Het is geen crisis van de verbeelding

Tijdens de eerste lockdown had iedereen het nog over hoe de coronacrisis onze maatschappij en leefstijl radicaal zou veranderen. Onnodige vliegreizen, onzekere arbeidsomstandigheden, werkdruk, files, neo-liberaal bezuinigingsbeleid: ze zouden allemaal tot het verleden behoren.

In maart schreef ik een artikel waarin ik de vraag stelde: maar wat nu als deze crisis helemaal níks verandert? Wat als we morgen gewoon wakker worden in een wereld die grotendeels hetzelfde is als die van gisteren?

Inderdaad moeten we vaststellen dat de coronacrisis vooralsnog niks veranderd heeft. Schiphol draait op volle toeren. De VVD voert (toeslagenaffaire en groeiende armoede ten spijt) nog steeds de peilingen aan. Het zorgsysteem kraakt zelfs nog meer in haar voegen.

De grootste crisis waar wij momenteel in verkeren is mijns inziens niet de coronacrisis, en zelfs niet de klimaatcrisis. Het is ook niet, zoals Marijn Kruk vandaag in zijn column in de NRC stelt, met name een crisis van de verbeelding.

Punt is: er zijn genoeg mensen die het water al lang genoeg aan de lippen staat. Vluchtelingen aan de grenzen van de EU. Armen en uitkeringsgerechtigden die stelselmatig worden gecriminaliseerd. Precaire werkers. Mensen van kleur die te maken hebben met racisme en profilering.

Zíj hebben geen verbeelding nodig om te weten dat het anders moet. En ze kunnen ook niet wachten tot het NRC-lezende deel van ons land door deze ongemakkelijke lockdown wordt gedwongen om haar voorstellingsvermogen ook eens aan te spreken. Maar worden zij hierin gehoord?

Deze crisis is in eerste instantie een politieke crisis. Een crisis van het democratisch tekort, waarin de belangen en voorkeuren van een klein deel al decennialang als maatgevend worden gezien voor iedereen. Een crisis van de vele ongehoorde en ongeziene minderheden.

Willen we een oplossing vinden voor alle crises waarmee we nu geconfronteerd worden, dan zullen we ons eerst de vraag moeten stellen: hoe komt het dat er ook het laatste jaar – vaak tegen beter weten in – zo weinig is veranderd? Hebben we wel naar de juiste mensen geluisterd?

Mathijs van de Sande

(Deze column verscheen eerder als een draadje op Twitter.)