Klimaatactivist Shanthuru wil de witte suprematie ontwrichten

Waarom tijdens de klimaatmars een dekoloniaal anti-racisme blok meeliep.

Zo’n tienduizend demonstranten liepen op zondag 19 juni mee met de klimaatmars in Rotterdam. Dit jaar liep voor het eerst een dekoloniaal anti-racisme blok mee, een coalitie van 24 groepen. Chihiro Geuzebroek, initiatiefnemer van de organisatie van het blok, gaat in gesprek met Climate Justice Organizer Shanthuru. Samen praten zij over de betekenis van de kop op het spandoek en de leus die ze daarbij gezamenlijk zongen. Shanthuru: “Met de heerschappij van de witte suprematie kwam de ‘rechtvaardiging’ van het schaden van mensen, maar ook van andere levende wezens en de planeet.”

Op het negen meter lange spandoek van het dekoloniale blok stond in bebloede letters: “Witte overheersing vermoordt mensen en planeet”. Kun je daar iets over vertellen?

“Ik moet denken aan de woorden van Angela Davis in het voorwoord van het boek ‘Decolonial Ecology’ van Malcom Ferdinand”, zegt Shanthuru. “Zij zegt dat racisme niet alleen bepaalt hoe milieugevaren iedereen anders raken, maar het schept juist de voorwaarden voor aanhoudende aanvallen op het milieu, inclusief mens en dier. Hun levens zijn altijd minder waard geweest door racisme, het patriarchaat en speciësisme: het idee dat de mens superieur is aan andere dieren.”

Kun je dat toelichten aan de hand van de geschiedenis?

“Het verschijnsel van de witte mens als onderdrukker is meer dan vijfhonderd jaar geleden opgekomen. De Europeaan zou superieur zijn aan alle wezens, in het bijzonder de mens. Dit diende als een mechanisme voor de winst van kolonisatoren, dat ten koste ging van de gekoloniseerden. Toen dit zeer winstgevend bleek te zijn, werd er steeds meer aandacht gestopt in het creëren van overheersingssystemen. Technologie, kunst en wetenschappen als antropologie en filosofie werden gebruikt om een dominante cultuur neer te zetten. Met academische, religieuze en politieke middelen creëerden de Europeanen opvattingen over de ‘juiste manier om mens te zijn’ om de mythe van hun eigen superioriteit te vestigen en in stand te houden.”

“De Europeanen hadden een witte suprematie-cultuur nodig om te domineren en te onderwerpen. De variatie van culturen in de wereld, hun verschillen en de rijkdom aan complexiteiten in taal, muziek, dans, filosofie en nog veel meer, vormden een bedreiging voor het Europese beeld van hun eigen superioriteit.”

Hoe doodt de witte overheersing mens en planeet?

“Door ontmenselijking konden de kolonialisten mensen vermoorden, misbruiken, martelen en als experiment gebruiken. In naam van de wetenschap probeerden de Europeanen te bewijzen dat niet-witte mensen inferieur waren, kleinere hersenen hadden, of inherent inferieure eigenschappen hadden die de legitimiteit van witte suprematie zouden bewijzen. Op die manier konden ze blijven uitbuiten en profiteren, waarvoor ze zowel militarisering als het gebruik van allerlei vormen van geweld nodig hadden.”

“Een sleutelelement in het rechtvaardigen van geweld dat werd gepleegd in koloniale projecten is othering. Dit is een concept waarin iemand zich distantieert van de ander, die wordt gezien als ‘vreemd’, en zichzelf daardoor als ‘normaal’ kan aanduiden. In combinatie met superioriteitsdenken is de andere mens zowel minder mens als inferieur, omdat hij verschilt van het ingebeelde referentiepunt. De noties van inferioriteit en minder menselijkheid als instrument rechtvaardigden uitbuiting.”

Hoe is de witte suprematie nu nog zichtbaar?

