Institutioneel racisme bepalend bij strafzaak tegen Gilly Emanuels

Gilly Emanuels
Gilly Emanuels

Gistermiddag moest Gilly Emanuels in Utrecht voor de rechter verschijnen wegens mishandeling. De zwarte vrouw kreeg in Hilversum tijdenlang racistische terreur over zich heen van een groep jongeren en reageerde daar in augustus 2017 uiteindelijk op door de confrontatie aan te gaan in de hoop haar belagers te verjagen. Ze kreeg vooraf, tijdens en na afloop van de zitting steun van zo’n honderd voornamelijk Surinaams-Nederlandse sympathisanten. Op de zitting bleek hoezeer Emanuels het echte slachtoffer was, en dan niet alleen van die groep racistische jongeren, maar ook van het institutioneel racisme dat hen beschermt.

In het kort waar de zaak over gaat. Een groep buurtjongeren in Hilversum terroriseert Emanuels al tijdenlang. Ze maken vrijwel dagelijks een bende van de straat en de bankjes voor haar ijssalon. Een Surinaamse vlag – kennelijk speciaal door hen aangeschaft – wordt met poep besmeurd en voor de deur van haar zaak achtergelaten. Ze wordt regelmatig racistisch uitgescholden. De ruit van haar ijssalon wordt ingegooid en ’s nachts worden er brandende peuken door de brievenbus haar zaak binnengegooid. Emanuels en sommige buren proberen regelmatig de politie er bij te halen, maar die doet niets. Ook bij de supermarkt wordt ze regelmatig lastig gevallen.

Wanneer Emanuels in augustus 2017 met haar driejarige kind bij haar ijssalon aankomt om haar auto uit te laden, zijn er drie jongens. Ze wordt weer eens racistisch uitgescholden en krijgt een mandarijn in haar nek gegooid. Ze voelt zich bedreigd en is bang voor haar kind. Ze pakt de stok van een dweil en loopt op hen af. Wat er daarna precies gebeurt is – ondanks de filmpjes die zijn gemaakt – niet helemaal duidelijk. Maar beide partijen hebben enigszins beschadigde kleding en lichte verwondingen. Het Openbaar Ministerie besluit echter Emanuels aan te klagen wegens mishandeling en een van de jongens voor belediging, niet eens wegens racisme.

Leroy Lucassen spreekt Gilly Emanuels strijdbaar toe.
Leroy Lucassen spreekt Gilly Emanuels strijdbaar toe.

Comité Boni had opgeroepen om solidariteit te komen tonen met Emanuels. Al eerder organiseerde het comité een solidariteitsbijeenkomst voor haar. Zo’n honderd mensen gaven gisteren dus gehoor aan de oproep. Vlak naast de ingang van de rechtbank hield Emanuels een kort praatje en spraken enkele sympathisanten haar strijdbaar en bemoedigend toe. Leroy Lucassen bracht de kern mooi onder woorden: als ze een van ons pakken, dan komen ze aan ons allemaal! Emanuels was er zichtbaar door geroerd. Bij de rechtbank hadden ze niet gerekend op zoveel sympathisanten. Er werd een grotere zaal geregeld en zelfs nog een tweede zaal met live videoverbinding voor de mensen die er niet bij pasten.

Geen racisme

Vlak daarvoor was de jongen die haar had belaagd en racistisch had uitgescholden, voor de rechter verschenen. Het Openbaar Ministerie (OM) achtte zijn scheldpartij niet discriminerend omdat die gericht was tegen slechts één persoon. Wanneer men voortaan zo’n beperkte opvatting van racisme zou gaan hanteren, dan kan artikel 1 van de Grondwet wel bij het grofvuil worden gezet. Maar zelfs vanuit die absurde opvatting geredeneerd maakten de jongens zich nog schuldig aan racisme, want ze hebben hun scheldpartij later via een filmpje op YouTube aan de wereld getoond. Het online zetten van die video is een daad van agressie, intimidatie en racisme tegen alle zwarte Nederlanders. Het is overduidelijk dat de hele confrontatie door hen is gewild en gepland.

In de zaak tegen Emanuels probeerde het OM de confrontatie in augustus 2017 volledig te ontdoen van iedere context. Wat de Officier van Justitie betreft ging het om een buitenproportionele reactie van Emanuels op een mandarijn die niet eens in haar richting zou zijn gegooid. Er zou simpelweg geen voorafgaande geschiedenis zijn van lastigvallende racistische jongeren. Emanuels en de buurt zouden niet geklaagd hebben en zijzelf zou uiteindelijk slechts twee keer aangifte hebben gedaan (over de vlag en de ruit). Meer was er niet over te vinden bij het OM, de politie en de gemeente, aldus de officier. Het OM liet zelf verder geen onderzoek doen in de wijk en citeerde slechts één getuige, en die beweerde dat er niets aan de hand was. Wat overbleef was de suggestie van een opgefokte zwarte vrouw die vanuit het niets plots drie onschuldige witte jongens aanviel. De officier eiste 120 uur werkstraf en 270 euro schadevergoeding voor het t-shirt, de oortjes en de geleden immateriële schade van de jongen.

