicaal-linkse criticus van het imperialisme van de VS.

De oorlog tegen Afghanistan begon twintig jaar geleden na de aanslag op 11 september 2001. Er zijn een paar interessante artikelen waaruit blijkt dat de pers twintig jaar geleden heel goed begreep dat er helemaal geen redelijke basis voor de oorlog was. Osama bin Laden was alleen maar een verdachte, toen de Verenigde Staten Afghanistan begonnen te bombarderen. Maar als er een verdachte is, dan voer je toch een kleine politieoperatie uit om hem op te pakken. De VS hadden Bin Laden kunnen arresteren en daarna kunnen uitzoeken of hij daadwerkelijk verantwoordelijk was voor de aanslag van 11 september of niet.

Noam Chomsky-serie
1. “Gewone mensen hebben nog steeds de macht om oorlogen te stoppen”
2. “Zo hoeft het niet te gaan” – klimaatcrisis

In feite gaven de VS acht maanden later toe dat zij niet wisten of Bin Laden verantwoordelijk was voor de 9/11 aanval. Robert Mueller, hoofd van de FBI, gaf toen zijn eerste uitgebreide persconferentie waarin hij zei – na waarschijnlijk het meest intensieve onderzoek ter wereld ooit – dat we ervan uitgaan dat Al Qaida en Bin Laden verantwoordelijk zijn voor 9/11, maar dat we het nog niet hebben kunnen vaststellen. Dus eerst bombardeer je, daarna kijk je of er een serieuze aanleiding was.

We weten nu dat de Taliban zich in 2001 wilden overgeven. Maar defensieminister Donald Rumsfeld reageerde arrogant: “We onderhandelen niet over capitulatie”. De Taliban hadden als voorwaarde voor de overgave gesteld dat hun leiders een waardig leven zouden mogen leiden. Waarom niet? Ze hadden niets gedaan. Het verhaal van de VS was dat ze terroristen onderdak hadden geboden. Doen we dat zelf niet ook? We bieden onderdak aan enkele van de ergste oorlogsmisdadigers in de moderne tijd. Inclusief mensen waarvan bekend is dat zij terroristen zijn, zoals Orlando Bosch en Luis Posada, die in Florida een gelukkig leven mochten leiden onder Amerikaanse bescherming. Niemand twijfelde eraan dat ze terroristen waren. Ze waren onder andere verantwoordelijk voor de bomaanslag op een Cubaans vliegtuig waarbij 73 mensen omkwamen. Het is terrorisme als anderen het doen, maar als wij hetzelfde doen, is het een futiliteit.

Er was dus geen reden om de Taliban niet in waardigheid te laten leven, behalve dan wat Abdul Haq, de meest prominente figuur van het Afghaanse anti-Taliban verzet, zei, toen Anatol Lieven, de erkende Midden-Oosten/Centraal-Azië specialist, hem voor de Britse pers interviewde. Haq veroordeelde de invasie bitter, net als andere Afghaanse anti-Taliban activisten. Hij zei: “De VS probeert zijn spierballen te laten zien, een overwinning te behalen en iedereen in de wereld bang te maken. Ze geven niets om het lijden van de Afghanen of hoeveel mensen we zullen verliezen.” Abdul Haq werd kort daarna gedood door de Taliban. Iedereen die het destijds met Haq eens was, werd genegeerd of belachelijk gemaakt door de mainstream pers. Nu geven die toe dat het juist was.

Betekent dit nu het einde van het imperialisme van de VS? Nee. Het enige resultaat is de erkenning dat de oorlog in Afghanistan te duur voor ons was, dat we het dus voortaan anders moeten aanpakken.