“Wat we vandaag meemaken is de voortzetting hiervan. De cultuur van witte overheersing blijft mensen en instellingen, door accumulatie van macht en hulpbronnen, beschadigen. Levens, land, gebieden, culturen, emoties en arbeid: alles wordt uitgebuit ten behoeve van witte overheersing. De doden en de stervenden worden overboord gegooid, maar er kan nog steeds winst worden gemaakt. Als Oekraïne wordt gebombardeerd, kleurt de hele wereld blauw en geel, maar als dezelfde bommen in Syrië of Jemen terechtkomen, maalt niemand erom. Onder witte suprematie zijn witte mensen die witte mensen doden nieuwswaardig, maar witte mensen die Zwarte of andere mensen van kleur doden niet.”

“Met de heerschappij van de witte suprematie kwam de ‘rechtvaardiging’ van het schaden van mensen, maar ook van andere levende wezens en de planeet. Witte suprematie is vanaf het begin verbonden geweest met kapitalisme, en is daar de drijvende kracht achter. Het idee van superioriteit, en de uitbuitbaarheid van al het andere, wordt via het kapitalisme gemobiliseerd voor winst en genot. Het eten van vlees, het doden en mishandelen van dieren, en het uitbuiten van mensen zijn allemaal vormen van extractie voor iemands plezier.”

“Genot is volgens de witte suprematie makkelijk te vinden. Alcohol, drugs, seks, en comfort zijn op elk moment te verkrijgen via een simpele transactie. Voor degene die geld heeft. Maar genot hoeft niet transactioneel te zijn, genot staat daar los van. Wat mij plezier geeft, is de verbinding met elkaar, en door te genieten van elk moment.”

We hebben ook samen op de megafoon geschreeuwd: “Monocultures fail: profit equals loss and damage”. Kan je dat ook toelichten?

“In de landbouw brengt monocultuur schade toe aan de bodem door deze te onttrekken en uit te buiten. Op dezelfde manier heeft monocultuur in de zin van menselijk leven dezelfde functie. Het idee van één manier om mens te zijn wordt uitgebuit door iedereen te dwingen op een bepaalde manier te bestaan. Dit is bovendien gebaseerd op extractie, waardoor creativiteit, complexiteit en de schoonheid van het leven worden vernietigd.”

“Er zit geen echte winst in monocultuur. Het verbouwen en eten van slechts één gewas, zoals maïs, brengt ernstige tekorten met zich mee, zowel voor de bodem als voor de eter. Een gezond lichaam heeft een variatie van verschillende bronnen nodig. Monocultuur is afhankelijk van kunstmest, pesticiden, en herhaalt diezelfde cyclus totdat het land is vernietigd. Maïs is de grootste grondstof die in de Verenigde Staten wordt verbouwd, en het wordt in zulke hoeveelheden geproduceerd dat er soms geen kopers voor het gewas zijn. Velden vol ladingen worden in de zee gegooid. Er is dus ook maar één doel voor dit gewas: het wordt gekocht – en zo niet, dan wordt het vernietigd. Het wordt niet gegeven aan mensen die voedsel nodig hebben. Monocultuur-industrieën zoals de vleesindustrie werken ook volgens deze logica, en brengen schade toe aan de ecosystemen en aan alle levende wezens.”

“In werkelijkheid is de witte suprematiecultuur geen cultuur, het is een sociale constructie die in de werkelijkheid wordt toegepast. Witte suprematie als systeem doodt echter het deel van de planeet van leven, en vermoordt mensen. We kunnen ervoor kiezen om medeplichtig te blijven aan witte suprematie of we kunnen ervoor kiezen om te leren, en deze cyclus van verlies en schade niet opnieuw te doorlopen, we kunnen ervoor kiezen om witte suprematie te ontwrichten.”

Chihiro Geuzebroek

(Dit artikel verscheen eerder op de website Nieuw Wij.)