Gigantische demonstraties in Argentinië
De extreem-rechtse regering van Javier Milei heeft miljoenen mensen in armoede gestort en is van plan om tal van openbare instellingen te ontmantelen en vele sociale rechten in Argentinië te vernietigen. Tot nu toe zijn oppositiepartijen en vakbonden er niet in geslaagd om een krachtige reactie tegen zijn beleid te laten horen. Maar een nieuwe beweging geleid door de lhbtqia+-gemeenschap stond op tegen Milei en riep op tot landelijke anti-fascistische, anti-racistische actie. Zou dit een keerpunt kunnen zijn in het verzet van Argentinië tegen extreem-rechts?
Op 1 februari werden in tal van steden in 23 provincies van Argentinië voor de allereerste keer anti-fascistische en anti-racistische Pride-demonstraties gehouden. De oproep voor de marsen was pas een week eerder gedaan, als reactie op de toespraak van president Milei op het World Economic Forum in Davos. Naast andere beledigingen en aanvallen op vrouwen en minderheden, beweerde Milei dat homoseksualiteit leidt tot kindermisbruik: “Als ik misbruik zeg, is dat geen eufemisme, want in haar meest extreme versies is gender-ideologie regelrechte kindermishandeling. Het zijn pedofielen.”
De druppel
De opmerkingen van de president leidden tot woede van de lhbtqia+ gemeenschap, de oppositie en de samenleving in het algemeen. Twee dagen later al verzamelden duizenden mensen zich in Buenos Aires voor een protestbijeenkomst. In hun openingswoorden zeiden de organisatoren: “Wij geloven dat de regering vooroordelen, wrok en onbegrip onder de bevolking aanwakkert om hun allesvernietigende economische plannen zonder al te veel kritiek door te kunnen zetten.” In dezelfde trant verklaarde Ni una Menos (Niet één minder, feministische beweging tegen geweld tegen vrouwen) op sociale media dat Mileis spektakels in het buitenland bedoeld zijn om de verwoestende gevolgen van zijn beleid te verhullen. De organisatoren van deze bijeenkomst riepen op tot een landelijke anti-fascistische en anti-racistische demonstratie een week later die ook gericht zou zijn tegen honger, fascistische haat, mijnbouw en oliewinning, uitverkoop van hele gebieden en overheidsbedrijven aan buitenlandse firma’s en de alsmaar toenemende buitenlandse schuld.
Vanaf dat moment groeide de beweging razendsnel. Mensen in dienst van de overheid en mensenrechtenorganisaties sloten zich bij de oproep aan en daarna volgden de vakbonden, milieuactivisten, wetenschappers, anti-racistische groepen, bekende mensen, en noem maar op. Iedereen steunde de demonstratie onder het motto: de strijd tegen het fascisme gaat ons allemaal aan.
Er waren ook ondersteunende acties in Amerika en Europa, bijvoorbeeld in Londen, waar leden van de Argentijnse diaspora reageerden op een oproep van de Argentina Solidarity Campaign en zich aansloten bij een demonstratie tegen de extreem-rechtse activist Tommy Robinson om de aandacht te vestigen op de groei van extreem-rechts, wereldwijd.
Vele redenen voor de mars
Hoewel de demonstraties in Argentinië in eerste instantie een reactie waren op Mileis weerzinwekkende toespraak in Davos, ging het al gauw over veel meer, zoals de vernederende manier van praten van de regering en over het beschermen van zwaarbevochten rechten (zoals de wet op gender-identiteit, het recht op abortus en het bestrijden van geweld tegen vrouwen) en vooral de extreme bezuinigingen en ontmanteling van overheidsinstellingen die nu al zoveel rampzalige gevolgen hebben.
Er waren al eerder grote demonstraties geweest, maar die gingen speciaal over bezuinigingen op de openbare universiteiten. De demonstraties van 1 februari hadden een heel ander karakter. Voor het eerst waren anti-fascisme en anti-racisme vlaggen te zien bij een grote nationale demonstratie, en het was een primeur dat een mars, waartoe de lhbtqia+ gemeenschap het initiatief genomen had, steun kreeg van alle grote vakbondscentrales.
Het grote aantal verschillende vlaggen kon de indruk wekken dat allerlei verschillende groepen vooral hun eigen identiteit wilden benadrukken, maar in wezen doorbraken deze demonstraties de geijkte klassentegenstellingen en brachten alle groepen samen die getroffen worden door het beleid van Milei: zoals gepensioneerden, transmensen, slachtoffers van racisme, vrouwen, studenten, ambtenaren, inheemse mensen, arbeiders van de informele economie, migranten en mensen die geen toegang meer hebben tot gezondheidszorg.
Een nieuwe toekomst
1 februari is een oproep om de vrijheden en zwaarbevochten rechten van vrouwen en lhbtqia+ mensen te beschermen, niet alleen omwille van de direct betrokkenen, maar vooral om het karakter van de Argentijnse samenleving. Het is ook een oproep tot verzet tegen het aanwijzen van allerlei minderheden als de schuldigen, terwijl het in feite gaat om grote economische problemen, en om een brutale overdracht van rijkdom naar bedrijven en elites.
In de aanloop naar de mars stond op een projectie op de zijkant van een gebouw: “Van uitsluiting breien we verzet, van verzet bouwen we een toekomst”. Hopelijk weet deze nieuwe beweging Mileis “kettingzaag programma” de das om te doen.
Paula Serafini (met de hulp van Marcela López Levy en Rebecca Wilson.)
Het originele artikel “A turning-point in the resistance to Milei?” verscheen begin februari op de website van het Latin America Bureau (LAB). Vertaling en bewerking: Jan Paul Smit. Zie ook de mooie fotoreportage op Flickr.