Grijze Wolven in Duitsland, deel 2 – de gezamenlijke politiek van de CDU en de Turkse fascisten
De Turkse voetballer Merih Demiral bracht bij een wedstrijd tijdens het recente Europees Kampioenschap voetbal in Duitsland de wolvengroet. Dat riep enthousiaste reacties op in kringen van Grijze Wolven, niet alleen in Turkije maar ook in onder andere Nederland en Duitsland. Hoe zijn die Turkse fascisten eigenlijk in Duitsland beland, hoe hebben ze zich weten te organiseren en wat is hun invloed? Daarover schreef een anti-fascistische onderzoeksgroep in Berlijn in de zomer van 2018 de brochure “De verwevenheid van de Duitse politiek met de MHP (Grijze Wolven). Als voorbeeld de CDU/CSU”. Tweede deel van een driedelige vertaling (deel 1 lees je hier).
Er waren in het verleden dus verschillende CDU-politici, zoals Hans-Eckhardt Kannapin, maar ook bekende CSU-persoonlijkheden, zoals Franz Josef Strauß, die de Grijze Wolven en de MHP hielpen om een breed netwerk in Duitsland op te bouwen. Een jaar voor zijn dood, in 1996, riep Türkeş zijn aanhangers tijdens een jaarlijkse algemene vergadering in de Grugahalle in Essen op om lid te worden van de CDU. De Duitse partijpolitiek moest geïnfiltreerd worden.
Dat wordt ook beschreven door een voormalig lid van een Ülkücü-vereniging: “De ouderen daarentegen probeerden al voet aan de grond te krijgen in de Duitse partijpolitiek. Logisch, het ging om het uitoefenen van invloed. Als je de mogelijkheid hebt om in een partij te infiltreren, dan doe je dat natuurlijk. Ik weet dat er bijvoorbeeld veel mensen in de SPD zitten. Van de honderd geïnfiltreerde MHP-partijleden weet ik zeker dat er twee of drie in de SPD zitten. Als ik niet was weggegaan, dan zou ik ook nu actief zijn in de Duitse partijpolitiek om me in te zetten voor de doelen van de MHP – bijvoorbeeld voor een beleid dat in lijn is met Turkije, een zeer liberaal beleid ten opzichte van buitenlanders, of een discriminerend beleid ten opzichte van Koerden of de PKK.”
Het is dan ook niet verwonderlijk dat CDU-politici als Zafer Topak zichzelf in 2014 openlijk als idealisten (Ülkücüs, Grijze Wolven) bestempelden. Hij is al vele jaren lid van de CDU, zit sinds 2008 in het bestuur van de regionale crisishulporganisatie in Hamm en is lid van de integratieraad van die stad. Volgens hem zijn ongeveer veertig andere partijleden tegelijk Grijze Wolven-sympathisant en lid van de CDU. Hij verklaart ook dat partijvoorzitter Armin Laschet gewoon op de hoogte is van deze sympathieën en hem alleen heeft gevraagd om “niet in het openbaar te vermelden dat ik een Ülkücü ben”. Andere leden van het deelstaatparlement, zoals Serap Güler uit Noordrijn-Westfalen, namen ook deel aan bijeenkomsten van de Grijze Wolven, die publiekelijk werden aangekondigd door de Turkse culturele vereniging Brühl Türk Kültür Ocağı. Hij zei tegen de krant Welt dat “iedereen zich moet neerleggen bij het feit dat ik een Ülkücü ben”, en dat hij een “idealist” is. Hij legde uitvoerig uit dat dit niets slechts is, Ülkücüs zijn “niet radicaal”, “geen fascisten”, en hijzelf is “geen extremist”.