Sancties

Het is onze verantwoordelijkheid om iets te doen om Afghanistan te helpen uit de ellende te komen, die wij in grote mate hebben veroorzaakt. Er zijn concrete dingen die we kunnen doen. We zouden bijvoorbeeld Afghaanse vluchtelingen moeten toelaten zonder bureaucratisch gedoe. Ze moeten fatsoenlijk behandeld worden. Verder moeten we een einde maken aan het schandelijke programma om Afghanistan sancties op te leggen. Ik mag de Taliban niet en veel anderen ook niet, maar dat is geen reden om gewone Afghanen te straffen. Ze hebben hard humanitaire hulp nodig. Het zijn de gewone Afghanen die honger lijden, niet de Taliban-leiders. Sancties straffen in het algemeen de bevolking en niet haar leiders. Dat geldt net zo goed voor de sancties tegen Irak, Iran, Cuba en Venezuela.

We weten wel wat de werkelijke redenen voor sancties zijn. Soms geven de machthebbers het zelfs openlijk toe. Neem Cuba in de jaren zestig. De Verenigde Staten begrepen dat Castro erg populair was. Ze dachten dat het aanwakkeren van ontevredenheid de beste manier was om zijn regering ten val te brengen. Het idee was om het leven van de gewone Cubanen zo moeilijk te maken dat zij de regering omver zouden werpen. Het was natuurlijk niet het enige dat de VS ondernamen. John F. Kennedy lanceerde ook een grootscheepse terroristische oorlog, die in 1962 bijna uitliep op een nucleaire ramp.

Bill Clinton scherpte de sancties tegen Cuba verder aan. Toen het land zich in een wanhopige positie bevond na de terugtrekking van de Russen, haalde Clinton George H. W. Bush rechts in, door de sancties te verergeren, om zo de bevolking uit te hongeren, zodat zij de regering ten gronde zou laten gaan. Precies hetzelfde gebeurt nu met Afghanistan.

Overigens zijn de Verenigde Staten het enige land dat zulke algemene, wereldwijde sancties op kan leggen. Het zijn sancties waar ieder land zich aan moet houden, anders wordt het uit het internationale financiële systeem gegooid. Alleen de Verenigde Staten zijn in staat om dat te doen. Het is echt staatsterrorisme. Afghanistan is nu het volgende slachtoffer. We moeten ook de geldstroom van het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank deblokkeren. Die instellingen hebben hun financiering natuurlijk stopgezet onder druk van de VS. Daar moet een einde aan komen. We moeten de Taliban en de bevolking alle mogelijkheden bieden om hun eigen problemen op te lossen.

Humanitaire interventie?

Aan het eind van de jaren tachtig stond Afghanistan er beter voor dan tegenwoordig. Nu beklagen de media wijd en zijd het lot van de meisjes en vrouwen onder de Taliban. Wat prachtig, hoe ontroerend. Maar hoe was de situatie eind jaren tachtig in de tijd van het door de Sovjet Unie gesteunde Najibullah-regime? In die periode beschermde de overheid de vrouwenrechten. Vrouwen konden toen naar de universiteit gaan en de kleren dragen die ze wilden. Ze hadden wel problemen. Bijvoorbeeld het gedrag van de door de VS gesteunde islamitische maniakken zoals Gulbuddin Hekmatyar, die zuur gooiden in het gezicht van vrouwen die ‘verkeerde’ kleren droegen. Zeer betrouwbare mensen schreven hier artikelen over en stuurden die naar Amerikaanse bladen. Maar die wilden ze niet publiceren, omdat het over een door de Sovjet-Unie gesteund regime ging.

Ik vraag me wel eens af of de VS er goed aan doen om humanitaire projecten in Afghanistan of elders te steunen. Ik weet zeker dat er goede mensen in Afghanistan zijn die zich echt inzetten voor de mensenrechten. Maar dat zijn niet de beleidsmakers. De eerste stap in de richting van “humanitaire interventie” is stoppen met vernietigen. Als we zouden stoppen met vernietigen, terroriseren en onze macht misbruiken om iedereen te intimideren, dan zou dat een grote stap vooruit zijn. Dan kunnen we vervolgens gaan nadenken wat voor waardevolle dingen we zouden kunnen doen. Neem George W. Bush, die verantwoordelijk was voor de invasie van Afghanistan en later van Irak, waarbij miljoenen mensen de dood vonden, landen vernietigd zijn, en een hele regio opgezadeld werd met etnische conflicten die daarvoor niet bestonden.

