Laat ze niet meer wegkomen met “sorry”!

De NOS kopte vanochtend vroeg: “UWV volgde uitkeringsgerechtigden veel langer dan gedacht”. Weet je waar we echt vanaf moeten? Het idee dat bewindspersonen “sorry” mogen zeggen voor “foutjes”. Een foutje is het als je een kopje koffie morst op belangrijke papieren. Of als ik een verkeerd cijfertje invul bij mijn belastingaangifte. Dit is voortdurend toegepast beleid.

Voor dat beleid moeten tientallen, zo niet honderden mensen consistent hebben meegewerkt. Iemand heeft dit systeem gebouwd, het systeem is gehandhaafd en gebruikt. En pas toen het openbaar werd, kwam het UWV in een reactie met “spijt” van het “foutje”.

Een organisatie waarin tientallen werknemers samen iets kunnen bedenken en uitvoeren dat zo duidelijk tegen morele basisprincipes ingaat, heeft een systemisch probleem. Niemand is uitgeschoten en heeft per ongeluk een surveillancesysteem opgezet.

Dat los je niet op met “sorry”.

Het is zorgelijk dat organisaties zelf bagatelliserende taal gebruiken (“Niet zorgvuldig geweest”, “Het is ons niet gelukt”, “Dat vinden wij vervelend”, “Met de kennis van nu”). Dat plaatst ons al in het frame van vergeving, terwijl er verantwoordelijkheid moet worden afgelegd.

Tegelijkertijd wordt aan de mensen die gebruik maken van het UWV niet dezelfde ruimte geschonken. Dit, terwijl zij wél daadwerkelijk foutjes maken, of een regel niet kennen, of financiën niet genoeg snappen.

Daarvoor krijg je echter wel een boete.

Het probleem is dan eenvoudig aan te wijzen: het UWV zal verantwoording moeten afleggen, maar niemand van de betrokkenen zal ernstig worden berispt. Demissionair minister Van Gennip gaat hier niet over aftreden, terwijl dat meer dan terecht zou zijn.

Het UWV kan dus doen wat ze wil.

Terwijl uitkeringsgerechtigden onder de macht van het UWV vallen. Die kunnen binnen het wettelijke kader gestraft worden zoals het UWV dat wil.

We leven in een systeem waar burgers met weinig middelen aan meer controle worden onderworpen dan de staat, die die controle uitvoert.

Mijn oproep zou zijn dat organisaties moeten stoppen met het gebruik van de taal van “foutjes” en “vergeving” om gekozen beleid te verdedigen.

Nog belangrijker: journalisten moeten door dat soort praatjes heen prikken en de woordvoerders grillen, in plaats van ze ermee weg te laten komen.

(Geïnspireerd door @AquariusInRed, die op Twitter schreef: “iK sChRiK hIeRvAn”)

Bo Salomons

(Dit artikel verscheen eerder als draadje op Twitter.)