“Ik graaf naar mijn wortels op vier continenten”

“Het leven kan alleen achterwaarts begrepen worden, maar moet voorwaarts worden geleefd. Een volk zonder kennis over zijn geschiedenis, afkomst en cultuur is als een boom zonder wortels. Ik graaf naar mijn wortels, op vier continenten”, aldus Marcel van Kanten in een video over zijn boek “Wortelzucht. De geschiedenis, dat ben ik”.

Hiermee begint een zoektocht naar Van Kantens multiculturele identiteit. Met voorouders uit alle windstreken van de wereld probeert Van Kanten als hun nakomeling uit te zoeken wie en wat hij nou eigenlijk zelf is. Wel een Nederlander, maar geen Hollander vanwege zijn grootouders uit Suriname en voormalig Nederlands Indië. En zij zijn op hun beurt weer nazaten van Chinezen, Ieren, Duitsers, Molukkers, Joden, Nigerianen, Madeirezen, Nederlanders, enzovoorts, enzovoorts. Ze waren slaafgemaakten en slavenhouders, VOC-lieden en KNIL-militairen, broedmachines voor nieuwe slaafgemaakten en liefdevolle partners in interculturele relaties, en alles wat daar tussenin zit.

Trauma werkt door

Het boek is een interessante caleidoscoop van tientallen brokjes familiehistorie die deel uitmaakt van de koloniale geschiedenis van Nederland. In korte stukken worden individuele voorouders en hun familietakken geïntroduceerd: waar kwamen ze vandaan, waar gingen ze naartoe, en met welke reden? Waren ze onderdrukker of onderdrukte? Hoe vormden ze gezinnen en hoe werden ze weer uit elkaar gerukt? Van Kanten schakelt hierbij van continent naar continent en van verleden naar heden en weer terug.

Het boek geeft daarmee niet alleen een persoonlijke inkijk in het koloniale verleden van Nederland, maar maakt ook duidelijk hoe bepaalde ervaringen en omstandigheden nog steeds doorwerken in de huidige samenleving. We zien dat terug in het leven van Van Kanten en van zijn familieleden. Hoe traumatische ervaringen hun schaduw werpen. Hoe onderwerpen vermeden worden, hoeveel onuitgesproken blijft en hoe dat gezonde communicatie en relaties belemmert.

Niet jouw hokje

Van Kanten is hét product van de Nederlandse koloniale geschiedenis en is daarmee een representant van de multiculturele samenleving. Hij is net zo goed een Nederlander als ieder ander, ook al wordt dat door sommigen betwist. Met zijn autobiografische zoektocht wil hij herkenning en erkenning. Net als zoveel anderen dat nu doen, eist hij zijn plek op in de samenleving en laat hij zich de mond niet meer snoeren. Hij verwijst daarbij naar de recente strijd tegen Zwarte Piet en de Black Lives Matter-protesten. Maar bovenal wil hij aantonen dat we met onze geschiedenissen elkaar wat te vertellen hebben dat van onschatbare waarde is: wij zijn familie en herkennen elkaar in onze verhalen. Van Kanten eindigt met: “Ik ben een wereldburger. Ik ben niet jouw hokje. Ik ben mijn eigen hokje. Begrijp mij en begrijp de wereld.”

“Wortelzucht. De geschiedenis, dat ben ik”, Marcel van Kanten. Uitgeverij: LM Publishers, € 24,50. ISBN: 978946022522.

Ellen de Waard