Maar Bush heeft ook goede dingen gedaan. Zijn gezondheidsprogramma’s in Afrika waren bijvoorbeeld erg nuttig. Dat is humanitaire interventie. We zouden op dit moment een humanitair programma kunnen uitvoeren door vaccins beschikbaar te stellen aan Latijns-Amerika, de Caraïben, Afrika en Azië. Biden heeft inderdaad een paar kleine stappen in die richting gezet. Maar niet de grote stappen waar de People’s Vaccine-beweging om vraagt, zoals het afschaffen van de exorbitante intellectuele eigendomsrechten bij dit soort patenten. Deze rechten patenteren niet alleen het product, maar ook het proces. Dat is iets nieuws, geïntroduceerd door Bill Clinton en andere neo-liberale fanatici in de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Dat is een radicale schending van de vrije handel die in het verleden nooit bestond. En het staat allemaal in dienst van meer winst voor farmaceutische bedrijven. We kunnen dat stoppen en andere landen toestaan om de vaccins te produceren.

Laten we nog even teruggaan naar de economische blokkade van Cuba door de Verenigde Staten, een van de ergste wreedheden van de moderne tijd. Letterlijk de hele wereld is fel gekant tegen wat we doen. De laatste stemming in de Verenigde Naties was 184 tegen twee, vóór het beëindigen van de blokkade. Israël was het enige land dat met de Verenigde Staten mee stemde, omdat het een vazalstaat is van de VS. Geen enkel ander land deed dat. Hebben de media dit wel gemeld?

De blokkade is bedoeld om Cuba te straffen voor wat het ministerie van Buitenlandse Zaken in de jaren zestig “succesvol verzet” noemde. De Verenigde Staten laten geen enkel land daarmee wegkomen, dus verzinnen ze allerlei verhalen over mensenrechten. Er zíjn wel mensenrechtenschendingen in Cuba. Ze vinden plaats in de zuid-oostelijke hoek van Cuba in Guantanamo Bay, dat de Verenigde Staten via dreiging met geweld van Cuba afgenomen hebben omdat er een belangrijke haven is en die ze weigeren terug te geven. Wat er in Guantanamo gebeurt, zijn misschien wel de ergste mensenrechtenschendingen op het westelijk halfrond. Laten we daarmee stoppen. Dat zou nog eens een werkelijke “humanitaire interventie” zijn.(*)

In de praktijk is het heel moeilijk om een echte humanitaire interventie te vinden. Natuurlijk noemt iedere grote mogendheid al haar buitenlandse acties “humanitair”. Dat is universeel. Toen Adolf Hitler Polen binnenviel, was dat om mensen te beschermen tegen de wilde terreur van de Polen. Als we verslagen hadden van Attila de Hun, zou waarschijnlijk blijken dat die zijn invallen ook “humanitair” noemde.

De eerste en de tweede 9/11

Henry Kissinger wordt geëerd, ondanks het feit dat hij een van de ergste oorlogsmisdadigers in de moderne geschiedenis is. In 1970 volgde Kissinger loyaal zijn meester Richard Nixon en gaf bevelen door van het soort dat volgens mij nooit eerder in de geschiedenis is voorgekomen. De orders aan de Amerikaanse luchtmacht luidden: “Massale bombardementscampagne in Cambodja … Alles dat vliegt tegen alles dat beweegt.” Iets vergelijkbaars vind je niet terug in de geschiedenis, noch bij de nazi’s, of wie dan ook. En het bleef niet bij woorden. Het leidde tot vreselijke, afschuwelijke series bombardementen.

