Kennisplatform Integratie & Samenleving trekt Armeense genocide in twijfel

De genocide op de Armeense burgers van het Ottomaanse Rijk, aangevangen in 1915, wordt sinds begin dit jaar erkend door de Tweede Kamer. Met uitzondering uiteraard van de erdoğanisten van DENK. Het kabinet daarentegen weigert zich nog steeds uit te spreken over deze volkerenmoord. Het Kennisplatform Integratie & Samenleving (KIS), dat wordt gesubsidieerd door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, gaat nog verder dan zijn broodheer en trekt de Armeense genocide zelfs in twijfel.

KIS is een samenwerkingsverband van het Verwey-Jonker Instituut en Movisie. Naar eigen zeggen doet het platform “onderzoek, adviseert en biedt praktische tips en instrumenten over vraagstukken rond integratie, migratie en diversiteit. Deze informatie wordt actief gedeeld met beleidsmakers bij gemeenten en andere overheidsinstellingen, politici, professionals werkzaam bij maatschappelijke organisaties, migrantenorganisaties en het bedrijfsleven.”

“Vermeende” genocide

In een publicatie uit februari 2017 met de titel “Verhoudingen tussen Turks-Nederlandse groeperingen”, weigert KIS de massamoord op Armeniërs onomwonden te kwalificeren als een genocide en probeert het een schijnbaar neutrale positie in te nemen. Het platform stelt het volgende: “De leiders van de Osmaanse regering besloten in 1915 tot deportatie van de Armeense bevolking uit Oost- en Centraal-Anatolië naar de Syrische woestijn, als een oorlogsmaatregel om de nationale veiligheid te garanderen. In de periode tot de late zomer van 1916 kwamen naar schatting tussen 600.000 en 800.000 Armeniërs om. Ze werden het slachtoffer van massale executies, aanvallen door paramilitaire bendes, en ziekte en uitputting tijdens soms maandenlange marsen naar het zuiden. De Armeniërs en veel westerse landen kwalificeren dit als genocide, maar Turkije heeft zich altijd op het standpunt gesteld dat het oorlog was en er veel slachtoffers vielen door gewapende strijd, honger en ziekte.”

Op zijn website gaat KIS nog verder en trekt de genocide ronduit in twijfel. Het platform schrijft: “De meeste Armeniërs woonden voor de Eerste Wereldoorlog in het oosten van het huidige Turkije en delen van het huidige Syrië en Iran. Een aantal van de nu in Nederland woonachtige Armeniërs is tijdens of na de Eerste Wereldoorlog naar Nederland gevlucht, het merendeel kwam vanaf de jaren zestig als arbeidsmigrant naar Nederland. De vermeende Armeense genocide heeft regelmatig tot spanningen geleid tussen Armeniërs en Turkse Nederlanders die zich niet herkennen in de term ‘genocide’.”

Beschamend

Het is beschamend dat KIS, een samenwerkingsverband dat prat gaat op zijn onderzoeksvaardigheden, de torenhoge wetenschappelijke bewijsvoering links laat liggen en de volkerenmoord op Armeniërs een “vermeende” genocide noemt. Naar de redenen hiervan kunnen we alleen maar gissen. Wellicht acht het platform het noodzakelijk om zijn subsidiegever, het kabinet, na te praten. En/of: men is bang voor de voorspelbare reactie van nationalistische en reactionaire Turken, een reactie die naast woede ook zal bestaan uit gesloten deuren voor KIS-onderzoekers die daardoor geen ingang meer kunnen krijgen voor onderzoek binnen en naar de Turkse gemeenschap.

Ook klopt de beschrijving van de achtergrond van de genocide door KIS niet. Het Ottomaanse besluit tot “deportatie” (lees: uitroeiing) van de Armeense gemeenschap was – in tegenstelling tot wat het platform in navolging van de Ottomaanse en Turkse staten stelt – niet ingegeven door militaire zorgen om de nationale veiligheid. De Armeense bevolking vormde simpelweg geen serieuze militaire bedreiging. Het besef dat de oorlog was verloren, vormde juist de trigger voor het genocidebesluit van de Ottomaanse pasja’s: zij wilden het percentage Armeniërs in heel Anatolië reduceren tot marginale cijfers om te voorkomen dat zij zich na de onafwendbare nederlaag van het Ottomaanse Rijk konden afscheiden en een onafhankelijk Armenië konden uitroepen.

Rectificatie

Er is maar een weg voor KIS om zich te redden uit dit moeras van angsthazerij en historische onwaarheden. En dat is een rectificatie. “1915” was ongetwijfeld een genocide.

Mehmet Kirmaci