Grijze Wolven in Duitsland, deel 3 – de invloed van hun culturele verenigingen en moskeeën

De Turkse voetballer Merih Demiral bracht bij een wedstrijd tijdens het recente Europees Kampioenschap voetbal in Duitsland de wolvengroet. Dat riep enthousiaste reacties op in kringen van Grijze Wolven, niet alleen in Turkije maar ook in onder andere Nederland en Duitsland. Hoe zijn die Turkse fascisten eigenlijk in Duitsland beland, hoe hebben ze zich weten te organiseren en wat is hun invloed? Daarover schreef een anti-fascistische onderzoeksgroep in Berlijn in de zomer van 2018 de brochure “De verwevenheid van de Duitse politiek met de MHP (Grijze Wolven). Als voorbeeld de CDU/CSU”. Derde deel van een driedelige vertaling. (Lees ook deel 1 en 2.)

Koordinationsrat der Muslime in Deutschland (Coördinatieraad van Moslims in Duitsland, KRM)

Het vorige deel ging in op de persoonlijke relaties, met name aan de hand van de voorbeelden van Mehmet Alparslan Çelebi en Cihan Sügür. Maar om de onderlinge relaties volledig te begrijpen, moeten ook de vier grote koepelorganisaties en de overkoepelende Coördinatieraad worden bekeken. In de context van onze eerdere historische analyse, de uitspraken van de beide individuen, en de kritiek op de koepelorganisaties DİTİB, de Islamitische Raad en de ZMD, ontstaat een totaalbeeld dat de beschuldiging van infiltratie en verwevenheid van de Duitse politiek met islamistische en ultra-nationalistische Turkse verenigingen bevestigt. Benadrukt moet worden dat deze verenigingen worden beschouwd als de belangrijkste gesprekspartners van de Duitse politiek in zaken die het moslimgeloof betreffen. De vraag die we ons moeten stellen is: wie wordt er eigenlijk vertegenwoordigd?

De KRM werd officieel opgericht op 28 maart 2007 in Keulen nadat de Duitse Islamconferentie had plaatsgevonden. De huidige woordvoerder is Dr. Zekeriya Altuğ.

De oprichtende leden van de KRM zijn dus de vier grote moslimreligieuze gemeenschappen: de DİTİB, de IRD, de ZMD en de VIKZ. In haar eigen presentatie stelt de KRM dat ze de absolute meerderheid van de moskeegemeenschappen vertegenwoordigt en zich bezighoudt met kwesties die de moslims in Duitsland aangaan, die evalueert en bespreekt, en waar nodig gezamenlijke stappen onderneemt. Zoals is te zien is in de bovenstaande figuur van de Konrad Adenauer Stichting, vertegenwoordigen ze echter slechts twintig procent van de moslims in Duitsland. Hun aanspraak op religieuze vertegenwoordiging kan als controversieel worden beschouwd. Volgens een onderzoek van het landelijke bureau voor Migratie en Vluchtelingen (BAMF) was in de eerste helft van 2008 slechts tien procent van de moslims in Duitsland op de hoogte van het KRM.

Het is ook interessant om op te merken dat de DİTİB een vetorecht heeft, én drie vertegenwoordigers met stemrecht heeft ten opzichte van de andere drie organisaties die er slechts twee hebben. In het huishoudelijk reglement staat ook dat de organisatie zich inzet voor de vrije en democratische basisorde. De basis van de Coördinatieraad vormt de Koran en de Soenna van de profeet Mohammed, die niet mogen worden losgelaten of veranderd in het huishoudelijk reglement.

In 2007 bekritiseerde Lale Akgün, de toenmalige islamcommisaris van de SPD, het feit dat in de KRM vooral conservatieve moslims vertegenwoordigd waren en dat de KRM niet voor alle moslims in Duitsland kon spreken. Seyran Ateş, die ook lid was van de Duitse islamconferentie, velde hetzelfde oordeel: ”De meeste islamitische verenigingen vertegenwoordigen een fundamentalistische, strenge islam.”