De geheime dienst van Noordrijn-Westfalen ziet dat echter anders en geeft in diverse rapporten aan dat de Grijze Wolven (de Ülkücü-beweging) deel uitmaken van het Turkse extreem-rechtse spectrum. Het ministerie van Binnenlandse Zaken in Noordrijn-Westfalen heeft zelfs een brochure uitgegeven over de Grijze Wolven met daarin uitleg over hun herkenningstekens, zoals de wolvengroet. “Tenslotte zouden ongeveer 2.000 mensen lid zijn van de organisatie met de afkorting ADÜTDF. Deze vereniging wordt gezien als de Duitse vertegenwoordiger van de Turkse partij MHP en als verzamelpunt voor “idealisten” en Grijze Wolven.”
“Twee maanden geleden tweette de landelijke vicevoorzitter van de CDU Laschet met betrekking tot de Grijze Wolven dat er ‘mensen zijn die voortdurend spoken zien’. Twee weken geleden benadrukte hij bij een bijeenkomst van de Unie voor Diversiteit dat er ‘geen echte discussie’ was. Bülent Arslan, hoofd van het voormalige Duits-Turkse Forum (DTF) in de afdeling Noordrijn-Westfalen van de CDU, gaf daarentegen toe dat er Grijze Wolven in de partij zaten”, aldus Welt.
Ook de Duitse bondskanselier Angela Merkel erkent de ideologie niet waarop koepelorganisaties als ATIB zijn gebaseerd, en verschijnt aan de zijde van Turkse ultra-nationalisten op de wake “Sta samen – laat je gezicht zien”, tegen islamistische terreur in januari 2015. Dat lijkt bijna cynisch, als je bedenkt dat de oprichter van ATIB, Musa Çelebi, medeverantwoordelijk was voor het onderbrengen van veel Turkse fascisten in Duitsland in de jaren 1980-1990. Tegelijkertijd slagen organisaties als ATIB erin om zichzelf aan de buitenwereld als gematigd te verkopen door een gematigd conservatief imago aan te nemen. Dit is de reden waarom Musa Çelebi geen functies meer bekleedt bij ATIB. Die heeft zijn zoon nu overgenomen. Merkel toont momenteel ook geen bewustzijn of gevoeligheid voor Turkse fascistische structuren in Duitsland. Zo is ze momenteel te zien op de NAVO-top van 11 en 12 juli 2018, samen met Cemal Çetin, de Europese leider van de extreem-rechtse Grijze Wolven. Çetin is de voorzitter van de Turkse Confederatie Europa (ATK), een koepelorganisatie voor ultra-nationalistische Turkse organisaties. Hij werd bij de laatste verkiezingen in Turkije in het parlement gekozen voor de extreem-rechtse MHP.
1. Moslims in de Unie
In de zomer van 2016 is de vereniging Muslime in der Union (Moslims in de Unie, MIDU, dus in de Christen-Democratische Union, CDU) opgericht, die dicht bij de CDU staat en uitsluitend voor soennitische moslims is. Die is ook interessant om de banden tussen Turkse nationalisten en de Duitse politiek te analyseren. De organisatie telt ongeveer dertig leden. De woordvoerder en een van de oprichters van de vereniging is Cihan Sügür. In een televisie-interview zei die over de samenstelling van de genodigden voor de oprichtingsceremonie dat liberale moslims en islamitische CDU-politici niet waren uitgenodigd omdat ze niet geloofwaardig waren in de gemeenschap. De vereniging werd onder andere opgericht als reactie op het besluit in het parlement om de Armeense Genocide te erkennen. Een andere bekende oprichter is de zoon van Musa Serdar Çelebi, genaamd Mehmet Alparslan Çelebi, die ook bestuurslid is van de ATIB.
