Hoe extreem-rechts feministen in fascisten verandert
De angstaanjagende samenvloeiing van anti-trans denkers, Amerikaanse evangelisten, antisemitische samenzweringstheoretici en wereldwijde leveranciers van zwart geld vormt een veel grotere bedreiging dan je je misschien realiseert.
Toen ik voor het eerst vragen begon te stellen over het verband tussen anti-trans politiek en de Amerikaanse rechtervleugel, was mijn bezorgdheid simpel. Ik had een aantal jaren over abortus geschreven, en sommige van de tactieken die door georganiseerde transfoben werden gebruikt – luidruchtige ‘protesten’ voor de deur van klinieken, of het doxen en lastigvallen van artsen – leken genoeg op die van de “pro-life” beweging dat ik verwachtte dat sommige groepen samenwerkten.
Dit is een vertaling van het artikel “How the far-right is turning feminists into fascists”, dat op 1 april 2022 verscheen op de website Xtra.
Ik had gelijk; er was een verband, waarover ik al heb bericht voor Xtra en andere media. Wat ik niet verwacht had, was dat de vraag aan onderzoekers om anti-transactivisten te situeren in de context van breder rechts, een van de engste vragen zou blijken te zijn die ik ooit zou stellen. Elke onderzoeker met wie ik sprak, vertelde me dat de situatie ter plaatse veel erger was dan ik dacht. Anti-trans activisten hadden hun karren niet aan de Amerikaanse rechtervleugel gekoppeld. Extreem-rechts gebruikte transfobie om hun grotere agenda te bevorderen, en die agenda was gewelddadiger en veel succesvoller dan ik wist.
Wat volgt is een poging om die agenda samen te vatten – hoewel het volledige plaatje, bestaande uit activistische splintergroeperingen, bizarre samenzweringstheorieën, haatcampagnes op sociale media en gigantische wereldwijde financieringsinitiatieven, zowel te complex als te vreemd is om ooit volledig samen te vatten. Het is een verhaal waarin “eco-fascisten” die infiltreren in lesbische volksfestivals botsen met antisemitische samenzweringsbloggers en de wereldwijde duistere geldoperaties van Vladimir Poetin; zo vreemd dat het moeilijk serieus te nemen is, maar zeer ernstig, en steeds gevaarlijker voor ons allemaal. Dit is hoe trans-eliminatie gedachtegoed mainstream politiek werd, en het heeft ernstige implicaties, niet alleen voor trans mensen, maar voor de democratie zelf.
—-
Tot nu toe heb ik het gebruik van het fatale acroniem vermeden: terf, of trans-exclusionary radical feminist. De reden daarvoor is dat “terf” niet meer hetzelfde betekent als twintig of zelfs tien jaar geleden. Het duidt nog steeds op een persoon, waarschijnlijk een witte, cis vrouw, wiens politiek wordt bepaald door obsessieve transfobie, maar de inhoud van die haat is nu heel anders.
De oorspronkelijke terfs kwamen voort uit een specifieke tak van het transvijandige radicale feminisme – het soort dat werd aangehangen door bepaalde feministische auteurs uit de jaren zeventig en tachtig, zoals Janice Raymond, die in haar boek “The Transsexual Empire” uit 1979 opvallend opriep tot “het moreel verplichten van [transseksuelen] om niet meer te bestaan”. Hun politieke strijd was gericht op zaken als het veroordelen van voorbinddildo’s als een symbool van mannelijke dominantie of het weren van transvrouwen van het lesbische volksfeest MichFest. Ze werden alom bespot, waren zeer impopulair en oefenden, zelfs op hun hoogtepunt in de jaren tachtig, bijna geen politieke macht uit.
Hoe zijn terfs dan een wereldwijde bedreiging geworden? Het antwoord is, volgens onderzoeker Ky Schevers, dat het niet dezelfde mensen zijn. Halverwege de jaren tien infiltreerde een kleine groep activisten met fascistische sympathieën – waarvan de meesten afkomstig waren van de milieubeweging Deep Green Resistance (DGR) – in de oudere beweging en sleepte die naar rechts, tegen de bezwaren van sommige leden in.
“Ik ging om met die transfobische radicale feministen toen die beweging naar rechts plaatsvond,” zegt Schevers. “Ik weet dat er een heleboel van hen zijn die zich echt compleet genaaid voelen.”
