Het is geen islamofobie, maar anti-Palestijns racisme

Anti-Palestijns racisme is een aparte vorm van discriminatie die te vaak wordt genegeerd.

Sinds 7 oktober en de daaropvolgende golven van studentenprotesten over Gaza hebben universiteitsbestuurders en politici veel tijd besteed aan het praten over antisemitisme en islamofobie. Maar er is een andere vorm van discriminatie die vaak buiten deze gesprekken blijft: anti-Palestijns racisme.

De harde reacties van universiteiten op campusprotesten – waarbij bestuurders de politie op studenten afstuurden vanwege vage zorgen over de veiligheid – zijn een recent voorbeeld van hoe scholen zich schuldig kunnen maken aan anti-Palestijns racisme. Daarom hebben studenten en belangenorganisaties klachten ingediend en universiteiten aangeklaagd, waaronder Columbia University, op beschuldiging van anti-Palestijnse discriminatie.

Dus wat is anti-Palestijns racisme en waarom is het belangrijk om het te erkennen als een unieke vorm van discriminatie?

Hoe anti-Palestijns racisme verschilt van islamofobie

Hoewel het vaak wordt verward met islamofobie, zijn de twee vormen van discriminatie verschillend: islamofobie richt zich op mensen omdat ze moslim zijn en op hun religieuze overtuigingen, terwijl de andere vorm zich richt op mensen vanwege hun Palestijnse identiteit of omdat ze Palestijnse rechten steunen. Anti-Palestijns racisme richt zich specifiek op de cultuur, het erfgoed en de bevrijdingsbewegingen van de Palestijnen en uit zich vaak in het onderdrukken van uitingen en activisme die verband houden met de Palestijnse zaak.

Voor alle duidelijkheid: anti-Palestijns racisme en islamofobie hebben vergelijkbare wortels en kunnen een vicieuze cirkel vormen. Het ontmenselijken van Palestijnen als barbaars, primitief of terroristisch, bijvoorbeeld, bestendigt racistische denkbeelden over niet alleen Arabieren, maar ook over moslims in het algemeen. En het afschilderen van de islam als een inherent gewelddadige religie – een die onverenigbaar is met het westen – voedt het idee dat Palestijnen, die overwegend moslim zijn, niet in staat zijn om vrede na te streven.

Maar ze zijn niet altijd hetzelfde.

De pogingen om bijvoorbeeld de keffiyeh te verbieden, de traditionele Palestijnse sjaal die een cultureel maar geen religieus kledingstuk is, zijn heel specifiek gericht tegen Palestijnen. Het actief vermijden van het gebruik van terminologie die de Palestijnse ervaring beschrijft, waaronder het woord “Palestina” in veel media, is een vorm van discriminatie van Palestijnen, niet van moslims.

Toch zijn veel mensen nog steeds geneigd om de term islamofobie te gebruiken als vervanging voor anti-Palestijns racisme. Dat is in het beste geval misleidend – hoewel de meerderheid van de Palestijnen moslim is, zijn ze dat niet allemaal – en in het slechtste geval actief schadelijk, omdat het kwaadaardige discriminatie van Palestijnen laat voortduren.

Dus, wat is anti-Palestijns racisme?

Net als bij andere vormen van discriminatie is er voor anti-Palestijns racisme geen eenduidige definitie omdat het zich op vele manieren manifesteert. Volgens een rapport van de Arab Canadian Lawyers Association, een belangenorganisatie die zich richt op het aanpakken van anti-Arabisch racisme, “is anti-Palestijns racisme een vorm van anti-Arabisch racisme dat Palestijnen of hun verhalen het zwijgen oplegt, uitsluit, uitwist, stereotypeert, belastert of ontmenselijkt”.

De verraderlijke aard van anti-Palestijnse discriminatie gaat verder dan racistische stereotypen: het heeft een afschrikwekkend effect op het spreken over de Israëlische bezetting van de Palestijnse gebieden en creëert een omgeving waarin Palestijnen worden ontmoedigd om hun eigen identiteit te uiten. Al tientallen jaren worden Palestijnen en hun bondgenoten over de hele wereld geconfronteerd met ernstige gevolgen voor het steunen van de Palestijnse zaak, waaronder vergelding op de werkplek, overheidstoezicht en haatmisdrijven.