1. DİTİB

DİTİB staat voor Diyanet İşleri Türk-İslam Birliği, wat Turks-Islamitische Unie voor Religieuze Zaken betekent. Deze overkoepelende organisatie werd in 1984 opgericht en vertegenwoordigt voornamelijk Turkse soennieten en heeft in heel Duitsland meer dan 900 lokale organisaties, die bestaan uit moskeeën met bijbehorende educatieve, sportieve en culturele verenigingen. DİTİB is ondergeschikt aan de Turkse religieuze autoriteit Diyanet en ontvangt haar imams van hen. Die autoriteit rapporteert rechtstreeks aan het kabinet van de Turkse premier. DİTİB is ook een van de oprichtende leden van de Koordinationsrat der Muslime (KRM).

Sinds de oprichting zijn er herhaaldelijk controverses geweest rond DİTİB. Hier een paar voorbeelden, om te illustreren waar DİTİB ideologisch staat. Er zijn onder andere herhaalde beschuldigingen geweest dat DİTİB-imams samenwerken met de Turkse geheime dienst MIT en verplicht zijn om elke vier maanden een rapport in te sturen over interne kwesties in de Turkse gemeenschappen. Er zijn ook terugkomende beschuldigingen van propaganda en, vooral in de afgelopen jaren, oorlogspropaganda in de moskeeën. In 2016 werd bijvoorbeeld een stripboek voor kinderen gepubliceerd waarin het martelaarschap in de strijd voor de Turkse staat wordt verheerlijkt. Met het begin van de aanvalsoorlog op Afrin, in het noorden van Syrië, werd de Overwinningssoera voorgelezen in de DİTİB-moskeeën en, zoals ook werd geschreven in de mainstream media, werden er oorlogstoneelstukken opgevoerd door kinderen. Bovendien wordt de Armeense Genocide ontkend door DİTİB, en wordt het Armeense besluit van de Duitse regering verworpen en zwaar bekritiseerd.

Er zijn ook herhaalde incidenten geweest, zoals in Offenbach, waar het bestuur van een moskeegemeenschap openlijk de wolvengroet heeft gebracht. Cansel Kiziltepe, lid van het Berlijnse SPD-parlement, zei in de Huffington Post: “Erdoğan en zijn AKP proberen al jaren burgers van Turkse afkomst in Duitsland te beïnvloeden via Duits-Turkse verenigingen.”

Keer op keer wijzen mensen, en schandalen in de media, erop dat organisaties zoals DİTİB, die zichzelf soms presenteren als gematigd en onafhankelijk, in feite de verlengde arm van Erdoğan en zijn AKP zijn. Ze slagen erin om een klimaat van angst te creëren voor critici van de regering in Duitsland. “Een incident in Hagen (Noordrijn-Westfalen) liet onlangs zien hoe deze invloed er in het dagelijks leven uit kan zien. Op borden bij de ingang van een DİTİB-moskee stond: ‘Verraders van het vaderland blijven buiten’.”

2. Islamitische Raad

De Islamitische Raad werd opgericht in 1986 in Berlijn met als doel een gezamenlijk besluitvormingsorgaan te zijn voor islamitische religieuze gemeenschappen in Duitsland. De Islamitische Raad is een overkoepelende organisatie voor soennitische moslims en bestaat voornamelijk uit Turkse soennieten, maar vertegenwoordigt bijvoorbeeld ook de “Duits-Somalische Vereniging”, de “Unie van Marokkaanse Imams” en de “Vereniging van Islamitische Gemeenschappen van Bosniërs”. Sinds 2002 is Ali Kizilkaya voorzitter.

Het ledenaantal van de Islamitische Raad wordt geschat op 40.000 tot 60.000 leden, verdeeld over 37 verenigingen. We willen hier de aandacht vestigen op de grootste ledenvereniging, Islamische Gemeinschaft Milli Görüş (IGMG), die de Europese koepelorganisatie is van de islamistische beweging Milli Görüş. De overlappingen tussen de functionarissen zijn interessant, aangezien de voorzitter Kızılkaya lange tijd functionaris was bij Milli Görüş. Er is een nauwe samenwerking tussen de Centrale Raad van Moslims en de Islamitische Raad met betrekking tot religieus onderwijs op scholen.

