Leiden 2019: voor een intocht vrij van racisme moeten nog steeds stappen gezet worden

WAARSCHUWING: DIT ARTIKEL BEVAT EXPLICIETE AFBEELDINGEN VAN RACISTISCH GEWELD.

Op 16 november kwam Sinterklaas in veel steden en dorpen aan, waaronder in Leiden. De jaarlijkse Leidse intocht is een belangrijk ijkpunt in de lokale strijd tegen de racistische karikatuur Zwarte Piet. Na jarenlang getreuzel van de gemeente en het intochtcomité, onder het mom van “geleidelijke verandering”, zou er dan in 2019 eindelijk geen Zwarte Piet meer te zien zijn bij de intocht en het Huis van Sinterklaas. Aldus de belofte van stichting Sinterklaas in Leiden (SIL) en de gemeente. Ook beloofde burgemeester Henri Lenferink in november vorig jaar dat er in 2019 nieuwe kostuums zouden komen waarmee de hele uitstraling van de Pieten anders zou worden. Maar de vraag is natuurlijk wat er dit jaar terechtgekomen is van die voornemens…

Actiegroep No More Blackface Leiden (NMBL), waar ook Doorbraak-leden aan deelnemen, heeft de afgelopen jaren gedemonstreerd, spandoekacties gedaan, ludieke acties gedaan, brieven geschreven naar verantwoordelijke partijen en ingesproken bij de gemeenteraad, met als doel dat alle racistische elementen uit het Sinterklaasfeest verwijderd worden. Over de intocht van 2018 maakte NMBL een uitgebreide rapportage. Ook dit jaar waren NMBL-waarnemers aanwezig bij de intocht om te zien wat er van de gedane beloften is waargemaakt.

Ja, er is wel wat veranderd de afgelopen jaren. Een paar jaar geleden waren alle Pieten in de intocht nog in full blackface, dat wil zeggen: egaal zwart of bruin geschminkt. De afgelopen jaren zijn er steeds meer Pieten gekomen die zich niet meer egaal schminkten. En dit jaar hebben de NMBL-waarnemers geen enkele Zwarte Piet in full blackface meer gezien tijdens de intocht. Dat is een overwinning van de lokale strijd tegen Zwarte Piet, en dat mag natuurlijk benoemd worden.

Geen feest

Maar het is helaas nog geen tijd om op de lauweren te rusten. De roetveegpieten zoals Leiden die hanteert, zijn nog geen reden om feest te vieren. Ons standpunt is telkens geweest dat alle raciale kenmerken verwijderd moeten worden. In de praktijk betekent dit dus ook: niet zoveel “roetveeg”schmink dat de eigen huidskleur nauwelijks te zien is, geen zwarte handschoenen en maillots, en geen zwarte kroes- of krullenpruiken.

Dit jaar waren veel van de “roetveegpieten” net als vorig jaar nog steeds erg donker geschminkt, waardoor ze van een afstand nauwelijks te onderscheiden waren van full blackface-Zwarte Pieten. Er waren ook nog steeds veel zwarte kroes- of krullenpruiken te zien. Alle Pieten behalve één droegen zwarte handschoenen en er waren ook nog steeds best wat zwarte maillots zichtbaar. Het blijft daarnaast toch ook altijd een raadsel hoe die “roetveegpieten”, zeg maar blackface-light, zo’n smetteloze witte kraag houden als er wel zo’n grote hoeveelheid “roet” op hun gezichten zit. Van de door de gemeente beloofde nieuwe kostuums die voor een andere uitstraling zouden zorgen, was overigens niets te merken. De kostuums leken dezelfde te zijn als vorig jaar, met als enig verschil dat er meer gekleurde maillots waren, en ook meer Pieten die ervoor hadden gekozen om dit jaar geen pruik op te zetten.