Schevers doet onderzoek naar terfs omdat ze er zelf een is geweest. Ze heeft uitvoerig geschreven over hoe ze werd meegezogen in een cult-achtige “de-transitie” beweging die jonge trans mannen ervan overtuigde dat hun dysforie werd veroorzaakt door vrouwenhaat en alleen kon worden genezen door radicaal feminisme. Ze is mijn geduldigste gids geweest in de wereld van de georganiseerde transfobie, nadat ze eerder met me had gesproken over de opkomst van anti-trans activisme gericht tegen artsen en genderklinieken; elk gesprek is een wervelwind van namen, data, tijdstippen en bizarre blogposts gepubliceerd op terf-websites, die de onderbuik van een obsessieve en steeds gevaarlijker wordende beweging belichten.
Terfs waren altijd al “vreselijke mensen”, vertelde Schevers, maar de groepen die ze het eerst ontmoette, waren wel enigszins vertrouwd met het feministische gedachtegoed – en de meesten beschouwden zichzelf als progressief of links. Toen kwam DGR, met heel andere vooronderstellingen.
DGR-leden waren wat Schevers “eco-fascisten” noemt: ze pleitten voor gewelddadige actie die een massale uitroeiing van de mensheid zou veroorzaken om het milieu te redden. Aanvankelijk rekruteerden ze uit anarchistische en milieugroeperingen. Volgens een tijdlijn samengesteld door onderzoeker Lee Leveille viel DGR in 2012 uiteen als gevolg van een reeks controverses met betrekking tot de transfobie van de oprichters, Lierre Keith en Derrick Jensen. In 2013 stelden Earth First! en DGR-medeoprichter Aric McBay hen aan de kaak.
Het was ook in 2013 dat Keith de “radicaal feministische” organisatie Women’s Liberation Front, of WoLF, oprichtte.
“Lierre Keith begon haar aandacht meer te richten op terfs van de oude stempel”, zegt Schevers. “[Ze] had mensen op het laatste MichFest die mensen probeerden te werven. WoLF had hun eigen kleine kamp opgezet. Dus begonnen ze te rekruteren onder transfobische feministen en lesbiennes, en toen Trump eenmaal verkozen was, en christelijk rechts en al die andere groepen machtiger en brutaler werden, toen begonnen ze de [rechtse] allianties aan te gaan.”
Na de verkiezing van Donald Trump is WoLF hard naar rechts gedraaid. Mede-oprichtster Kara Dansky verscheen op Tucker Carlson Tonight om te protesteren tegen de trans-agenda, en in 2017 diende de organisatie een gezamenlijke amicus brief in met de conservatieve Family Policy Alliance om “[zich te verzetten] tegen de poging om meisjeskleedkamers en -douches open te stellen voor jongens die zeggen dat ze zich identificeren als meisjes – en vice versa”. Deze nieuwe allianties deden de terfs feitelijk in de Amerikaanse rechtervleugel belanden. Het bracht ze ook aan de macht.
“Als je kijkt naar wie zich tegenwoordig een ‘GC feminist’ [gender critical feminist] noemt, is hun versie van ‘radicaal feminisme’ die van WoLF”, zegt Schevers. “Ze lezen niet echt veel van Janice Raymond.”
Men hoeft niet te treuren om de terfs van de originele variant, wier intenties jegens met name trans vrouwen altijd genocidaal zijn geweest; Raymond heeft expliciet gezegd dat het haar doel was dat trans personen niet langer zouden bestaan. Toch was die haat in 1979 veel minder krachtig dan nu. Terfisme was een onderdeel van een relatief machteloze beweging die niet het bereik of de steun had van de bredere rechtervleugel. Maar als reeds bestaande ‘linkse’ haatgroepering waren terfs voor fascisten ongelooflijk gemakkelijk om te infiltreren en op te nemen.