Een klein onderzoek door parlementslid Ulla Jelpke bevestigde dat ATIB een honderd procent dochter is van de extreem-rechtse Grijze Wolven. Mehmet Çelebi werd ook door Peter Tauber benoemd tot lid van het Hessische CDU-staatsbestuur om campagne te voeren voor meer diversiteit. De MIDU zorgt er onder andere voor dat haar leden uitsluitend afkomstig zijn van een van de belangrijkste islamitische organisaties in Duitsland (meer hierover in een later hoofdstuk). De grootste overkoepelende organisatie is Diyanet İşleri Türk-İslam Birliği (Turks-Islamitische Unie voor Religieuze Zaken, DİTİB), waartoe ook Cihan Sügür behoort.
In een toespraak beschrijven Nur Altay en Cihan Sügür het zelfverklaarde doel van de MIDU als bemiddeling tussen de moslimbasis en de meerderheidsmaatschappij. Er waren echter slechts vertegenwoordigers van de Centrale Raad van Moslims, Ditib en ATIB aanwezig, en in een toespraak van Nurhan Soykan werd ook de Armenië-motie genoemd, die “het vertrouwen van veel mensen van Turkse afkomst in de Duitse politiek en vooral in parlementsleden van Turkse afkomst had verzwakt”. Een ander aanwezig lid dat genoemd werd, is Oğuzhan Yazıcı, die voor de CDU in het parlement van Bremen zit.
2. Cihan Sügür
Op zijn website presenteert Cihan Sügür zich als een sociale media-activist die zich bezighoudt met onderwerpen als immigratie en digitalisering. Hij studeerde bedrijfskunde in Istanboel en in de VS. Hij beschrijft zichzelf ook als een vrijwillige mentor voor kansarme jongeren en was vijf jaar lang vicevoorzitter van het Türkisch-Deutsche Studierenden und Akademiker Plattform (Turks-Duitse Studenten en Academici Platform, TD-platform).
Als tiener was Sügür jongerenleider in een moskee van een DİTİB-vereniging. Volgens hem zijn de jongerengroepen van de afzonderlijke grote islamitische organisaties echter nauwelijks van elkaar te onderscheiden. “Voor moslims van de derde en vierde generatie immigranten maakt het niet meer uit of ze in een DİTİB-, ATIB- of Milli Görüş-moskee samenkomen.” Samen met de eerder genoemde Çelebi jr. is hij daarom medeoprichter van een overkoepelend netwerk voor jonge moslims in Dortmund, de “Young Ummah” (Jonge Moslimgemeenschap). De jongeren in die organisatie zijn lid van uiteenlopende verenigingen en komen één keer per maand bij elkaar om ideeën uit te wisselen, maar ook om samen vrijetijdsactiviteiten te ondernemen. Zowel Sügür als Çelebi jr. hebben er al lezingen gegeven.
Sügür trok ook de aandacht omdat hij er in een interview na de MIDU-oprichtingsceremonie expliciet op wees dat bepaalde progressieve moslims niet waren uitgenodigd. De niet uitgenodigde moslims hadden zich uitgesproken voor de Armenië-motie van de Bondsdag en waren er voorstander van om de Armeense massamoord als genocide te bestempelen. Sügür rechtvaardigde het niet uitnodigen destijds door te zeggen dat degenen die het Bondsdag-besluit steunden simpelweg “geen geloofwaardigheid” hadden in de moslimgemeenschappen. In zijn ogen zou een coalitie met hen erbij vanaf het begin “doodgeboren” zijn geweest.
Samenvattend kan gezegd worden dat ook Sügür op veel verschillende terreinen betrokken is, zowel als CDU-lid als als jongerenmedewerker bij DİTİB. Het is echter duidelijk dat de poging om in het openbaar zo gematigd mogelijk over te komen slechts gedeeltelijk succesvol is. De netwerken slagen er echter in om gemeenschappelijke banden te verbergen door middel van sterke public relations.