Als we het over India hebben, dan zie je dat Kissinger de Pakistaanse vernietiging van Oost-Bengalen steunde. Een enorm aantal mensen werd gedood. Misschien wel een miljoen of nog meer. Kissinger dreigde India met straf, als het zou proberen de slachting te stoppen. En waarom? Kissinger had een fotomoment gepland met Mao Zedong in China. Ze zouden elkaar ontmoeten, handen schudden en de “ontspanning” aankondigen. Maar Kissinger moest door Pakistan om daar te komen. En al deze slachtpartijen ondermijnden zijn fotomoment.

Hoe zit het met Chili? Kissinger was de man die hard aandrong op de omverwerping van de regering van Salvador Allende. Hij deed dat op twee manieren: het ene spoor was gewoon geweld gebruiken, dat wil zeggen een militaire staatsgreep. Daarnaast was er een zacht spoor: “de economie laten schreeuwen”. Mensen het leven onmogelijk maken. Uiteindelijk kregen de Verenigde Staten wat ze wilden en in 1973 kwam er een wrede dictatuur in Chili. De staatsgreep vond plaats op elf september, en was dus de eerste 9/11. Wat er in 2001 gebeurde was de tweede 9/11.

De eerste nine-eleven was veel erger dan de tweede, hoe je het ook bekijkt. Omgerekend naar het aantal inwoners per land zou het zijn alsof er op onze nine-eleven dertigduizend mensen waren vermoord en nog eens vijfhonderdduizend gemarteld. Een regering werd omvergeworpen, een wrede dictatuur werd ingesteld met een vreselijke terreur en oneindig veel martelingen en gruweldaden. En de Verenigde Staten vierden feest. Ze gaven geld om de nieuwe dictatuur te helpen. Verschillende internationale organisaties die Allende geld hadden onthouden, openden nu wel hun beurs. De neo-liberalen, die de wereld de afgelopen veertig jaar hebben geregeerd, vonden het geweldig. Ze kwamen op een holletje de nieuwe regering adviseren.

Friedrich Hayek, de inspirator van het neo-liberalisme, kwam langs en zei dat hij onder de indruk was van de vrijheid onder Augusto Pinochet en dat hij niemand in Chili kon vinden die niet dacht dat er meer vrijheid was onder de dictatuur van Pinochet dan in de tijd van Allende. Op de een of andere manier kon hij de kreten van angst uit de Via Grimaldi en andere martelkamers niet horen. Dat was de reactie op de eerste 9/11. Ik weet zeker dat er jihadi’s zijn die de tweede 9/11 hebben gevierd. We vinden hen verschrikkelijk, maar wij zijn nog veel erger. Heeft iemand het daarover gehad op de herdenking van 9/11?

VS is bijna elk jaar in oorlog

Als je je afvraagt wat we kunnen doen, dan kunnen we beginnen met onszelf te verdiepen in de geschiedenis. Neem nou het idee van “eeuwige oorlogen” dat verschillende politici zolang rondgebazuind hebben. Biden beëindigde de zogenaamde ‘eeuwige’ oorlogen, maar wanneer zijn ze begonnen? In 1783! Toen trokken de Britten zich terug uit Amerika. Zij hadden de kolonisten ervan weerhouden binnen te dringen in wat “Indian Country” werd genoemd: het gebied van de Indiaanse bevolking ten westen van de Appalachen-bergketen. De Britten hadden die gebiedsuitbreiding geblokkeerd en de kolonisten pikten dat niet, zeker niet mensen als George Washington, die een belangrijke grondspeculant was en gezworen had om de Indianen uit te roeien. Onmiddellijk begonnen de kolonisten opzettelijk moorddadige, brute oorlogen tegen de Indiaanse bevolkingen. Uitroeiing, verdrijving, verbroken verdragen, elke gruwel die je maar kunt bedenken.

