Hira roept op tot brede anti-koloniale beweging

“Koloniale wetenschappers doen alsof het kolonialisme zo erg nog niet was. Ze proberen zelfs te verkondigen dat de slaven vrijwillig voor de slavenarbeid hadden gekozen. Maar hoe komt het dan dat er onder slaven zoveel verzet was tegen hun eigenaren?” Hira richtte zijn kritiek onder meer op “de slavernijdeskundige” Piet Emmer, met wie hij vol onderkoelde humor de vloer aanveegde. “Emmer heeft het recht om racist te zijn, als dat voor hem het hoogst haalbare niveau van beschaving is.”

Hira verwijt hem en andere koloniale wetenschappers dat ze over kolonialisme en slavernij losse flodders afschieten en weigeren om aan wetenschappelijke theorievorming te doen. De slavernij in Suriname werd in 1863 afgeschaft omdat het economisch niet langer meer rendabel was. Dat blijkt ook uit documenten van de overheid uit die tijd. “Maar koloniale wetenschappers als Emmer en Oostindie ontkennen dat er een economisch motief ten grondslag lag aan de afschaffing. Er is in Nederland geen noemenswaardige abolitionistische beweging tegen de slavernij geweest. De wetenschappers komen daardoor in de knoei met hun eigen vertoog, want ze kunnen de afschaffing niet logisch verklaren.” Oostindie zoekt de verklaring daarom maar in “de volstrekte desinteresse” die de Nederlandse elite voor Suriname zou hebben gehad. “Maar dat is een onhoudbare stelling. Want als je ergens niet geïnteresseerd in bent, dan ga je er niet heel veel tijd en moeite in steken. Dan laat die hele slavernij je onverschillig en dan ga je die dus niet afschaffen.”

In 2013 is het 150 jaar geleden dat Nederland de slavernij afschafte. Die komende herdenking vormt een grote uitdaging om een maatschappelijk breed gedragen anti-koloniaal verhaal neer te zetten, vanuit het perspectief van de slaven en hun afstammelingen. Hira en anderen uit de Surinaamse hoek zijn al begonnen aan een project dat moet uitmonden in herstelbetalingen. Een anti-koloniaal geluid is des te harder nodig, nu het politieke en sociale klimaat met de opkomst van nationalisme en rechts-populisme steeds meer de kant opgaat van “recolonizing the mind”. Al jarenlang worden “allochtonen” maatschappelijk apart gezet en als tweederangs burger behandeld. Racistische en koloniale vertogen rukken op. Hoog tijd dus om te gaan werken aan een sterke anti-koloniale beweging van onderop, van zwarten en witten die samen de herdenking van 150 jaar afschaffing van de slavernij inhoud en vorm geven.

Harry Westerink