Een artikel uit 2020 van Radix Journal, een extreem-rechtse publicatie opgericht door de neo-nazi Richard Spencer, schetst een strategie om precies dat te doen. In het artikel, getiteld “The TERF to Dissident Right Pipeline”, merkt auteur Kat S. op dat terfs vasthouden aan “biologische sekse” als een onveranderlijk binair gegeven – alle “mannen” verdorven en gewelddadig, alle “vrouwen” fragiele slachtoffers -, wat het makkelijker kan maken om hen te overtuigen van andere biologische hiërarchieën. Vooral hun vasthoudendheid om trans vrouwen als “gewelddadige mannen” te zien, kan als wapen worden ingezet tegen niet-witte mannen en worden omgezet in openlijke witte suprematie. “Het kost een nadenkende vrouw niet veel tijd om precies te zien welke mannen geweldsmisdrijven plegen en het merendeel van het partnergeweld, en rassenrealisme is een natuurlijke volgende stap.”
Uiteindelijk, zo redeneert het artikel, zou het gemakkelijk moeten zijn om terfs ervan te overtuigen dat het steunen van de rechten van “biologische vrouwen” betekent dat ze “de door joden geleide feministische theorie van het midden tot het eind van de twintigste eeuw” afwijzen, met name de “bedrijfsslavernij” van werk buitenshuis, ten gunste van het accepteren van hun biologisch toegewezen rol als echtgenote en moeder. “Een pro-gezin, pro-natalistische beweging vereist een zekere mate van vrouwelijke participatie”, schrijft Kat S., “en het re-framen van het patriarchaat-paradigma is essentieel”. Uiteindelijk moeten terfs ertoe gebracht worden om het patriarchaat te zien als “een systeem waarin de driften en krachten van mannen tot bloei mogen komen en gekanaliseerd worden naar gezonde uitlaatkleppen, en vrouwen beschermd en gerespecteerd worden voor hun materiële realiteit en de gaven die onze unieke biologie hen biedt.”
Het is een grimmige ironie dat terfs, door aan te dringen op een “feminisme” zonder trans vrouwen, het instrument gecreëerd hebben waarmee fascisten het feminisme volledig willen vernietigen. Toch is het geen nieuws dat online nazi’s rare ideeën hebben. Zou dit echt kunnen werken? Om het daarover te hebben, moeten we een stapje naar achteren zetten en kijken naar het wereldwijde beeld.
—-
Terfs en georganiseerde anti-transgroeperingen zijn slechts één onderdeel van de wereldwijde rechtse strijd tegen de zogenaamde “genderideologie”: ruwweg de samenvloeiing van abortusrechten, vrouwenrechten en LGBTQ+-rechten, waarbij trans mensen een bijzondere woede lijken los te maken.
Die strijd is goed georganiseerd, goed gefinancierd en wereldwijd. Uit een rapport van 2021 van het Europees Parlementair Forum voor Seksuele en Reproductieve Rechten (EPF) bleek dat Europa tussen 2009 en 2018 707,2 miljoen dollar aan “anti-genderfinanciering” had ontvangen. (Nogmaals, dit omvat initiatieven tegen abortus en LGBTQ2S+-rechten in bredere zin, evenals anti-trans financiering; voor de tegenstanders van “gender ideologie” zijn ze allemaal hetzelfde). Buiten Europa zelf waren er twee landen die geld in de campagne staken: de Verenigde Staten en Rusland.
Amerikaanse anti-genderfinanciering is grotendeels afkomstig van christelijk rechts: het EPF-rapport noemt donoren als de Heritage Foundation, het American Center for Law and Justice en de Alliance Defending Freedom, die in eigen land ook zeer actief zijn in anti-abortus en anti-trans politiek. De Alliance Defending Freedom, bijvoorbeeld, heeft de wetgevingssjablonen gecreëerd om de wetgevende organen van de Amerikaanse staten te overspoelen met een spervuur aan transfobische sportverboden.
De Russische betrokkenheid is moeilijker te achterhalen, niet in het minst omdat dat geld vaak via “witwasserijen” loopt die bedoeld zijn om de associaties te verhullen. Volgens de EPF zijn anti-LGBTQ+ maatregelen voor Poetin niet alleen op zich wenselijk (de Russische behandeling van queers is afschuwelijk), maar ook als middel om de wereld te destabiliseren. Meer bepaald heeft Rusland de gewoonte om “extreem-rechtse, populistische politieke partijen met een expliciet ontwrichtende agenda” te stimuleren. Als regulier functionerende democratieën kunnen worden verscheurd door strijd rond burgerrechten creëert dat chaos waarvan Rusland uiteindelijk profiteert. Zeker de Verenigde Staten werden verzwakt door de Trump-jaren, aantoonbaar het meest succesvolle voorbeeld van deze strategie.