Dezelfde jutezak

Dit jaar waren er geen Zwarte Piet-poppen te zien bij de intocht, en ook geen Zwarte Piet-ballonnen, zoals vorig jaar. Op enkele pakjes in een boot konden echter nog steeds Zwarte Pieten ontwaard worden. Verder was de aankleding dit jaar wel stukken beter dan voorgaande jaren. Helaas was wel de SPL-peuterspeelzaal weer aanwezig met opnieuw dezelfde jutezak met Zwarte Piet-afbeelding met enorme lippen, net als voorgaande jaren. Koop toch eens een nieuwe zak, zeg! De extreem-rechtse Zwarte Pieten-actiegroep, die de afgelopen twee jaar verkleed als Zwarte Pieten, inclusief rode lippenstift en gouden oorringen, ongestoord kon rondlopen in de Haarlemmerstraat, is dit jaar gelukkig wel weggebleven. Opgeruimd staat netjes!

Afgelopen weekend ging ook het Huis van Sinterklaas open. Maandag gingen meteen waarnemers langs om ook hier te inspecteren. Zij troffen zeven Pieten aan, die net als bij de intocht niet egaal geschminkt waren, maar ook hier nog steeds erg veel schmink op hadden. Ze hadden zwarte kroes- of krullenpruiken op en zwarte handschoenen aan. De meeste Pieten hadden zwarte maillots aan. Ook was de schatkist met een zeer racistische Zwarte Piet-afbeelding helaas nog steeds van de partij, net als vorig jaar. De overige versieringen waren zo op het eerste gezicht van blackface-Pieten ontdaan, al hadden de roetveegpietenpoppen nog steeds allemaal zwart kroeshaar.

Dus kom op, mensen: even wat beter opletten en weg met die laatste resten Zwarte Piet-aankleding. Pruiken af, gekleurde handschoenen en maillots aan, en haal even een sponsje over je gezicht, zo moeilijk is het niet. En burgemeester Lenferink: waar blijven die nieuwe kostuums met een andere uitstraling dan?

Milimeter

Dus ja: er is vooruitgang, geen egaal geschminkte Zwarte Pieten meer bij de intocht. Maar nee: het is nog steeds niet voldoende. Het is teleurstellend dat er nog steeds donker geschminkte Pieten, Pieten met zwarte kroes- en krullenpruiken, zwarte handschoenen en zwarte maillots rondlopen bij de intocht. De gemeente Leiden, SIL en het Centrummanagement hadden de kans om dit jaar echt te breken met Zwarte Piet. Maar nog steeds is dat niet gedaan, nog steeds moet er gemonitord en kritiek gegeven worden in Leiden. We moeten nog steeds op vele fronten strijden: winkels met Zwarte Piet-etalages, Zwarte Piet-feesten, Zwarte Pieten-bands; en ook de gemeentelijke intocht en het Huis van Sinterklaas zijn nog steeds niet racisme-vrij. Wij, en velen met ons, zijn het behoorlijk zat dat we voor elke milimeter verandering telkens opnieuw moeten vechten.

Al bijna een eeuw is er kritiek op en strijd tegen Zwarte Piet, strijd die door voornamelijk zwarte mensen wordt gedragen. De huidige golf van protesten, als we uitgaan van de arrestatie van Jerry Afriyie en Quinsy Gario als beginpunt van deze beweging, duurt al meer dan 8 jaar. Het is niet moeilijk of ingewikkeld om nu eindelijk eens helemaal te stoppen met het Zwarte Piet-racisme, en die beledigende, kwetsende en pijnlijke kanten van het Sinterklaasfeest in de prullenbak te gooien. Een feest voor iedereen, voor ieder kind, is wat wij eisen. Dus we zeggen: donder op met je Zwarte Pieten!

No More Blackface Leiden zal, net als over 2018, ook over dit jaar een uitgebreide rapportage maken over het Sinterklaasfeest in Leiden. Daarbij zullen de intocht, het Huis van Sinterklaas, winkeletalages en Sinterklaasfeesten in Leiden aan bod komen.

Mariët van Bommel