De leidende figuur – de intellectuele architect – van het Manifest Destiny, John Quincy Adams, betreurde in zijn latere jaren het lot van het “ongelukkige ras … dat we uitroeien met zo’n genadeloze en perfide wreedheid”. Dat was lang na zijn eigen grote bijdragen aan het proces, maar vóór de ergste ontsporingen van de kolonisten. In Californië was er echt sprake van genocide. De beroemde historicus Thomas Bailey zegt dat, nadat de kolonisten hun vrijheid hadden gekregen, ze zich richtten op het “vellen van bomen en Indianen” en op territoriale expansie. Ze pikten de helft van Mexico in en roofden Hawaï van zijn inheemse bevolking. De Verenigde Staten hebben sinds hun stichting bijna elk jaar oorlog gevoerd. En er waren slachtoffers, veel slachtoffers. Waarom zouden we niet kijken hoeveel schade zij geleden hebben? Niemand doet dat, geloof ik. We lijken alleen te geven om de eeuwige oorlogen die ons te veel zijn gaan kosten.

Er staat een artikel in de krant New York Times van een aardig persoon, Samuel Moyn, over hoe de Verenigde Staten humanere oorlogen zijn gaan voeren. Hij zegt dat die oorlogen nog steeds verschrikkelijk zijn, maar toch humaner dan voorheen. En hij geeft een voorbeeld: de invasie van Koeweit door George H. W. Bush. Volgens hem was die veel humaner dan eerdere oorlogen.

Is dat wel zo? Toen Iraakse dienstplichtige boeren zich terugtrokken uit Koeweit, gebruikte het Amerikaanse leger bulldozers om ze in greppels te schuiven en ze te laten stikken zodat ze niet weg konden komen. De luchtmacht vernietigde in heel Irak onverdedigde infrastructuur. Dit was overigens ook een oorlog die nooit gevoerd had hoeven te worden. Er waren genoeg opties voor een diplomatieke oplossing. Maar de pers weigerde erover te berichten en de Amerikaanse regering veegde ze gewoon van tafel.

Deze oorlog had voorkomen kunnen worden. In feite verschilde de Iraakse invasie van Koeweit nauwelijks van de Amerikaanse invasie van Panama een jaar eerder. Maar dat is uit de geschiedenis verdwenen. Heb je gezien dat de New York Times erover schreef? Nee. Mensen die erover begonnen werden gewoon belachelijk gemaakt en als onvaderlandslievend weggezet. Er is niets veranderd. Dezelfde instellingen, dezelfde doctrines, dezelfde overtuigingen.

Verzet van gewone mensen

Natuurlijk is de wereld wel enigszins veranderd. Eén verschil is de bevolking. Voor zover de oorlogen van vandaag humaner zijn, is dat te danken aan activisten, aan gewone mensen. De Verenigde Staten zijn beschaafder geworden als gevolg van het activisme van de jaren zestig. Daar is genoeg bewijs voor, hoewel het niet besproken wordt. Het is niet het juiste verhaal. Neem de oorlogen in Midden-Amerika. Verschrikkelijke wreedheden, honderdduizenden mensen werden gedood. Er waren martelingen, slachtpartijen, alles wat je maar kunt bedenken.

Maar er waren wel dingen die de Verenigde Staten niet konden doen. Ze konden niet doen wat John F. Kennedy twintig jaar eerder in Zuid-Vietnam nog wel kon doen. De machthebbers probeerden het, maar het lukte ze niet. Er was gewoon te veel tegenstand. Toen hij aan de macht kwam, probeerde Ronald Reagan te herhalen wat Kennedy twintig jaar eerder had gedaan, maar de bevolking reageerde onmiddellijk afwijzend. Ze accepteerden dat niet meer.

