Honderdmiljard dollar aan olie- en gasdeals rond klimaattop

De voorzitter van de klimaattop COP28 van december vorig jaar in Dubai, sultan Ahmed Al-Jaber, heeft deze belangrijke internationale bijeenkomst misbruikt voor het afsluiten van fossiele brandstofcontracten ter waarde van ongeveer honderdmiljard dollar. Deze conclusie trekt de mensenrechten- en milieu-organisatie Global Witness na een uitgebreid onderzoek.

Misschien heb je nog nooit gehoord van ADNOC, de Abu Dhabi National Oil Company. Dat is heel begrijpelijk, want dit bedrijf, opgericht begin jaren zeventig, was tot voor kort een gewoon oliebedrijf uit de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), dat olie oppompte in dit land en het verkocht aan wie het wilde hebben. Maar, in 2016 benoemde ADNOC sultan Al-Jaber tot president-directeur en startte het een jarenlange reclamecampagne, die er in 2021 toe leidde dat de COP28 klimaattop eind 2023 in Dubai, de grootste stad van de VAE, zou plaatsvinden. COP staat voor Conference of the Parties of the United Nations Framework Convention on Climate Change (Vergadering van alle partijen van het Klimaatverdrag van de Verenigde Naties) en is een jaarlijks terugkerend internationaal congres om de opwarming van de aarde af te remmen.

Uit het onderzoek van Global Witness blijkt dat ADNOC in 2023, dat wil zeggen in de maanden voorafgaand aan COP28, ten minste twintig fossiele brandstofdeals gesloten heeft met internationale bedrijven. Vervolgens heeft het team van Al-Jaber directeuren van ten minste zeventien olie- en gasbedrijven uit twaalf landen als speciale gasten uitgenodigd voor COP28. Tijdens de klimaattop waren er overigens meer dan 2.400 lobbyisten van fossiele brandstofbedrijven aanwezig.

Global Witness schrijft: “Onze conclusie is dat ADNOC haar tijd in de schijnwerpers van het klimaatbeleid heeft gebruikt om haar status als wereldwijde speler op het gebied van fossiele brandstoffen veilig te stellen. In het jaar dat de VAE de COP28 organiseerden, probeerde ADNOC olie-, gas- en petrochemische deals te sluiten met een potentiële waarde van bijna 100 miljard dollar, een vervijfvoudiging ten opzichte van 2022 en aanzienlijk meer dan in de voorgaande vier jaar samen.”

ADNOC bereidt zich ondertussen voor om zijn olie- en gasproductie tegen 2030 met 42 procent verhoogd te hebben. Dit is de datum waarop de uitstoot volgens de VN met meer dan 43 procent gedaald zou moeten zijn om de opwarming van de aarde aan het eind van de eeuw onder de anderhalve graad Celsius te houden, om zo de ergste klimaatrampen te voorkomen.

“Zo absurd dat het nauwelijks te bevatten is”

Milieuorganisaties reageerden op de aanstelling van Al-Jaber als voorzitter van COP28 met hoon en woede. Tientallen parlementsleden van de EU en de VS ondertekenden oproepen tot zijn aftreden. “Een voorvechter van fossiele brandstoffen aan het hoofd van ’s werelds belangrijkste klimaatonderhandelingen zou hetzelfde zijn als een directeur van een sigarettenfirma het wereldwijde tabaksbeleid te laten bepalen. Dit dreigt precies datgene te ondermijnen wat we proberen te bereiken”, schreven 27 leden van het Amerikaanse Congres.

Luisa Neubauer, klimaatactiviste en medeorganisator van de klimaatstakingsbeweging Fridays For Future, zei: “COP28 heeft laten zien dat de winsten van fossiele brandstofbedrijven meer aandacht krijgen dan de door klimaatrampen zwaarst getroffen regio’s in de wereld. Delen van het COP-akkoord klinken als een kerstcadeau voor de lobbyisten van fossiele brandstofbedrijven. Als je kijkt wat er nu werkelijk nodig is in het warmste jaar in de geschiedenis van de mensheid, dan komt het COP-akkoord nog niet eens in de buurt van wat noodzakelijk is. De toekomst ligt nu in de handen van degenen die zich wereldwijd lokaal verzetten tegen nieuwe kolen-, olie- en gasprojecten.”