Als je deze verbanden probeert te volgen, kom je terecht in een human-centipede keten waarin Russische oligarchen zwart geld storten in Amerikaanse evangelische denktanks en de evangelischen dat geld weer over de Atlantische Oceaan sturen om terfs te financieren. Een wet die leraren verbiedt om homoseksualiteit in de klas te noemen verschijnt eerst in Hongarije en daarna in Florida. De transitie van jongeren wordt verboden in het Verenigd Koninkrijk (daarna hersteld) en vervolgens verboden in Idaho. Vladimir Poetin verdedigt zijn invasie in Oekraïne en vergelijkt het ‘cancellen’ van J.K. Rowling met dat van Rusland. Dezelfde regressieve ideeën wervelen heen en weer tussen continenten als oceaanstromingen, en met of zonder bewuste coördinatie, leven we uiteindelijk allemaal in dezelfde puinhoop. Zelfs de meest extreme en ongeloofwaardige rechtse ideeën hebben bereik en institutionele steun die ze anders misschien niet zouden hebben gehad, en een wereldwijd afglijden naar fascisme was eerst ondenkbaar, maar is nu waarschijnlijk.
Dit is waar de dingen echt vreemd worden.
—-
Het lid van het Deep Green Resistance dat de grootste invloed heeft gehad op de “genderkritische” beweging is een vrouw genaamd Jennifer Bilek, wiens auteursbiografie haar een “onderzoeksjournalist, kunstenaar en bezorgde burger” (lees: blogger) noemt, en wiens artikel voor de Federalist uit 2018, “Who Are the Rich, White Men Institutionalizing Transgender Ideology?” (“Wie zijn de rijke, witte mannen die transgender ideologie institutionaliseren?”), de georganiseerde transfobie stevig het rijk van de antisemitische samenzweringstheorie deed inkantelen.
In dat artikel zet Bilek de basisprincipes uiteen van haar verbijsterend bizarre wereldbeeld: een kabaal van “transhumanistische miljardairs” – vermogende individuen die zogenaamd toegewijd zijn aan het helpen van de mensheid om haar status als een organische soort te overstijgen, zoals hedge fund magnaat George Soros, filantropen Warren en Peter Buffett en rijke trans vrouwen Martine Rothblatt en Jennifer Pritzker (ja, deze paragraaf wordt steeds vreemder) – is geïnfiltreerd in de homogemeenschap en heeft het “medisch-industrieel complex” overgenomen, waardoor een roofzuchtige genderindustrie is ontstaan die cis mensen ervan overtuigt dat ze een transitie moeten ondergaan, met als uiteindelijk doel het normaliseren van “lichaamsafkoppeling” en extreme lichaamsmodificaties, het plaatsen van Google-chips in onze hoofden en (ik zweer het, bij God) het tot slaaf maken van het menselijk ras door het samensmelten van mens en machine.
Bileks theorieën wekken spot op telkens wanneer iemand ze op sociale media ophoest – en dat is maar goed ook; ze zijn ongelooflijk dwaas – maar de trope van een sinistere geldelite die vanuit de schaduw de vernietiging van de mensheid beraamt, is bekend uit de nazi-propaganda. Bijna alle miljardairs op Bilek’s lijst zijn, zoals Schevers opmerkt, “Joods, trans vrouw of homo”.
“Eén ding dat van cruciaal belang is om te begrijpen over extreem-rechts, de nazi-jongens, is de manier waarop zij absoluut fucking alles obsessief zien als een Joods complot”, zegt auteur en haatonderzoeker Talia Lavin, auteur van “Culture Warlords: My Journey into the Dark Web of White Supremacy”. “En het bestaan van trans mensen is een enorme samenzwering.”
Lavin haalt de verbranding van het archief van Magnus Hirschfeld in 1933 aan: Hirschfeld, een Duitse Joodse arts, was een baanbrekend en opmerkelijk sympathiek onderzoeker van transgender identiteit; zijn kliniek was de eerste ter wereld die genderbevestigende chirurgie aanbood. Toen verbrandden de nazi’s zijn werk en lieten een gat in de geschiedenis achter.
