‘Linkse’ steun voor detentiecentra voor vluchtelingen
“Een Kamermeerderheid op initiatief van de VVD en coalitiepartners PVV, NSC en BBB en de oppositiepartijen CDA, SGP, JA21, D66, ChristenUnie, GroenLinks-PvdA en SP wil dat Faber overlastgevende asielzoekers van de straat haalt en vastzet”, aldus Het Parool afgelopen donderdag. Een brede coalitie van kabinets- en oppositiepartijen heeft dus een motie ingediend om de “procesbeschikbaarheidslocatie” te heropenen. PvdA/GL, D66 en SP steunen zo PVV-beleid in de hoop mee te varen op racistische paniek.
Wat zegt de motie? In het kort: de motie roept op om de zogenaamde “procesbeschikbaarheidslocatie” (PBL), die afgelopen maart op bevel van de rechter is gesloten, te heropenen voor zogenaamde “overlastgevende asielzoekers”. Veel “zogenaamd”, maar daar komen we op terug.
Dit NRC-artikel geeft een goede geschiedenis van de “procesbeschikbaarheidslocatie” tot begin 2024. De PBL is opgezet als een pilot door toenmalig staatssecretaris Van der Burg om zogenaamde “overlastgevende asielzoekers” te huisvesten.
Het doel van de PBL is duidelijk, ook aangegeven door Van der Burg: vluchtelingen in de PBL hebben zoveel verplichtingen dat ze praktisch niet naar buiten kunnen. Wie een afspraak mist, verliest het recht op een asielaanvraag. Het grote hek is vooral show: het is feitelijk een gevangenis.
De omstandigheden op de PBL lijken bedoeld om mensen “weg te pesten”. Het eten is armzalig, mensen hebben constant honger, aldus Syfaks. Hij zal later een belangrijke rol hebben in de ontmanteling van de PBL. Je mag niet gaan, maar je kan dus ook niet blijven. Een onmogelijke situatie.
Volgens het ministerie worden alleen “overlastgevende asielzoekers” in de PBL geplaatst, maar van “overlast” bestaat geen wettelijke definitie. Van een misdrijf tot het overtreden van huisregels (naar het oordeel van het COA), alles kan overlast zijn, en dus reden voor een enkeltje PBL.
Kees Loef, de “overlastcoördinator” die voor toenmalig minister Dilan Yeşilgöz de koppen bij elkaar heeft gekregen om de PBL in te voeren, is veel duidelijker: het gaat hem om Marokkanen, of Noord-Afrikanen (wat hij wellicht als een minder beladen term ziet). Met andere woorden: puur racisme.
Op 1 maart 2024 kwam de uitspraak in de zaak die Sayek had aangespannen tegen het COA over zijn behandeling. De rechter oordeelt dat de PBL inderdaad in strijd is met fundamentele mensenrechten, en dat er geen grond is om Sayek daar te plaatsen.
In het kort bepaalt de rechter dat de wet geen grondslag biedt voor het COA om eenzijdig te bepalen dat een vluchteling in de PBL geplaatst mag worden. Dit is logisch: als dat kon, zou dat betekenen dat bestuursorganen zelf een buitenwettelijk gevangenisregime zouden mogen optuigen.
Maar dat is natuurlijk niet het belangrijkste argument. De rechter gaat er (om procesmatige redenen) aan voorbij, maar het is ook een schending van je recht op vrijheid en je recht op een eerlijk proces, zoals neergelegd in artikel 5 en 6 EVRM.
Dat de PBL illegaal was, was overigens geen verrassing voor het COA. In november vorig jaar kwam het NRC naar buiten met het feit dat het COA allang juridisch advies had ingewonnen (wat vanzelfsprekend is) en dat ze het toch hebben doorgezet.
(Voetnoot: terwijl ik aan het lezen was voor dit draadje, kreeg ik een reclame om lid te worden van D66. Loop naar de hel, collaborerende clowns.)
Dit wijst op een juridische strategie die onder de kabinetten-Rutte, en zeker onder Rutte-IV, volwassen is geworden: het “buitenwettelijk lonken”. Overheidsorganen voeren illegaal beleid, en weten dat het illegaal is, maar doen het uit politieke gemakzucht toch. Maar daar stopt het niet.
Als een rechter vervolgens bepaalt dat iets illegaal is, beklaagt een minister dat een “effectieve aanpak” wordt tegengehouden door “een paar regeltjes”. Dat is precies wat er gebeurde toen bleek dat de NCTV illegaal sociale media surveilleerde.
In plaats van dat de politiek het hoofd van de toenmalige NCTV-baas (lees: Dick Schoof) eiste, was de consensus dat het toch wel makkelijk zou zijn als de NCTV brede, ongecontroleerde surveillancebevoegdheden zou krijgen.
