Inspirerende voorbeelden van sociale strijd in de VS

De situatie in de VS is voor heel veel mensen rampzalig, met een hoge werkloosheid, nog altijd reeksen huisuitzettingen in verband met de kredietcrisis, en armoede van miljoenen mensen, zowel met als zonder baan.

Van de grootse verwachtingen die veel Amerikanen – ten onrechte – hadden van president Obama is weinig meer over. Tot overmaat van ramp vindt veel van de woede over politieke machthebbers geen linkse, maar eerder een uiterst rechtse uitlaatklep. Dat zien we duidelijk in de opkomst van de Tea Party-beweging: tegen immigranten, tegen moslims, tegen het beetje gezondheidszorghervorming dat Obama heeft weten door te voeren, tegen hogere belastingen – en invloedrijk binnen de Republikeinse partij.

Toch zijn er lichtpuntjes. Er is, verbrokkeld en versnipperd, wel degelijk protest en verzet, rond allerlei thema’s. Er is protest tegen politiestaat-maatregelen die keer op keer genomen worden in het kader van die Moeder aller Excuses, de “oorlog tegen terrorisme”. Er is protest tegen afbraak van voorzieningen, ja, voor de opbouw daarvan. Er is ook strijd voor arbeidsrechten. Een paar signalen van hoop uit het grimmige Amerika.

Bodyscanners

Als deel van de opgeklopte angstpsychose vanwege “terroristische dreiging” hebben autoriteiten in de VS – de Transportation Security Administration (TSA) – bepaald dat passagiers in vliegtuigen een machinale body-scan moeten ondergaan. Je wordt in feite via apparatuur die overal doorheen kijkt, uitgekleed en bekeken. Wie de scan weigert, wordt alsnog gefouilleerd, vaak gewoon respectloos betast. Vernederende taferelen spelen zich daardoor af, en kinderen worden niet ontzien. Tegen deze grove inbreuk op de privacy en de persoonlijke integriteit klinkt gelukkig protest.

Filmpje over de bodyscanners van TSA, wie eraan verdienen, en het protest ertegen.

Vorige week was er een initiatief om demonstratief de scan te weigeren en zich dus inderdaad – in het openbaar – te laten fouilleren, met alle vertragende uitwerking van dien. Er is zelfs geopperd dat mensen kilts zouden moeten gaan dragen – met niets eronder, om de afgang voor degenen die de fouilleringen uitvoeren nog wat groter te maken. “TSA heeft de menskracht niet om hun handen in de broek van iedereen die erdoor komt te steken”, zo licht een initiatiefnemer van dit soort acties toe. Er is al iemand gearresteerd omdat hij fouillering weigerde, demonstratief zijn kleren uitdeed tot hij in zijn onderbroek stond, en weigerde zijn kleren weer aan te trekken. Dit type acties heeft tot nu toe niet grootschalig plaatsgevonden. Maar het feit dat de directeur van TSA heeft opgeroepen om gewoon de scan te ondergaan, en dat zelfs de directeur van Homeland Security om begrip voor de scans vraagt, geeft aan dat de autoriteiten wel degelijk een tikje nerveus van de bezwaren zijn.

Bibliotheek

Een heel ander soort protest vond plaats in een achterstandswijk in Chicago, in en om een basisschool in deze vooral door immigranten uit Mexico bewoonde buurt. Al jaren waren ouders daar actief om betere voorzieningen voor de school geregeld te krijgen. Maar ruim een jaar geleden besloot het bestuur van de openbare scholen in de stad, CPS, dat een gebouwtje op het schoolterrein dat min of meer als gemeenschapscentrum in gebruik was, afgebroken zou worden. Er zou een voetbalveld komen, dat voor de school maar tegelijk ook voor de naburige particuliere school bedoeld was. Het geld voor de sloop was al gereserveerd. CPS beweerde dat het gebouw te gammel was, maar had al voordat dit vastgesteld was, tot sloop besloten. Uit onderzoek bleek dat renovatie een prima optie zou zijn.

Ouders lieten het niet gebeuren. Ze trokken in het gebouwtje, en begonnen er een sit-in. Ze eisten niet alleen dat het gebouw niet gesloopt zou worden, maar eisten tevens een bibliotheek voor de school van hun kinderen. De politie kwam, omsingelde het gebouw en dreigde de immigratie-autoriteiten in te schakelen om de verblijfsstatus van de bezettende moeders uit te zoeken. De helft van de deelnemers aan de actie verliet het gebouw, de rest bleef. Maar intussen had zich buiten ook een groot aantal medestanders van de actievoerders verzameld. Die doorbraken de politielinies en het hek, en gingen ook naar binnen. De kansloze politie droop af!

De sit-in kreeg ook nog te maken met het afsluiten van de verwarming. Onder druk van woedende reacties moest het gemeentebestuur dat terugdraaien. Op een andere dag dook er plots een team van slopers op, wat tot een kleine duw-en-trek-partij leidde tussen slopers en verdedigers van het pand. En terwijl de autoriteiten maar niet over de brug kwamen, begonnen actievoerders zelf boeken in te zamelen en een bibliotheek op poten te zetten. Na 43 dagen konden actievoerende ouders – en hun kinderen die ook aan de sit-in deelnamen – de overwinning uitroepen. De CPS beloofde dat het gebouw niet gesloopt zou worden, en zegde een bibliotheek toe. Een actievoerende moeder denkt meteen al aan andere scholen zonder bibliotheek in de stad. “Ik wil dat ouders van kinderen die geen bibliotheek hebben voor een bibliotheek gaan vechten. Wij hebben alles gewonnen wat we wilden.” Het hele verhaal laat de kracht van community organizing – maar ook de volharding die er voor nodig is – goed zien.

Hotels

En dan is er ook nog de goeie oude klassenstrijd in bedrijven, van arbeider tegen baas. Een bedrijfstak waar arbeiders opvallend strijdbaar zijn, is het hotelwezen. Arbeiders in hotels voeren allerlei acties. Ruim 400 personeelsleden van hotels in Washington demonstreerden bij hotels. Ze protesteren tegen het feit dat, terwijl de winsten van hotels na de diepe recessie weer op peil zijn, de hotelbazen een arbeidscontract door willen drukken waarin arbeiders nog harder moeten werken. Ze krijgen daarvoor minder dan een procentje loonsverhoging geboden – minder dan de prijsstijging van de metro. Bovendien wil met name het Marriot-hotel “outsourcing” kunnen doorvoeren: de vervanging van vast door los en lager betaald personeel. Arbeid in hotels is vaak zwaar werk, met bijvoorbeeld 25 procent meer verwondingen wegens bedrijfsongevallen dan in de dienstensector als geheel.

Het protest in Washington staat niet op zichzelf. De vakbond UNITE HERE is al sinds 2006 bezig met een actiecampagne onder het motto “Hotel Workers Rising”. In Chicago, Honolulu en San Francisco hebben de afgelopen zes weken in totaal drieduizend hotelarbeiders gestaakt. En in Irvine, Californië, vond een wilde staking plaats die tot betere arbeidsomstandigheden leidde. Ook zijn er boycotacties tegen hotels, soms samenvallend met stakingsacties. Het gaat om arbeiders van de meest uiteenlopende achtergrond: op het protest in Washington waren leuzen te zien in het Engels, Vietnamees, Amhaars, Frans en Spaans. Gezamenlijk verzet tegen inhalige ondernemers is tegelijk een weg naar het doorbreken van etnische scheidslijnen, op de werkvloer en erbuiten.

Peter Storm
Maker van het weblog http://peterstormschrijft.wordpress.com