Meneer Boga van comité Boni speekt Gilly Emanuels moed in.
Meneer Boga van Comité Boni speekt Gilly Emanuels moed in.

Zelfverdediging

Het was voor de zaal moeilijk om rustig te blijven gedurende de schandalige aanval van de officier op Emanuels. Haar advocaat moest daarna gaan aantonen dat ze die racistische jongeren niets had aangedaan en slechts wilde wegjagen. En dat terwijl het gros van de sympathisanten in de zaal vond dat die racisten best een paar flinke klappen hadden verdiend na al dat getreiter.

Stel je voor dat het omgekeerd was geweest: een witte vrouw die door een groot aantal zwarte jongeren zo lang en zo heftig was belaagd. Honderd procent zeker dat het OM haar dan niet had aangeklaagd. Zou de officier dan gezegd hebben dat “eigenrichting” niet acceptabel is? Of was haar handelen dan plots volkomen terechte zelfverdediging geweest?

Het lijkt erop dat zelfs rechtse en extreem-rechtse media nu de kant kiezen van Emanuels, juist vanwege die zelfverdediging. Een ondernemer die wordt aangevallen door hangjongeren, dat is precies zo’n situatie waarvan de voormalige extreem-rechtse staatssecretaris Fred Teeven zou hebben gezegd dat ze in haar recht staat als ze klappen terug geeft. Opmerkelijk was dat PowNed aanwezig was bij de rechtszaak zonder te trollen, en dat zelfs een video van de extreem-rechtse omroep werd gebruikt door de verdediging!

Trias politica

Advocaat Richard Korver liet van het betoog van de officier weinig heel. Hij toonde aan – met via een WOB-procedure verkregen papieren in de hand – dat de gemeente en het OM wel degelijk wisten dat er al lange tijd overlast was. Dat mensen wel degelijk hadden geklaagd, dat er meerdere keren overleg over was geweest in de “driehoek” (van burgemeester, politie en OM) en dat er zelfs een soort gebiedsverbod was voor de jongeren. Hij toonde de video van PowNed waarin buurtbewoners vertelden over de overlast en hun medeleven met Emanuels, en liet zien hoe selectief de officier had geciteerd uit de verklaring van die ene getuige.

Korver schetste een huiveringwekkend beeld waarbij Emanuels alleen stond tegenover een machtsblok van racistische jongeren, de politie én het OM. Zo had het OM, nadat er veel ophef rond de kwestie was ontstaan, de gemeente gemaild hoe men de zaak moest framen. Men zou het woord discriminatie niet moeten gebruiken in de communicatie naar de pers. Scheiding der machten is kennelijk zo negentiende eeuws… En let wel: er werden door de jongeren keiharde racistische woorden gebruikt, die we hier niet gaan herhalen.

Overigens had Korver zowel bij de gemeente als het OM een WOB-verzoek neergelegd, maar anders dan de gemeente had het OM die procedure op alle mogelijke manieren getraineerd en onlangs zelfs verklaard dat er geen echt WOB-verzoek was ingediend. Het OM heeft zo doelbewust informatie onthouden aan de rechter, aldus de advocaat. Korver onthulde verder dat de enige reden waarom Emanuels werd vervolgd, was omdat ze weigerde mee te gaan in een door het OM voorgestelde mediation. Maar het gaat hier om racistisch geweld, hoezo mediation? Zo was de terechte reactie van Emanuels geweest.

Politie

De politie, zo liet Korver zien, kwam niet alleen zelden of te laat opdagen nadat er weer eens iets naars was gebeurd, deed niet alleen geen onderzoek, maar steunde de jongeren zelfs actief. Ter plekke, meteen na de confrontatie in augustus, stelde de politie aan de drie jongens voor om aangifte te doen. Toen Emanuels ook aangifte wilde doen, deden de agenten plots heel moeilijk. Bij eerdere gelegenheden hadden ze haar ook al ontraden om aangifte te doen. Dat had toch geen zin. Uit de WOB-stukken bleek dat de politie wist wie de jongeren waren, maar doodleuk had besloten om niets te doen. Een van de jongeren deed destijds een opleiding tot marechaussee, maar is inmiddels ontslagen, zo heeft die dienst laten weten.

Korver legde het institutioneel racisme tot in de vezels bloot, en eiste dat het OM niet ontvankelijk wordt verklaard. In haar nawoord zei Emanuels dat deze strafzaak voelt als een trap na. En daarin heeft ze gelijk. De racistische jongeren, de politie en het OM hebben haar samen weggepest uit Hilversum, haar zaak kapot gemaakt. Ze had elders werk gevonden, maar werd daar ook weer weggestuurd nadat bekend werd dat ze een strafzaak had lopen. Ze zit financieel aan de grond, maar heeft nu gelukkig wel ander werk gevonden. Maar dit zal haar blijven achtervolgen. Deze samenleving gelooft racisten nu eenmaal eerder dan hun niet-witte slachtoffers.

De uitspraak volgt op 20 februari om 12:30 uur.

Joris Hanse
Eric Krebbers