Hieronder volgen enkele voorbeelden die twijfel zaaien over de oprechtheid en gematigdheid van IGMG en dus van de Islamitische Raad. In Berlijn noemt de IGMG zich de Islamitische Federatie Berlijn en beheert verschillende moskeeën, waaronder de Mevlana Moskee in Kreuzberg, die in het nieuws kwam door de moord op Celalettin Kesim door Grijze Wolven die uit deze moskee kwamen.

Er zijn dus verschillende overlappingen tussen medewerkers van de IGMG, de Islamitische Federatie Berlijn en de moskee, hoewel ze allemaal onafhankelijk lijken voor de buitenwereld. Al in 2001 kreeg Milli Görüş toestemming om godsdienstonderricht te geven in Duitsland, ondanks haar islamistische neigingen en banden met zulke kringen in Turkije. Die zijn zelfs te zien op boeken- en cultuurfestivals, die plaatsvinden in de moskeeën en waar islamistische boeken worden verspreid.

3. Centrale Raad van Moslims (ZMD)

De Centrale Raad van Moslims in Duitsland werd opgericht in 1994 en vertegenwoordigt 22 moslimorganisaties die samen ongeveer 300 moskeegemeenschappen in Duitsland vertegenwoordigen. Interessant is dat de ZMD benadrukt dat ze niet gedomineerd wordt door Turkse soennieten, maar de hele verscheidenheid aan moslims in Duitsland vertegenwoordigt, in totaal ongeveer 15.000 tot 20.000 moslims. Ongeveer tweederde van de leden maakt deel uit van de ATIB en de rest kan verdeeld worden over de Duitse Moslimliga, de Islamitische Gemeenschap in Duitsland (IGD) en het Islamitisch Centrum Hamburg.

Een punt van kritiek op de ZMD is dat ze sterk beïnvloed wordt door de IGD, die op zijn beurt de Duitse tak is van de internationale islamistische Moslim Broederschap. De Moslim Broederschap vereert Yusuf al-Qaradawi als een van zijn grote meesterbreinen en heeft zijn boeken in Duitsland populair gemaakt. In zijn boeken roept al-Qaradawi onder andere op tot de doodstraf voor afvalligen, overspeligen en homoseksuelen en de oprichting van een islamitische staat op basis van de sharia.

De Moslim Broederschap propageert een terugkeer naar de “ware” waarden van de islam en streeft naar een “echt islamitische staat”. Aan het eind van het proces zou er een federaal, islamitisch wereldrijk moeten zijn onder leiding van een kalief (kalifaat). Midden-Oosten historicus Guido Steinberg, die werkt voor de Stiftung Wissenschaft und Politik (SWP), categoriseert de ZMD als “een gezamenlijk project van de delen van de Syrische en Egyptische Moslim Broederschap die in Duitsland in ballingschap leven.”

We beschreven eerder de oprichting van ATIB door Musa Serdar Çelebi. De nabijheid van extremistische organisaties valt niet te ontkennen, met name de banden met de Grijze Wolven. Hoewel Çelebi zich distantieerde van de gewelddaden van de Grijze Wolven in de jaren zeventig, bestaan er nog steeds banden. Uiteindelijk is er geen afstand genomen van de medewerkers en de ideologie. De Hessische geheime dienst rekende in 2008 ATIB tot de Turkse nationalisten en de Grijze Wolven en bevestigde dat de ideologie van die Grijze Wolven in de verenigingen werd doorgegeven en gecultiveerd.

4. Verband van Islamitische Culturele Centra (VDIK)

De Vereniging van Islamitische Culturele Centra is niet relevant voor onze analyse omdat het de kleinste van de vier koepelorganisaties is, en wordt daarom niet verder besproken.

Conclusie

De CDU speelde via Hans-Eckhardt Kannapin, en de CSU via Franz Josef Strauß, een belangrijke rol bij de vestiging van Turkse fascistische structuren in Duitsland. De vestiging werd dus aanzienlijk vergemakkelijkt en bevorderd. Tot op de dag van vandaag ondersteunt de Duitse staat ultra-nationalistische islamistische structuren door middel van financiële steun, zoals DİTİB en ATIB. Op het eerste gezicht lijken deze structuren moslims in Duitsland te vertegenwoordigen en hen mogelijkheden te bieden om het geloof te belijden. Maar al snel zien we dat het geloof misbruikt wordt om een ideologie te verspreiden die gebaseerd is op een samensmelting van islamisme en nationalistische en fascistische opvattingen. Tegelijkertijd benadrukt de Duitse regering herhaaldelijk dat ze tegen islamisme en fascisme is, en democratie en dialoog wil bevorderen. Hun contacten bestaan echter juist uit deze islamistische nationalistische structuren.