En nu zien we hier hetzelfde. Van parlementair ‘links’ tot rechts wordt geschreeuwd om de “procesbeschikbaarheidslocatie” terug te brengen. Geen voorbehoud over kwaliteit of verbeteringen: precies zoals het was. Of nou ja, erger.
Want nu is de roep openlijk om vluchtelingen op te sluiten. Faber hoeft niet eens het trucje uit te halen van een vol dagprogramma: wordt deze motie aangenomen, dan geeft dat Faber mandaat om er een openlijke (in plaats van een heimelijke) gevangenis van te maken.
Daarnaast bestaan hier dezelfde bezwaren als tegen de Wet toezicht informeel onderwijs: er worden enorme bevoegdheden van het strafrecht overgeheveld naar het bestuursrecht, waar veel minder waarborgen bestaan voor een “verdachte”.
Door PVV-minister Faber zo ontiegelijk veel bevoegdheden te geven, geef je haar de middelen om een nog strenger schrikbewind op te zetten dan ze nu al doet. De lat voor overlast wordt steeds lager, tot het zijn van een vluchteling op zichzelf al als overlastgevend wordt gezien. Iedereen in het gevang.
En voor wie, vanwege wat voor persoonlijk of maatschappelijk falen dan ook, geen greintje empathie kan opbrengen voor vluchtelingen: dit gaat ook jullie raken. Het is de creatie van “bestuurlijke detentie”, zoals Wilders dat al jaren wil.
De vraag is: wat is de logica? Wat is de rechtvaardiging om te zagen aan het legaliteitsbeginsel? Van PvdA/GL tot PVV lijken alle partijen te zeggen: de overlast die door sommige mensen wordt ervaren, weegt zwaarder dan de fundamenten van de rechtsstaat.
Dit is waar de parlementaire politiek heen graviteert. PvdA/GL is te bang om de duidelijk fascistische voorstellen van Faber als zodanig aan te vallen. Dus kiezen ze voor een oer-liberaal verhaal over “effectiviteit“. Over de ruggen van vluchtelingen.
Er zou maar één discussie gevoerd moeten worden over effectiviteit, en dat is: hoe helpen we vluchtelingen zo effectief mogelijk aan goede huisvesting, comfortabele voorzieningen en goede (fysieke en mentale) gezondheidszorg voor wie het nodig heeft. Maar van ‘links’ tot rechts gaat het over gevangenissen.
Door van deze wetsvoorstellen een kwestie van “effectiviteit” te maken, speelt de oppositie de PVV alleen maar in de kaart. Want wat zien de meeste kiezers als effectief? Afschrikwekkend en keihard PVV-beleid, zeker als je hen de PBL op een fluwelen kussentje aanlevert.
Ik dacht dat we collectief hadden geleerd wat er gebeurt als je de PVV op extreem-rechtse migratiestandpunten wil inhalen: dan maak je jezelf onderdanig aan hen. Maar blijkbaar was de les dat de PVV nog niet genoeg zetels heeft gekregen.
Voor wie zich afvraagt waarom ik geen enkel vertrouwen heb in de mogelijkheden van de parlementaire politiek om dingen op te lossen: het is dit soort shit. Want ik weet nu al: de leden gaan PvdA/GL, D66, SP en CDA niet ter verantwoording roepen. Zodra we even niet kijken, gebeurt dit soort shit.
“Maar je moet hen juist scherp houden! Dat is onderdeel van de democratie!” Een systeem dat alleen kan werken als ik onbetaald parttime journalist word om voltijds parlementariërs bij de les te houden, is een slecht systeem.
En de realiteit is harder: geen enkele partij heeft op dit moment een grote groep vluchtelingen in de achterban. Geen enkele partij geeft stelselmatig om vluchtelingen. Individuele leden misschien, maar geen enkele partij bekommert zich om hen. Ze geven om het scoren van politieke punten.
En we leven nu in een tijd dat politieke punten gescoord kunnen worden over de ruggen van vluchtelingen, dus doen alle partijen daar gretig aan mee. Dat is geen ideologie, maar pragmatisme dat elke keer weer overwint.
Hetzelfde pragmatisme waarmee het “maatschappelijk middenveld” Eric van der Burg tot een nationale held heeft benoemd, puur omdat hij als VVD-er “alleen maar” het leven van vluchtelingen tot een hel heeft gemaakt.
Ik sluit af met te zeggen: al deze partijen zijn medeplichtig aan de gruwelijke misdaden die ons te wachten staan als wij, activisten, het niet weten te voorkomen. Ik hoop dat de indieners van de motie daarvan niet kunnen slapen. Maar ik weet dat zelfs dat te veel gevraagd is.
Bo Salomons
(Dit artikel verscheen eerder als draadje op Bluesky.)