Wat er in Midden-Amerika gebeurde, was iets totaal nieuws in de geschiedenis van het imperialisme. Het was de allereerste keer dat mensen van het agressorland niet alleen protesteerden, maar bij de slachtoffers gingen wonen. Ik bezocht kerken in Midden-Amerika waar mensen uit de VS meer wisten over Midden-Amerika dan de academici, omdat ze daar ter plekke werkten. Dat is nooit eerder gebeurd. Niemand uit Frankrijk is in een Algerijns dorp gaan wonen. Niemand van de Verenigde Staten ging in een Vietnamees dorp wonen. Dit was ongehoord. En het veranderde wat de Amerikaanse regering kon doen. Artikelen van academici in vakbladen deden het niet; activisten ter plekke deden het. Ook nu kunnen zij kunnen een verschil maken. Dat is wat de wereld verandert.

Als we terugkijken op de anti-oorlogsbeweging die ontstond na de aanval op Afghanistan en vooral in de aanloop naar de oorlog tegen Irak, dan moet we allereerst bekijken hoe effectief ze was. De gangbare opvatting is dat we gefaald hebben. Maar dat is niet waar. Onlangs hoorden we van hooggeplaatste Duitse bronnen dat de regering-Bush van plan was om kernwapens te gebruiken in Afghanistan. Maar dat konden ze niet doen, omdat de Amerikaanse bevolking dat niet zou toestaan.

De oorlog in Irak had ook iets nieuws in de geschiedenis van het imperialisme. Er waren massale protesten, vóórdat de oorlog officieel van start ging. In feite was de oorlog al een hele tijd aan de gang. Denk aan Bill Clinton die Irak bombardeerde in 1998. Maar de VS lanceerden hem officieel in maart 2003. De dag ervoor verlangden mijn studenten aan het Massachusetts Institute of Technology dat de lessen werden afgelast, zodat we allemaal konden deelnemen aan de massademonstraties vóórdat de oorlog officieel werd verklaard. Zoiets is nog nooit gebeurd in de geschiedenis van het imperialisme.

Wat er in Irak gebeurde was erg genoeg, maar het had nog veel erger kunnen zijn. Als Rumsfeld, Cheney en de rest hun gang hadden kunnen gaan, weten we niet wat er gebeurd zou zijn. Maar ze werden beperkt door de tegenstand van gewone mensen. Dat gebeurt keer op keer. Er wordt niet over bericht in de media, het is het verkeerde verhaal. Maar het is een verhaal dat we moeten kennen.

Ik ben ervan overtuigd dat de anti-oorlogsbeweging zeer effectief was. Zij heeft werkelijk gezorgd voor een, weliswaar zeer beperkte, vermindering van geweld, terreur en vernietiging. De les is: ga er mee door, maar dan nog harder. Neem bijvoorbeeld de zeer ernstige kernwapendreiging, die aanzienlijk is toegenomen onder Donald Trump. Tot nu toe voert Biden hetzelfde beleid. Laten we eens terugkijken. Begin jaren tachtig waren er grote publieke demonstraties tegen de plaatsing van korteafstandsraketten in West-Duitsland. Die raketten konden Moskou binnen tien minuten bereiken. Er waren soortgelijke protesten verder in Europa, die ook enorm omvangrijk waren. Dat had een effect. Het leidde ertoe dat Reagan inging op het aanbod van Michail Gorbatsjov om het Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty (Verdrag over Nucleaire Middellange Afstandsraketten) op te stellen. Dat was een enorme stap in de richting van vrede. Het verminderde dreigingen die gemakkelijk tot een kernoorlog hadden kunnen leiden aanzienlijk.

Als onderdeel van zijn algemene sloop maar raak-aanpak, waarbij hij alles van enige waarde vernietigde, ontmantelde Trump het verdrag. Onmiddellijk daarna, op de verjaardag van de atoombom op Hiroshima, lanceerde hij raketten die het verdrag schonden. Toch blijven de demonstraties van begin jaren tachtig een voorbeeld, een les voor ons. Zij laten zien hoe we een race naar een ramp kunnen stoppen.

