Joke Kaviaar over het weigeren van ‘arbeid’ in de bajes

Vanwege een actie op 31 oktober 2008 in de raadszaal van de gemeente Soest, tegen de nieuwbouw van Kamp Zeist, werd een grote groep mensen veroordeeld tot boetes en taakstraffen. De taakstraffen waren voor de ‘recidivisten’. Vorig jaar november werd het vonnis onherroepelijk bij uitspraak van de Hoge Raad. De taakstraf bedroeg twintig uur. Zowel Joke Kaviaar als een flink aantal andere activisten hebben geweigerd om de taakstraf te doen. Ze vinden dat namelijk dwangarbeid, en diverse activisten hebben daarvoor inmiddels in de bajes gezeten of moeten nog. Van 20 tot 30 november zat Kaviaar tien dagen vervangende hechtenis uit in de vrouwenbajes Ter Peel. Van daaruit schreef ze onderstaande column.

Het bleef enige tijd onduidelijk: is werk in afdeling drie van de vrouwenbajes in Ter Peel nu verplicht of niet? Feitelijk doet het er weinig toe. Ik werk niet voor de staat. En als het verplicht is, dan is dat reden te meer om deze uitbuiting te weigeren!

Dat laatste zei ik ook tegen de directrice van wat veel vrouwen die de Nederlandse bajessen met elkaar kunnen vergelijken, noemen: “de beste vrouwenbajes”. Ze vergeten echter één ding: regels zijn ook hier: regels, en bevel is ook hier: bevel. En een cel is een cel is een cel is
een…

De vrouwen hier konden mij een paar dagen geleden niet vertellen wat ze eigenlijk moeten maken tijdens het werk. Op de vraag van hen aan de ‘piwi’s’ voor welk bedrijf er wordt geproduceerd, komt het antwoord dat “dit niet bekend is”. Zo kunnen de uitbuiters van gevangenen hun gang gaan! Nu had ik de directrice een heel betoog kunnen voorleggen over de reden van mijn werkweigering, maar dat leek me tijdverspilling, parels voor de zwijnen… Jaja, ik heb ‘rapport’ en kom maar op met die straf dan. En nee, ik geef geen hand, en dat ga ik ook niet verder uitleggen.

Standaardstraf: “drie dagen uitsluiting van alle activiteiten”. Niet dat dat er zo veel zijn, want hoewel deze afdeling officieel een gevangenisregime (1) heeft (waaronder ook werkplicht valt), zijn de ‘activiteiten’ op weekbasis: totaal zes uur ‘recreatie’, een uur luchten per dag, twee keer vijfenveertig minuten sport en een keer vijfenveertig minuten naar de bieb. O ja, om de week mag je naar de kerk. Volgens mij is dit een van de nieuwe regimes voor ‘arrestanten’ van Teeven: ‘sober’. Hier zitten veel vrouwen voor boetes, met name gijzeling wet Mulder (verkeersboetes) of gijzeling schadeclaims/schulden.

Nee, ik werk niet voor Justitie. Ik werk niet voor bedrijven die van dit werk hier profiteren. Ik doe dit nú niet en zal dit ook niet doen als ik hier langer zou zitten dan deze tien dagen. Het gaat er niet om of het werk zwaar is of niet. Het heeft niets te maken met het gezelschap van de andere vrouwen. Feitelijk trof ik hier een groep vrouwen op de afdeling die lol maakt met elkaar en een huilende vrouw troost, vrouwen die dingen weggeven die ze niet nodig hebben. Nee, hun gezelschap zou me juist kunnen verleiden om wel te gaan werken, ware het niet dat ik dat eenvoudigweg vertik. Deze weigering heb ik aan hen wel uitgelegd. “Eigenlijk heb je wel gelijk”, zeiden degenen die ik erover sprak. Maar zij gaan wel. Dit is hoe het systeem werkt: sluit mensen op in een cel en ze zullen alles aangrijpen om daar even uit te kunnen. Over het werk zeggen ze hetzelfde als over alle andere ‘activiteiten’: “Is toch gezellig?” Mensen hebben nu eenmaal behoefte aan gezelschap. De bajes reguleert dat gezelschap. Hier wordt bepaald wanneer, hoe lang, hoe vaak, en onder welke voorwaarden je in gezelschap mag verkeren. En het afnemen van dat gezelschap is het drukmiddel waarmee alles kan worden afgedwongen met een wirwar aan regels die soms duidelijk zijn, maar vaak ook onduidelijk. En hoe vriendelijk dat bajessysteem zich ook probeert voor te doen, van enige vorm van zelfbeschikking is geen sprake, het is alleen de illusie die in stand wordt gehouden, de illusie dat je iets te kiezen of te beslissen hebt.