En sinds het begin van de oorlog in Gaza is het alleen maar erger geworden. Hoewel er geen volledige nationale database bestaat voor incidenten van anti-Palestijnse discriminatie, ontving Palestine Legal, een organisatie die juridische bijstand verleent aan mensen die te maken krijgen met represailles omdat ze opkomen voor Palestijnse rechten, in de drie maanden na 7 oktober meer dan 1.000 verzoeken om juridische bijstand – meer dan vier keer het aantal verzoeken dat ze in heel 2022 ontvingen.

Anti-Palestijns racisme is ook een constante in de Amerikaanse politiek, die de neiging heeft om te escaleren wanneer de spanningen tussen Israëli’s en Palestijnen oplopen en internationale aandacht trekken. Maar het uitwissen van dat racisme is zo alomtegenwoordig dat zelfs wanneer het zich manifesteert in gruwelijke en gewelddadige vormen, het niet altijd wordt erkend als de oorzaak van het geweld.

Nadat in oktober een zesjarige Palestijns-Amerikaanse jongen was doodgestoken in Illinois, erkende president Biden in zijn verklaring anti-Palestijns racisme niet expliciet als een mogelijke motiverende factor en richtte hij zich alleen op de anti-moslimgevoelens van de vermeende moordenaar. “Als Amerikanen moeten we samenkomen en islamofobie en alle vormen van onverdraagzaamheid en haat verwerpen”, zei Biden. De vrouw van de verdachte vertelde echter aan de politie dat hij bang was dat zijn slachtoffers “Palestijnse vrienden zouden bellen om hem iets aan te doen” en hij confronteerde de moeder van de jongen, die de aanval overleefde, specifiek met wat ze deed om “de oorlog te stoppen”.

In januari, toen drie Palestijnse studenten met keffiyehs werden neergeschoten in Vermont, noemde de president opnieuw geen racisme, maar veroordeelde hij geweld en haat in algemene termen.

Hoe anti-Palestijns racisme geïnstitutionaliseerd is

Anti-Palestijns racisme is niet beperkt tot incidenten zoals haatmisdrijven. In veel gevallen is het geïnstitutionaliseerd. Zo houden regeringen Palestijnen en pro-Palestijnse organisaties in de gaten en treden instellingen zoals universiteiten de afgelopen maanden hard op tegen pro-Palestijnse protesten, waaronder het verbieden van sprekers bij de introductie van studenten.

Om te voorkomen dat dit soort discriminatie überhaupt voorkomt, moeten mensen – en nog belangrijker: instellingen – eufemismen en verwarring met islamofobie verwerpen en beginnen met het erkennen van anti-Palestijns racisme als een eigen vorm van discriminatie.

“Ik denk dat het echt belangrijk is dat universiteitshoofden, bestuurders en ambtenaren zich realiseren dat de schade die wordt aangericht gericht is tegen Palestijnen en dat dit anti-Palestijns racisme is. Want om dat te negeren is op zichzelf al bezig zijn met anti-Palestijns racisme en uitwissing,” zei Radhika Sainath, senior counsel bij Palestine Legal. “Wat betekent het als je het woord ‘Palestijns’ niet uitspreekt? Het betekent dat je de mensen die schade ondervinden van het geweld of de censuur niet identificeert.”

Anti-Palestijns racisme treft niet alleen Palestijnen. “Het is iets dat invloed kan hebben op zowel Palestijnen als niet-Palestijnen die onze verhalen delen of proberen te versterken”, zegt Dania Majid, voorzitter van de Arab Canadian Lawyers Association en auteur van hun rapport over anti-Palestijns racisme.

In januari 2023, bijvoorbeeld, werd Kenneth Roth, het voormalige hoofd van Human Rights Watch, aanvankelijk een beurs aan de Harvard Universiteit geweigerd nadat donoren bezwaren hadden geuit over zijn aanwerving. Roth en anderen op de school beweerden dat donoren specifiek bezwaar maakten tegen zijn kritische uitspraken over Israël.

In 2020 herriep de Universiteit van Toronto een aanbod aan een academicus om hun Internationale Mensenrechtenprogramma te leiden nadat een zittende Canadese rechter en donateur van de universiteit zijn bezorgdheid had geuit over haar studiebeurs over Israël en Palestina.

Beide incidenten maakten deel uit van een breder en goed gedocumenteerd patroon van universiteiten die banen of promoties weigeren aan wetenschappers die zich bezighouden met felle kritiek op Israël of pro-Palestijnse belangenbehartiging.