Klimaatcrisis

Hetzelfde geldt voor de klimaatvernietiging. Onder druk van de bevolking, vooral van jongeren, heeft Biden zich formeel achter programma’s geschaard die niet al te slecht zijn. Ze zijn uiteindelijk ontoereikend, maar desalniettemin veel beter dan alles wat er daarvoor was. Op 9 augustus 2021 bracht het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC – klimaatwetenschappers van de Verenigde Naties) het uitgebreide rapport “Climate Change 2021: The Physical Science Basis” uit. Het is erg grimmig en kreeg niet veel media-aandacht in de Verenigde Staten. Dat was op een maandag. Wat gebeurde er woensdag? Op woensdag deed Biden een oproep aan de OPEC (kartel van olieproducerende landen) om de productie van aardolie te verhogen, omdat hij wil dat de gasprijzen in de Verenigde Staten dalen om zo zijn verkiezingsvooruitzichten te verbeteren. Activisten van de Sunrise Movement bezetten toen het kantoor van Nancy Pelosi, de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden van de VS (vergelijkbaar met onze Tweede Kamer). Ze kregen steun van Alexandria Ocasio-Cortez (een activistisch lid van het Huis van Afgevaardigden), en werden er zodoende niet zomaar uitgegooid. De bezetting leidde tot een resolutie in het Congres (het parlement van de VS).

Het belangrijkste is dat we beseffen dat elke grote zaak die door de eeuwen heen is gewonnen, is gewonnen door een beweging van gewone mensen. We weten dus hoe we het moeten aanpakken. Het is keer op keer gedaan. Neem bijvoorbeeld de burgerrechtenbeweging. De naam die meteen in je opkomt is Martin Luther King, die ongetwijfeld een groot figuur was. Maar ik weet zeker dat hij de eerste zou zijn geweest om te zeggen dat hij opgetild werd door een golf, veroorzaakt door mensen van wie niemand de namen kent: activisten die in vrijheidsbussen reden in Alabama, een zwarte boer die de moed had om in een racistisch land een stemhokje binnen te gaan, enzovoorts. Mijn oude vriend Howard Zinn heeft het ooit eens goed verwoord. Hij zei: “Waar het om gaat, zijn de ontelbare kleine daden van onbekende mensen. Die vormen de basis voor de grote gebeurtenissen in de geschiedenis.”

Dat is het punt. We kennen niet eens de namen van de mensen die het echt belangrijke werk hebben gedaan. Net zoals we niet de namen kennen van de mensen die in het zuiden van de wereld onder afschuwelijke omstandigheden moedig strijden voor hun rechten. We kunnen hen op veel manieren helpen. Dat is in het verleden gedaan en dat kunnen we nu nog steeds doen. Alleen hebben we nu niet veel tijd meer. De problemen zijn veel urgenter dan in het verleden. Als we het klimaatprobleem niet binnen een paar decennia aanpakken, zullen we omslagpunten passeren.

J. C. Pan en Ariella Thornhill

Dit is een ingekorte versie van het interview “Noam Chomsky: Average People Still Have the Power to Stop Wars” in het tijdschrift Jacobin van september 2021. Vertaling en bewerking: Jan Paul Smit.

Verder lezen

• “Terugtrekken! – de VS na de afgang in Irak, Afghanistan, Libië”, geschreven door Noam Chomsky & Vijay Prashad, 2022. Een vlijmscherp en glashelder boek van twee schrijvers met het hart op de juiste plaats, namelijk bij de slachtoffers van de wrede oorlogen van de Verenigde Staten tegen landen van het mondiale zuiden.
• Reeks artikelen van Chomsky op de website Z.

(*) Noot van de redactie: het is onduidelijk of Chomsky hier nu suggereert dat de Cubaanse staat zélf geen mensenrechten schendt. Dat zou dan niet kloppen, zie Amnesty. Maar zijn punt dat Guantanamo verschrikkelijk is, staat natuurlijk gewoon wel.