Voor trans mensen lijkt dit een bewijs van uitroeiing. Maar voor een nazi, zegt Lavin, betekent het iets anders: de aanwezigheid van een joodse arts geeft aan dat “[het] bestaan van trans mensen werd uitgevonden door mensen als Hirschfeld om de witte mannelijkheid te ondermijnen en de witte gezin te vernietigen.”
Ik sprak met onderzoekers in verschillende landen voor dit stuk en ze waren het er allemaal over eens dat anti-trans activisten steeds makkelijker hun argumenten kunnen presenteren in een wit supremacistisch kader, waarbij ze transitiezorg presenteren als een aanval op de witte vruchtbaarheid en witte geboortecijfers in het bijzonder. Soms is dat subtiel: “Irreversible Damage”, een boek uit 2020 waarin auteur Abigail Shrier de transitie van jongeren afschildert als een bedreiging voor de vruchtbaarheid van “onze dochters”, gebruikt op de omslag de beruchte illustratie van een jong wit meisje van wie de baarmoeder uit haar lichaam is geschept. Aan de uitersten worden de dingen openlijker. Alix Aharon, de “GenderMapper” organisator die de aanval heeft geleid tegen de gezondsheidsorganisatie Planned Parenthood als de “top van de trans-lobby”, houdt ook vol dat transitie alleen een bedreiging is voor witte kinderen. “Zwarte jongeren zijn niet in transitie”, schrijft ze.
Deze obsessieve aandacht voor de vruchtbaarheid van witte mensen sluit aan bij de fascistische propaganda over overspoeld of vervangen worden door niet-witte mensen. “Er is een groeiende hoeveelheid propaganda over ‘witte genocide’”, zegt Mallory Moore van het in Groot-Brittannië gevestigde Trans Safety Network. “Wij queer en trans mensen, en feministen voor wat dat betreft, weigeren onze nationale plicht te doen om ons voort te planten.”
Schevers zegt dat het samenzweerderige denken dat terf-kringen domineert zich makkelijk uitbreidt naar andere burgerrechtenbewegingen – waar trans mensen kunnen worden afgeschilderd als een plan om het ‘witte ras’ te verzwakken door “seksuele ontaarding”, worden bewegingen als Black Lives Matter ervan verdacht onwetende instrumenten van de trans mensen te zijn.
“Ze hebben het over Black Lives Matter [dat] wordt gecoöpteerd door de trans-lobby”, zegt ze. “Nogmaals, het is zeer vergelijkbaar met nazi-propaganda. ‘Deze Joodse elite heeft deze zwarte burgerrechtenbeweging veroverd en het is eigenlijk gewoon een aanval op witte mensen.'”
Op dit punt lijkt “transfobie” niet langer een adequate beschrijving van het probleem. “Transfobie” impliceert het haten van trans mensen. Geloven dat het bestaan van trans mensen een Joods complot is om het ‘witte ras’ te vernietigen door de vruchtbaarheid van witte mensen AFAB (Assigned Female At Birth, Benoemd tot Vrouw Bij Geboorte) mensen te verlagen is, om het grof te zeggen, een heel nieuw niveau van fucked up.
Toch bereiken deze ideeën de mainstream, witgewassen door een sympathiek commentariaat dat hun extreem-rechtse associaties wegwast. Bijvoorbeeld, zoals onderzoekster Christa Peterson heeft gedocumenteerd, herhaalt Helen Joyce’s recente boek “Trans” Bilek’s “Joodse miljardairs” theorie zonder haar bij naam te noemen. Joyce werd vervolgens gerecenseerd door anti-trans commentator Jesse Singal in de New York Times, en Singal noemde Joyce’s boek “een intelligente, grondige weerlegging van een idee dat in één nacht een groot deel van de liberale wereld overspoelde” – maar verzuimde de Joodse miljardairs te noemen. Graaf twee centimeter dieper, en je vindt de nazi’s, maar aan de oppervlakte lijkt het op een redelijk “debat.”
Het is een debat dat trans mensen aan het verliezen zijn. Dat brengt ons bij het grimmigste deel van dit alles: hoe fascistische plannen om trans mensen te elimineren deel zijn geworden van de Amerikaanse mainstream.