Feitelijk zijn we hier allemaal een speelbal van bewakers, ‘piwi’s’ en directie. We kunnen ons aan deze omgeving niet onttrekken. Aan de dwang om te werken onttrek ik me wel, ik hoef slechts “nee” te zeggen. Dat op deze weigering sancties staan, die vermoedelijk in lengte en ernst zullen toenemen indien deze weigering langer moet worden volgehouden (met “moeten” bedoel ik: indien ik tot langer verblijf zou worden gedwongen), ligt in het verlengde van de sancties die in de buitenwereld staan om orders op te volgen. Eerst was er de order om de actie in de gemeenteraadszaal van Soest te beëindigen, hetgeen wij weigerden zolang de gemeente Soest een vergunning voor de nieuwbouw van Kamp Zeist handhaafde. En zolang er grenzen bestaan, en centra bestaan om mensen zonder papieren in op te sluiten, zullen we door actie druk blijven uitoefenen om die praktijk te beëindigen. Toen volgde de veroordeling voor deze actie. We zouden een werkstraf moeten doen. Die beschouw ik als dwangarbeid en heb ik geweigerd te doen. Overigens hebben meer mensen hem geweigerd: die moeten ook allemaal tien dagen “zitten”, of hebben dat al gedaan. Zo kwam ik dus op deze plek, waar men op zeker moment de deur open doet en enkel zegt: “arbeid”, alsof dat vanzelfsprekend is.

Welke bedrijven zijn het toch, die daarvan profiteren? In de ‘wandelgangen’ hoor ik wel wat namen voorbijkomen: Action, Wibra, Halfords. Dat verklaart waarom ze zo (relatief) goedkoop zijn. De ‘arbeid’ hier wordt betaald met zo ongeveer 12,50 euro per week (dat is voor zo’n drieënhalf uur per dag). Wie profiteert daarvan? De bedrijven en zogenaamd “de consument” die wij allen geacht worden te zijn. Ook hier binnen, waar de prijs voor zoiets als bananen bijna drie euro per kilo (!) is. Laag loon. Hoge prijzen. De bajes is in vele facetten een vergrote gecondenseerde afspiegeling van de maatschappij ‘buiten’. Ik had dit alles tegen de directrice kunnen zeggen, ja. Dan had ik een discussie moeten aangaan met een vertegenwoordiger van de Nederlandse neo-liberale strafstaat die dan met de bekende systeembeschermende ‘argumenten’ zou zijn gekomen.

“Maar je krijgt hier kost en inwoning”

… Alsof ik daarvoor gekozen heb. Alsof iemand hier daarvoor gekozen heeft!

… en wat voor een ‘kost’! Karig en minimaal en smakeloos voedsel zul je bedoelen!

… en wat voor inwoning! We beschikken niet over sleutels! We hebben ‘buiten’ een eigen huis achtergelaten waarvoor huur moet worden betaald! Mensen raken daarvoor inkomsten kwijt omdat ze hier zitten in deze zinloze strafexercitie die mensen nog verder de grond en de schulden intrapt!

En dan zouden wij genoegen moeten nemen met deze dwangarbeid, voor een fooi om een telefoonkaart van te kopen die zo op is (dankuwel, Telio), en verse groente en fruit tegen afzetprijzen!

Ik weiger! Nu en ook in de toekomst!

Notabene! Teeven en zijn ministerie van ‘Veiligheid en Justitie’ hebben plannen om gevangenen te laten betalen voor hun ‘inwoning’. Zulks staat in het regeerakkoord en ook in de begroting van het ministerie: 12,50 euro per dag. Ik noem dat: ‘celhuur’, en dat is net zo veel per dag als je hier kunt ‘verdienen’ per week!

Sloop de bajes!

Meer tekeningen die Kaviaar in de bajes gemaakt heeft vind je hier (scroll naar beneden).

Noot
1. Over het algemeen is gevangenisregime: hele dag deur open