Inspirerende en strijdbare bijeenkomst over solidariteitsnetwerken in Nijmegen

Afgelopen woensdag organiseerde Doorbraak in Nijmegen een informatieavond over solidariteitsnetwerken in het kader van 1 mei, de dag van de arbeid. Sprekers van de Bond Precaire Woonvormen en Vloerwerk vertelden enthousiast over de strijdmethoden van hun organisaties en gingen met elkaar en het publiek in discussie over de voor- en nadelen van dit organisatiemodel.

Aansluitend op het wekelijkse soepcafé in politiek café De Klinker vertelde een spreker van de Bond Precaire Woonvormen (BPW) over de achtergrond en praktijk van de woonstrijd die de BPW voert. De BPW komt in actie voor en met mensen die te lijden hebben onder de toenemende precarisering van het wonen. De bond organiseert bewoners om woonzekerheid op te eisen tegen huisjesmelkers, lakse verhuurders en andere woekeraars. Naast juridische ondersteuning en morele support helpt de BPW de getroffen bewoners met het opzetten van lokale solidariteitsnetwerken.

Bewoners doorbreken daarbij hun isolement door ervaringen te delen en samen in actie te komen tegen de wurgcontracten en nalatigheid van verhuurders en huisbazen. Door samen de strijd aan te binden met de op woongebied inmiddels gangbare praktijk van huisuitzettingen en uitbuiting bouwen we solidariteit en tegenmacht op van onderop. Juist de kwetsbaarste mensen, die het hardst worden getroffen door bezuinigingen en misstanden, nemen zo samen hun lot in eigen hand.

De BPW slaagt er vaak in om bewoners te helpen en te organiseren. Voorwaarde hierbij is wel dat de betrokkenen zelf ook willen meedoen aan hun eigen strijd. “Anders lukt het niet”, aldus de spreker. De BPW vraagt iedereen die bij hen aanklopt dan ook om steun. Dat kan de vorm krijgen van actief lidmaatschap, maar ook van een laagdrempeliger commitment als sympathisant of donateur. Maar de mensen die door de BPW worden geholpen, hebben vaak een precaire en kwetsbare maatschappelijke positie. Mede hierdoor en door de complexiteit van de zaken die de BPW aanpakt, met vaak tijdelijke huurcontracten en weinig rechtsbescherming, blijft maar een beperkt aantal mensen die wordt ondersteund ook zelf actief. Bovendien zijn ontruimingen en huisuitzettingen niet bevorderlijk voor de continuïteit en solidariteit, aangezien de sociale structuur van een buurt of pand erdoor verdwijnt. Niettemin beschikt de Bond over een groep ervaren en strijdbare vrijwilligers en een grote groep sympathisanten.

Vloerwerk: eenvoudig en effectief

Na het boeiende verhaal van de BPW vertelde een spreker van Vloerwerk over de organisatiemethode van dit solidariteitsnetwerk. Die is “eigenlijk heel eenvoudig: wij helpen jou, als jij ons helpt anderen te helpen”. Vloerwerk is een solidariteitsnetwerk voor werkende mensen in Amsterdam en omgeving. Hier komt al meteen een verschil aan het licht met de BPW: waar de BPW landelijk opereert en mensen ondersteunt om een solidariteitsnetwerk op te zetten, is Vloerwerk zelf een solidariteitsnetwerk dat zich lokaal organiseert. Iedere werkende uit Amsterdam en omgeving met een probleem op het werk kan zich melden bij Vloerwerk.

Daarmee is het netwerk opvallend open en toegankelijk. Vloerwerk stelt echter wel harde eisen aan de solidariteit: je wordt pas geholpen als je ook bereid bent om anderen te helpen en je moet bij alle acties die voor jou worden georganiseerd en de voorbereiding daarvan actief meedoen. Solidariteit is echt iets anders dan hulp op bestelling. Ook neemt Vloerwerk alleen zaken aan die behapbaar zijn, met een redelijke kans op succes. Onder andere hierdoor hebben alle (!) acties die Vloerwerk tot nu heeft ondernomen, succes gehad.

Wat is een solidariteitsnetwerk? Een solidariteitsnetwerk is een netwerk van mensen die beloven elkaar te helpen bij problemen. De leden maken hun problemen met bazen, verhuurders of gemeentelijke uitkeringsloketten collectief, en proberen deze instanties samen met anderen in het netwerk onder druk te zetten. Dat gebeurt in principe door het persoonlijk afleveren van een eisenbrief bij baas of verhuurder. Als dat niet helpt, worden er demonstraties georganiseerd of flyers uitgedeeld. Door het isolement te doorbreken en problemen en repressie als groep te bevechten in plaats van als individu, valt de verdeel-en-heersstrategie van bovenaf al snel in duigen. Zo helpen solidariteitsnetwerken bij de opbouw van macht van onderop.

Hoewel de open en eenvoudige formule van Vloerwerk dus aantoonbaar tot succes leidt, liet de spreker weten dat het solidariteitsnetwerk moeite heeft om zich te verbreden. Bij de tot nu toe aangepakte zaken betrof het namelijk vaak een “eindafrekening” met een baas door een inmiddels vertrokken werker. Daarnaast behoren de mensen die zich tot nu toe via Vloerwerk organiseren tot de precairen aan de onderkant van de arbeidsmarkt.

Een vragensteller vroeg zich af of dit organisatiemodel ook geschikt is voor het bevechten van een vast contract door iemand met een tijdelijke aanstelling of flexcontract. De spreker antwoordde dat Vloerwerk zelf ook graag een “kwalitatieve stap” wil maken naar andere, complexere zaken. Dat vergt echter ook meer organisatiekracht en organizers met meer ervaring.

Solidariteit werkt!

Los van alle strategische dilemma’s en organisatorische vraagstukken laat het steunwerk van de BPW en Vloerwerk zien dat het loont om ons te organiseren. Als we de krachten bundelen, kunnen ook kleine organisaties en groepen veranderingen afdwingen en tegenmacht opbouwen. Daar heeft Doorbraak zelf uitgebreide ervaring mee. Of het nu gaat om wonen, werken of andere terreinen, samen staan we sterker dan in ons eentje!

Tjeerd Hekking