Ideologisch beïnvloede mensen, zoals Mehmet Alparslan Çelebi, wiens vader lange tijd functionaris was van de fascistische MHP in Turkije, daarna van de Türk Federasyon in Duitsland en uiteindelijk met ATIB een eigen organisatie oprichtte, vormen de schakel tussen oude Turkse fascisten, de Duitse politiek en het jongerenwerk.

De bagatellisering van deze structuren begon al vroeg, en zelfs schandalen leidden niet tot het opzeggen van de samenwerking met hen, alleen tot verklaringen over “geïmporteerde” conflicten, en vervolgens ging de samenwerking steeds door zoals voorheen. Door de weg die Musa Serdar Çelebi is ingeslagen kan ATIB duidelijk worden gecategoriseerd als onderdeel van het fascistische Grijze Wolven-spectrum, wat zelfs is bevestigd door de geheime dienst. Zelfs oorlogspropaganda en de verheerlijking van het martelaarschap in DİTİB-moskeeën maken geen einde aan de samenwerking van de Duitse politiek met deze structuren, of aan hun financiële steun. Cihan Sügür, die van zichzelf zegt dat men alleen “geloofwaardig” kan zijn als men een moslimopleiding heeft genoten in een van de grote koepelorganisaties van de KRM, maakt zo duidelijk waar hij ideologisch staat.

Het is duidelijk dat niet alleen de Coördinatieraad van Moslims met zijn koepelorganisaties, die grotendeels bestaan uit DİTİB, ATIB-leden, Milli Görüş en de Moslim Broederschap, een belangrijke rol spelen binnen de Duitse politiek. Dat geldt ook voor hun vertegenwoordigers met goede connecties, zoals Cihan Sügür en Mehmet Alparslan Çelebi, evenals Muhsin Şenol, die kan worden omschreven als een AKP-lobbyist. Aangezien de verschillen tussen de individuele koepelorganisaties slechts zeer subtiel zijn, maar er wel samenwerking tussen individuen plaatsvindt, suggereert dit een nauwe samenwerking tussen hen.

Elk van deze organisaties heeft verschillende verantwoordelijkheidsgebieden, wat ook tot uiting komt in de verschillende verschijningsvormen van de respectievelijke organisaties en ertoe leidt dat een breed spectrum van mensen wordt aangesproken, van conservatieve tot nationalistische tot fascistische kringen. Er wordt dus een breed veld bestreken, wat ook het nodige nieuwe bloed oplevert, vooral door het jongerenwerk. Sügür en Çelebi jr. zijn in dit opzicht bijzonder prominent, fungeren als rolmodel voor hun organisaties en lijken op het eerste gezicht zeer geassimileerd en aangepast, waardoor ze ook steun krijgen van Duitse politici.

Er heerst nog steeds racisme en xenofobie, en nog steeds wordt niet erkend dat mensen van Turkse afkomst ook deel uitmaken van Duitsland. Dat leidt natuurlijk tot een terugkeer naar de verenigingen die juist wel erkenning beloven, en sociale steun en een gevoel van eenheid. Tegelijkertijd presenteren charismatische mensen als Çelebi junior het beeld van een succesvolle moslim van Turkse afkomst in Duitsland.

Opvallend is ook hoe na enkele mediaschandalen in de jaren negentig de kwestie van de Grijze Wolven, en de provocaties van de koepelorganisaties, minder aan bod komen. Je zou kunnen concluderen dat er lering is getrokken uit deze schandalen en dat het werk tegenwoordig meer heimelijk wordt uitgevoerd of in kleinere verenigingen die niet zoveel aandacht trekken. De ideologie wordt daarom alleen in het geheim en achter gesloten deuren doorgegeven. Er zijn af en toe doorbraken, zoals toen de Duitse regering in 2016 het Armenië-besluit nam en na de Turkse aanvalsoorlog in Afrin in 2018.

