Joke Kaviaar: Geen doodgevroren vluchtelingen a.u.b.

Wat is het toch een prachtig land, dit. Het is bedekt met een laag sneeuw. De zon gaat in vlammen onder. Buiten vriest het, binnen zet ik de kachel wat hoger. Bij nacht doet de volle maan de velden oplichten, blauw, mysterieus, alsof een eeuwige rust over ons allen is gekomen. In de tuin verzamelen zich de volgende morgen merels, lijsters, mezen, roodborstjes en vinken. Ik maak een appeltje klein en strooi het met wat zaad in de tuin. Tevreden kijk ik naar het gefladder en het foerageren als ik aan de keukentafel mijn kop koffie drink. Een geluksgevoel maakt zich van me meester. Ik help de vogels de winter door. Vergeet even alle ellende. Welke ellende? Wel, die ellende die zich openbaart als ik een krant opensla, mijn e-mail lees. Weg zijn de geluksvogels!

Winter in Neederland. Is dat even genieten. ‘Het land’ verheugt zich al dagen op volksvermaak nummer Eén. Laat het nog even een weekje hard door blijven vriezen!

Tot tweemaal toe las ik afgelopen week dat er een dakloze was doodgevroren in de kou. Siberisch koud was het, volgens krantenkoppen. Daklozen mochten niet eens buiten zijn! Maar een van deze twee was niet buiten. Hij was in een schuur gekropen. Maar ook daar was het dus te koud.

Het is nog maar iets meer dan een maand geleden dat Somalische vluchtelingen tenten hadden opgezet bij de ‘vrijheids beperkende locatie’ Ter Apel. Toen was het nog boven nul, maar de harde snijdende wind voelde al aan alsof het reeds vroor. De IND haastte zich met het voorstel te komen dat zij een nieuwe asielprocedure konden starten. Enkelen raakten reeds onderkoeld. Zij namen het voorstel dus aan en konden weer binnen verblijven, in afwachting van… en iedereen wist: dit is tijdelijk. Dit is een slimme zet van de IND om de voor ’terugkeer’ angstige Somaliërs uit het nieuws te houden. Inmiddels kan het oordeel over de hernieuwde en kansloze aanvraag elk moment weer komen. En dan? Nee, we hoeven niet te vrezen dat de IND deze mensen in alle openbaarheid in de vorst op straat zet. Geen doodgevroren vluchtelingen a.u.b. Dat staat zo ongezellig. Het moet eerst weer boven nul zijn. Dan kan het weer.

Belangrijk nieuws voor deze mensen. Zij maken zich weer op voor een nieuwe strijd. Belangrijk nieuws? Nah.. . Volgens de krantenkoppen dezer dagen zijn andere dingen veel belangrijker. Vooral: DE schaatstocht die niet doorgaat, want verdomme!… het gaat dooien dit weekend! Wat een nationale ramp! Teleurstelling alom. De anticipatie op DE tocht duurde al dagen. Op teletekst viel me gisteren op hoeveel berichten er allemaal over gingen. Het waren er een stuk of tien. De dag na DE beslissing was de krantenkop in Neerlands ‘wakkerste’ krant zo vet en zo groot dat je zou denken dat we in oorlog waren, als je hem niet gelezen had en alleen op afstand had gezien. HET gaat NIET door! Ach en wee! Maar voor een dakloze maakt het niet uit wat er in de krant staat. De krant is een bron van warmte onder trui en jas.

Een gezin was op straat gezet vorige week. Uitgeprocedeerd. Die liepen dus ook in de vrieskou rond, en ik moest denken aan het verhaal van een man in de bajesboten in Zaandam vorig jaar. Hij wilde niet vrijgelaten worden. Het was winter. Hij kon nergens naar toe. Hij verzette zich tegen zijn vrijlating en moest letterlijk eruit gezet worden, de straat op. Op zoek naar een noodopvang die er niet meer is, of een opvang vinden waar je je moet registreren en tekenen voor meewerken aan je uitzetting.

Waar moet een mens heen? Waar moet een mens van leven? Van de pinda’s die ik in netjes voor de vogels heb opgehangen, of de stukjes appel? Van liefdadigheid die op voorwaarden wordt geleverd? Van het eten dat bij een restaurant in de vuilnisbak is gegooid, de ‘skip’ van een supermarkt waarvoor je tegenwoordig al over een betonschaar moet beschikken om het slot op de container open te kunnen knippen? Waar moet je slapen, met die krant van vandaag om je lijf waarin je dood de volgende dag op pagina 5 staat, ergens onderaan, in drie regels: ‘Dakloze dood gevonden’?

Ik vraag me af wat ik zou doen, als ik geen papieren en dus geen rechten, geen eten, en geen dak boven mijn hoofd had, en het winter werd en zo bitter koud als nu. Naar die liefdadigheid, met gebogen hoofd mijn hand ophouden? Of een inbraak voor geld, eten, kleren, of wat dan ook om te verpatsen, bij mensen die op wintersport zijn? Misschien kan ik wel slapen in hun bed! Wat kan me gebeuren? Ik heb niks te verliezen.

Ja, dat laatste zou ik doen. Liever dat dan de aalmoes aan te nemen van een kerk of instelling die mij ziet als een vogeltje in de winter dat bijgevoerd moet worden. In het ergste geval word ik opgepakt en in een cel gegooid. Daar vries ik in elk geval niet dood, en dat de rechtschapen Neederlander met televisie, computer, centrale verwarming en de schaatsen in het vet mij dan een crimineel zou vinden, wel… dat zou me een rotzorg zijn!

Joke Kaviaar