Jamie Peters, klimaatcoördinator bij de wereldwijde koepel van milieuorganisaties Friends of the Earth, zei: “Dit rapport, hoe verbijsterend het ook is, versterkt alleen maar wat we al lang weten: dat fossiele brandstofbedrijven niet zullen stoppen voordat zij de laatste druppel winst uit ’s werelds fossiele brandstoreserves geperst hebben, hoe vreselijk de gevolgen ook zullen zijn. Wereldwijd hebben deskundigen nadrukkelijk verklaard dat nieuwe projecten voor fossiele brandstoffen onverenigbaar zijn met het afwenden van de op hol geslagen klimaat crisis. Toch zien we bijvoorbeeld in Groot-Brittannië dat de regering honderden vergunningen verleende voor het boren naar olie en gas in de Noordzee.

In een tijd waarin mensen over de hele wereld te maken hebben met een forse verhoging van de kosten van het levensonderhoud, aangejaagd door de stijgende prijzen van olie en gas, en met de toenemende gevolgen van de klimaatcrisis, blijven de bedrijven die beide problemen aanwakkeren op onze kosten grote winsten maken. Dat directeuren van diezelfde bedrijven als eerste toegang krijgen tot invloedrijke klimaatbesprekingen is zo absurd dat het nauwelijks te bevatten is. Dit onrecht is adembenemend.”

Patrick Galey, fossiele brandstofonderzoeker bij Global Witness, zei: “We hebben een snelle en rechtvaardige uitfasering van fossiele brandstoffen nodig en de bazen van fossiele brandstoffirma’s moeten zich niet met klimaatonderhandelingen bemoeien. Zo eenvoudig is het.”

COP29 opnieuw in handen van olie multinationals?

Eind dit jaar is er weer een klimaattop: COP29. Nu in Azerbeidzjan. Dit land is voor bijna de helft van zijn BBP (Bruto Binnenlands Product, alle inkomsten van het land bij elkaar opgeteld) en voor meer dan negentig procent van wat het exporteert afhankelijk van zijn olie- en gasproductie. De voorzitter van deze VN-conferentie is Mukhtar Babayev. Net als bij COP28 is ook hij afkomstig uit de oliewereld. Hij is momenteel de Azerbeidzjaanse minister van ecologie, maar hij heeft bijna twintig jaar lang hoge functies bekleed bij SOCAR, het staatsolie- en gasbedrijf van zijn land. Het komt erop neer dat de klimaattop opnieuw in een olie- en gasstaat zal plaatsvinden en dat de ene fossiele brandstofvoorzitter de fakkel overgedragen heeft aan de volgende. Dat is niet helemaal toevallig. Al-Jaber had SOCAR-president Najaf Rovshan als speciale gast uitgenodigd voor COP28.

Gezien de nauwe banden tussen de olie- en gasstaatsbedrijven van de VAE en Azerbeidzjan, vermoedt Global Witness dat het bij COP29 op dezelfde manier toe zal gaan als bij COP28: miljardendeals die de productie van aardolie en gas verder zullen opjagen. De organisatie reageert geschokt: “Drugsdealers lossen geen drugsverslaving op en olie- en gasstaten lossen de klimaatcrisis niet op. Terwijl we afstevenen op de ineenstorting van het klimaat, wordt ons nu gevraagd om onze toekomst in handen te leggen van Azerbeidzjan, een oliestaat die wordt gesteund door grote oliemultinationals en die zijn gasproductie enorm aan het opvoeren is. Klimaatleiders zouden het klimaatbeleid moeten bepalen, niet landen die er belang bij hebben dat de wereld verslaafd blijft aan olie en gas.”

Jan Paul Smit

Dit artikel is grotendeel gebaseerd op het gedetailleerde rapport “’I hope the younger generations can forgive us’: State oil company pushed $100 billion of deals in UAE’s year as COP28 host” dat Global Witness op 5 juni publiceerde.