3. De banden van Sügür met Çelebi
Eerder schreven we dat Çelebi jr. een nauwe band heeft met Muhsin Şenol. Samen richtten ze in 2011 Bundesvereinigung Interkulturelle Jugendbildung (Landelijke Interculturele Jongerenopleiding, Egibil) op, waar Şenol sinds 2016 voorzitter van is en Çelebi jr. zijn plaatsvervanger. Hoe verhoudt dit zich tot Cihan Sügür? Die zit sinds de zomer van 2016 ook in het bestuur van de vereniging. Destijds waren er ook gezamenlijke Facebookfoto’s van de drie, maar die zijn verwijderd na de controversiële oprichtingsceremonie van de MIDU in 2016, waarover Report Mainz kritisch berichtte en waarbij de mate waarin de AKP en Turkse fascisten bewust infiltreren in Duitse partijen onder de loep werd genomen. Ook de foto van Şenol op de website van UETD Hesse is sinds 2017 verdwenen.
Begin 2017 berichtte de Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) online over de wederzijdse vriendschap tussen Sügür en Çelebi jr., die beiden actief zijn (geweest) in de jongerengroepen van de grote islamitische organisaties DİTİB en ATIB en tevens lid zijn van de CDU. Beide verenigingen zijn meerdere keren bekritiseerd in de pers: ATIB als een vereniging die duidelijk verband houdt met de extreem-rechtse Turkse Grijze Wolven, en DİTİB, die de aandacht heeft getrokken door propaganda te maken voor de regerende AK-partij. Beide organisaties krijgen hun imams van de Turkse religieuze autoriteit Diyanet. Het artikel maakt duidelijk dat Çelebi ook de hand had in de oprichting van de MIDU. Sügür wordt nooit moe te benadrukken dat je islamitisch onderwijs in een van de grote verenigingen moet hebben gevolgd om deel uit te kunnen maken van de vereniging Muslime in der Union: “Je moet een islamitische opvoeding hebben gehad in een van de vier overkoepelende organisaties in Duitsland die moslims vertegenwoordigen. Zodat de religieuze principes van de islam niet aan het wankelen worden gebracht.”
Deze organisaties, die zijn verenigd in de Coördinatieraad van Moslims, vertegenwoordigen slechts een vijfde van de moslims in Duitsland. Via een nadere beschouwing van de vier overkoepelende organisaties (DİTİB, ZMD, Islamrat für die Bundesrepublik Deutschland (Islamitische Raad voor de Bondsrepubliek Duitsland, IRD) en het Verband der Islamischen Kulturzentren (Verband van Islamitische Culturele Centra, VIKZ)) is het heel makkelijk om de banden met de Turkse politiek te vinden. DİTİB is een propaganda-instrument van Erdoğan en zijn AKP, de ZMD is een orgaan van ATIB, en de Islamitische Raad kan worden toegeschreven aan Milli Görüş. Elk van deze organisaties is in het verleden al eens onderzocht en daarbij zijn al die connecties blootgelegd.
Al deze connecties worden verpersoonlijkt door Cihan Sügür en Mehmet Alparslan Çelebi. Ondanks hun connecties in de Turkse politiek zijn beiden erin geslaagd om in het openbaar gematigd over te komen en kleine schandalen zonder kleerscheuren te overleven, en daardoor worden ze nog steeds het hof gemaakt door de CDU. De gemeenschappelijke politieke banden laten echter zien dat er, ondanks alle ontkenningen, overlappingen zijn met het Turkse extreem-rechtse milieu en de regerende AK-partij. De conservatieve tot extreem-rechtse Turkse kringen in Duitsland zijn er in geslaagd om oudere schandalen van zich af te schudden en hun werk op een meer verborgen niveau voort te zetten, zoals in moskee-, sport- of culturele organisaties. Zowel Sügür als Çelebi jr. worden vooral gelieerd aan jongerenwerk in de twee verenigingen DİTİB en ATIB. En dat maakt hen nog gevaarlijker, omdat ze jongeren in hun kringen kunnen introduceren en ideologische standpunten kunnen verspreiden.
Lees verder in deel 3 van de vertaling. Noten met bronnen vind je in het origineel (pdf).