—-
Het is geen toeval dat een groot deel van dit verhaal draait om de verkiezing van Donald Trump. De regering-Trump heeft fascistische en extreem-rechtse groeperingen over de hele linie aangemoedigd, en heeft hen ook dichter bij de politieke macht gebracht dan ooit tevoren – getuige het groeiende aantal nazi’s en QAnon-complottheoretici in Amerikaanse wetgevende lichamen.
De overname van de Republikeinse partij door extreem-rechts is niet pijnloos verlopen; #NeverTrump-conservatieven hebben het gevoel dat openlijke witte supremacisten hen in een slecht daglicht stellen, en leden van haatgroepen vinden dat “gematigde” conservatieven hun ziel verkocht hebben. Toch heeft transfobie gezorgd voor een punt van penetratie waar extreem-rechts en mainstream conservatieven verenigd zijn. Retoriek die ooit het exclusieve domein was van extreem-rechts is nu de mainstream Amerikaanse debatten gaan domineren rond anti-trans of anti-LGBTQ2S+-wetgeving. Kijk maar hoe vruchtbaarheidscijfers en vragen over het “steriliseren” van kinderen elke discussie over de transitie van jongeren zijn gaan domineren. In Florida werd het beruchte wetsvoorstel “Don’t say gay” door de woordvoerder van gouverneur Ron DeSantis omschreven als een “wet tegen kinderlokkerij“, en alle tegenstanders werden als pedofielen afgeschilderd.
“Als ze ‘pedofiel’ zeggen, bedoelen ze iemand van wie niet zou moeten worden toegestaan dat die leeft”, zegt Lavin. “De quote-unquote ‘diepe staat’ van QAnon is bezig met pedofilie. De Democratische Partij is bezig met massale pedofilie. De standaard retorische zet voor [extreem rechts] is ‘iedereen is een pedofiel en pedofielen moeten worden gedood’.”
Langzaam maar zeker wint het idee dat trans mensen inherent een roofzuchtige bedreiging vormen voor (witte) kinderen aan kracht – en de wil om zich van die bedreiging te ontdoen volgt.
“Dat bedoel ik met ‘vernietigende retoriek'”, zegt Lavin. “Zoals: ‘dit is om ouders en kinderen te beschermen’. Alsof queer mensen, trans mensen, geen ‘ouders’ en ‘kinderen’ zijn. Zij vallen buiten het definitie van het ‘volk’.”
—-
Dit is het punt waarop ik me duizelig terugtrek en iets toegeef dat paranoïde klinkt terwijl ik het zeg: deze agenda is duidelijk al genocidaal waar het transgenders betreft, maar het lijkt ook waarschijnlijk dat hij zal escaleren en nieuwe doelwitten zal vinden. “Anti-gender” activisme omvat al aanvallen op abortus, vrouwenrechten en de rechten van cis queer mensen, die allemaal worden teruggedraaid in de Verenigde Staten. De ziedende haat tegen niet-witte mensen en joden die de subtekst van deze bewegingen vormt, zal vroeg of laat hun tekst worden. Ik ben bang voor mezelf, maar ik ben nog banger omdat hoe langer ik hiernaar kijk, hoe meer ik het eens ben met gendertheoreticus Judith Butler dat trans mensen misschien helemaal niet het punt zijn van anti-trans fascisme; we zijn gewoon het meest populaire middel waarmee fascisten “een wereld van meerdere actuele bedreigingen verzinnen om te pleiten voor autoritaire heerschappij en censuur”.
Ik blijf terugkomen op mijn gesprek met Lavin over de Hirschfeld-archieven. Het verbranden ervan was een van de eerste dingen die de nazi’s deden, maar het is zeker niet waar we ze om herinneren. Het feit dat transmensen een makkelijk eerste doelwit vormen, betekent niet dat we de laatsten of zelfs de belangrijksten zullen zijn. Hoe langer ik naar dit alles kijk, hoe meer informatie ik vergaar, hoe meer mijn gedachten teruggaan naar die brand van lang geleden.
Het punt is, vuur verspreidt zich altijd. Kijk om je heen en zie wat er al brandt.
Jude Ellison S. Doyle
(Journalist, opiniemaker en de auteur van twee boeken: “Dead Blondes and Bad Mothers: Monstrosity, Patriarchy and the Fear of Female Power” (Melville House, 2019) en “Trainwreck: The Women We Love To Hate, Mock and Fear… and Why” (Melville House, 2016). Hen woont in het noorden van New York.)