In Indonesië was altijd oorlog

Hij is zich rot geschrokken, zegt Piet Hagen. Het Nederlandse bewind in Indië was veel gewelddadiger dan we denken, zo onthult hij in zijn boek “Koloniale oorlogen in Indonesië. Vijf eeuwen verzet tegen vreemde overheersing”. Buitenlandse mogendheden – Nederland voorop – voerden zo’n vijfhonderd keer oorlog in de archipel. Daarbij doodden zij drie tot vier miljoen Indonesiërs. “Dit was mijn geschiedenisboek op school”, zegt Hagen. Voor hem op tafel ligt een boekje met slappe bruine kaft, getiteld “Leerboek der vaderlandse geschiedenis”. Het is geschreven door “Dr. D. Langedijk, oud-leraar Chr. H.B.S.” en uitgegeven in 1946. Hagen slaat het open bij een passage over de Java-oorlog van 1825-1830 tussen het Nederlandse gezag en prins Dipo Negoro uit Djokjakarta. “Hij haatte het Nederlandse gouvernement en smeedde plannen om zich daarvan vrij te maken”, aldus de tekst. Hagen: “Als gymnasiast heb ik er dus nog over gelezen, maar nu is de Java-oorlog in Nederland vrijwel vergeten. De Britse historicus Peter Carey heeft er een dik boek over geschreven, maar Nederlandse vakgenoten hebben er de laatste honderd jaar geen afzonderlijke studies aan gewijd. Gezien de ernst en omvang van de oorlog – er zijn 200.000 Indonesiërs bij omgekomen – is dat bizar. De oorlog is verdrongen.” En zo is het zaadje voor dit boek geplant? “Ja, de Java-oorlog is altijd in mijn achterhoofd gebleven. En toen ik meer ging lezen over de koloniale tijd in Indonesië, vooral in oude publicaties, kwam ik erachter dat er nog veel meer oorlogen zijn gevoerd waar we in Nederland weinig weet van hebben. Globaal telde ik zo’n vijfhonderd kleine en grote gewapende conflicten. Er was altijd wel ergens in Indonesië oorlog. Niet alleen de Nederlanders vochten tegen lokale machthebbers, maar ook Portugezen, Spanjaarden, Fransen, Britten en Japanners. Het totaal aantal doden aan Indonesische kant schat ik op ten minste drie à vier miljoen. Schokkende cijfers. Ook de Nederlandse specialisten met wie ik heb gesproken, konden het eerst niet geloven.”

Bas Kromhout in “In Indonesië was altijd oorlog” (Historischnieuwsblad)