Het wordt duidelijk dat de overeenkomsten in de conservatieve nationale mentaliteit en opstelling, die er in het verleden waren en die tot samenwerking leidden, nog steeds bestaan. Daarom fungeert de CDU nog steeds als aanspreekpunt, vooral voor conservatieve nationalistische moslims van Turkse afkomst. Dat kan gezien worden als een wederzijds voordeel, omdat de CDU zich kan tooien met diversiteit, en nationalistische Duitsers van Turkse afkomst invloed hebben op de Duitse politiek en daardoor, zoals Grijze Wolven-insiders melden, kunnen bijdragen aan pro-Turks beleid.

De verstrengeling van de twee staten en hun politiek bestaat al 150 jaar, wat komt door de vergelijkbare ontwikkeling van het kapitalisme in beide landen en wederzijdse belangen. Dat kan ook de reden zijn waarom de fascistische ontwikkeling in Turkije richting de dictatuur van Erdoğan zelden wordt besproken in Duitsland, behalve door democratische, linkse krachten die Turkije zijn ontvlucht, juist om aan die ontwikkeling te ontsnappen. Sinds het begin van de zogenaamde “vluchtelingencrisis” in Duitsland in 2015 betaalt de Duitse staat miljoenen aan Turkije om Syrische vluchtelingen tegen te houden. Tot nu toe is de Turkse staat niet ter verantwoording geroepen om aan te geven wat er met dat geld gebeurt. Waarschijnlijk gaat het echter om een investering in wapens en oorlogstechnologie. En wie levert deze wapens? De defensie-industrie in Duitsland natuurlijk, met de vriendelijke steun van de CDU- en SPD-regering.

De bevindingen in deze brochure laten zien dat Duitse politici Turkse fascisten en nationalisten hebben geholpen om hier structuren te ontwikkelen, maar ze maken er ook gebruik van en ze zijn bereid om linkse, democratische structuren binnen Duitsland te criminaliseren, om Turkije als economische markt te kunnen blijven gebruiken, maar ook om geen invloed te verliezen in het Midden-Oosten.

De vraag rijst dan ook of dit komt door de verwikkelingen binnen de Duitse politiek of door de lange traditie van samenwerking tussen beide landen. Waarschijnlijk is het beide. Wat wel duidelijk is, is dat een machtige nationalistische Turkse structuur binnen Duitsland het onmogelijk maakt om de despoot Erdoğan te bekritiseren, omdat deze structuren zeer breed gedragen zijn, zowel politiek als wat betreft het maatschappelijk middenveld.

Zowel partijen als migratieraden zijn geïnfiltreerd, en die dienen als aanspreekpunt voor de Duitse politiek. Men zou de conclusie kunnen trekken dat de Duitse politiek en partijen vanwege hun eigen conservatieve nationale houding alleen maar luisteren naar conservatieve nationalistische stemmen van migranten van Turkse afkomst of alleen met hen willen samenwerken. Democratische en linkse structuren van Turkse herkomst, of verenigingen van religieuze minderheden, zoals de alevieten, of andere etnische groepen, zoals de Koerden, worden door Duitse politici niet gebruikt als referentie of contacten voor het migratiebeleid.

Een mogelijke verklaring daarvoor is de huidige sterke positie van de overwegend nationalistische tot fascistische kringen (AKP- en MHP-regering) in Turkije. Om deze reden is het niet nodig om in contact te treden met democratische of linkse krachten in Turkije, aangezien de machtspositie in handen is van fascisten. Juist daarom is het geen probleem om te blijven samenwerken met de Turkse staat, ondanks de aanvalsoorlog, het afslachten van de eigen bevolking, het opsluiten van dissidenten, socialisten of mensen die simpelweg verdwijnen omdat ze stelling nemen tegen Erdoğan. De Duitse politiek is doordrongen van nationalistische en fascistische Turkse functionarissen en Grijze Wolven. Maar omdat de belangen van beide staten zo met elkaar verweven zijn, is dit voor de Duitse politiek geen reden om iets te veranderen.

Noten met bronnen vind je in het origineel (pdf).