Als gevolg van de bredere aanval op het Palestijnse verhaal, zijn Palestijnen soms niet in staat om hun eigen identiteit of cultureel erfgoed te uiten zonder te worden geconfronteerd met represailles. Hesen Jabr, een Palestijns-Amerikaanse verpleegster in NYU Langone Health, bijvoorbeeld, werd onlangs ontslagen vanwege een korte toespraak die ze hield na het ontvangen van een prijs voor haar werk, waarin ze verpleegsters en gezondheidswerkers in Palestina prees en verdriet uitte over het lijden van de Palestijnen. “Het doet me pijn om te zien hoe de vrouwen uit mijn land zelf onvoorstelbare verliezen lijden tijdens de huidige genocide in Gaza”, zei Jabr.

NYU Langone zei dat ze haar hadden gevraagd om “haar opvattingen over deze verdeeldheid zaaiende en beladen kwestie niet op de werkvloer te brengen”. Maar dit is slechts een voorbeeld van hoe verraderlijk anti-Palestijnse discriminatie kan zijn: van Palestijnen wordt routinematig verwacht dat ze zwijgen over hun benarde situatie en de pijn die ze voelen over hun land.

Een andere manier waarop anti-Palestijns racisme zich manifesteert is onder het mom van het bestrijden van antisemitisme. Het Amerikaanse parlement heeft bijvoorbeeld een wetsvoorstel aangenomen dat antisemitisme probeert te definiëren, maar in wezen verwart het kritiek op Israël met anti-Joodse discriminatie. Burgerrechtenorganisaties waarschuwen dat de brede definitie, als die wordt uitgevoerd, de Palestijnse meningsuiting kan beknotten, waardoor het voor Palestijnen nog moeilijker wordt om zich te uiten. “Het betekent dat Palestijnse studenten niet over hun eigen ervaringen kunnen praten, dat ze de schender van hun mensenrechten niet kunnen bekritiseren”, zei Sainath. “Geen enkele andere student wordt gedwongen om dat te doen.”

Waarom het benoemen van anti-Palestijns racisme belangrijk is

Zolang anti-Palestijns racisme onbesproken blijft, zal het ons begrip van de discriminatie waar veel mensen mee te maken hebben vertroebelen, waardoor incidenten van discriminatie onbestraft kunnen blijven.

Een eerlijk gesprek over anti-Palestijns racisme zou al een heel eind helpen om te verklaren waarom de politie zo snel en agressief reageerde op de recente pro-Palestijnse protesten op de campussen. Zoals ik in mei schreef, zijn protesten aan universiteiten aan de orde van de dag, wat betekent dat bestuurders met de recente kampementen hadden moeten kunnen omgaan. Maar de keuze om de politie in te schakelen om studenten te arresteren, die overwegend vreedzaam waren, moet worden erkend als onderdeel van een lange geschiedenis van hogescholen en universiteiten die pro-Palestijnse toespraken en activisme onderdrukken.

Anti-Palestijnse sentimenten hebben er ook toe geleid dat sommige pro-Israël demonstranten zich niet alleen bezighouden met anti-Palestijns racisme, maar ook haat tegen anderen spuwen, onder andere door het belasteren van moslims, zwarte mensen en Joodse mensen die zich inzetten voor Palestijnse rechten.

“Net als veel andere vormen van haat, kunnen er intersectionele aspecten zijn, en dat is ook zo als het onze bondgenoten zijn die opkomen voor de Palestijnse mensenrechten”, zei Majid. “Als het een zwarte bondgenoot is, zullen we anti-zwart racisme zien. Als het een inheemse bondgenoot is, dan zien we anti-inheems racisme. Als het gaat om queer bondgenoten, trans bondgenoten, dan zien we homofobe en anti-queer retoriek.”

Uiteindelijk, als anti-Palestijns racisme genegeerd blijft worden, dan zal het ongeremd doorgaan. “Anti-Palestijns racisme is niet onzichtbaar”, zei Majid. “Het is op dit moment nog steeds een geaccepteerde vorm van racisme.” En dat kan alleen veranderen als meer mensen het gaan benoemen.

Abdallah Fayyad

(Dit is een vertaling van “It’s not islamophobia, it’s anti-Palestinian racism” dat op 5 juni 2024 verscheen in Vox.)