Medewerkers van de gemeente Amsterdam: “De menselijke maat op het gebied van Participatiewet en WMO ontbreekt”

Medewerkers van Werk, Participatie en Inkomen (WPI) en van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) van de gemeente Amsterdam klagen over het gemeentelijke beleid. De kwaliteit van de dienstverlening staat onder druk en de menselijke maat is zoek. Er zijn werkachterstanden en daardoor wordt geld over de balk gesmeten. Dat blijkt uit gesprekken van de Bijstandsbond met gemeente-ambtenaren.

De juristen van het Juridisch Bureau Sociaal (JBS) behandelen niet exclusief zaken van de Participatiewet. Zij behandelen ook bezwaar- en beroepszaken van de WMO, bezwaren en beroepen van ongedocumenteerden en zaken over Jeugdzorg en sinds anderhalf jaar ook zaken op het gebied van de Algemene Verordening Gegevensbescherming. De schriftelijke documentatie die de jurist van het JBS genereert (het bezwaarschrift, de beslissing op het bezwaar en het verslag van de hoorzitting), wordt in het databestand Octopus geregistreerd. Dat bestand zet de genoemde documenttypen automatisch over naar het bestand genaamd Focus, dat wordt gebruikt om informatie van bijstandsgerechtigden in op te slaan, indien de betreffende cliënt een WPI-administratienummer heeft.

Medewerkers van de afdeling Bezwaar en Beroep van de WPI/WMO klagen hun nood over de situatie bij WPI. Bijstandsbond-medewerkers hebben een reeks ambtenaren gesproken die allemaal hetzelfde zeggen. Er is een grote achterstand in het verwerken van bezwaarschriften. Er worden nu soms bezwaarschriften behandeld die vorig jaar al zijn ingediend. Extra knelpunt is dat de postkamer niet goed functioneert. De interne postbezorging loopt weken achter, waardoor ook daardoor bezwaarschriften niet op tijd worden behandeld, brieven van de rechtbank niet worden beantwoord en ambtenaren soms voor niets naar de rechtbank gaan, omdat de zitting niet doorgaat.

Dwangsommen

Als niet op tijd op een bezwaarschrift wordt beslist, kan de burger de overheid in gebreke stellen. Dan heeft de overheid nog twee weken om op het bezwaarschrift te beslissen. Doet de overheid dat niet, dan kan de overheid een dwangsom verbeuren met een maximum van 1.440 euro. Is er dan nog steeds geen besluit, dan kan de burger in beroep gaan bij de rechtbank. Die kan een hogere dwangsom opleggen. Er zijn bij de gemeente Amsterdam heel veel in gebreke stellingen en er is ook vaak een dwangsom verschuldigd. Zo is er een voorbeeld van een aanvraag bijzondere bijstand van tweemaal 152 euro. Omdat de gemeente niets deed, ook niet na de in gebreke stelling, heeft dat de gemeente een extra bedrag van 4.500 euro aan dwangsommen en proceskosten gekost.

Afgestompt en burn-outs

Medewerkers voelen zich aan hun lot overgelaten en men vindt dat vanuit het management de menselijke maat ontbreekt naar de medewerkers toe. Men vindt dat ook de menselijke maat ontbreekt in het werk van WPI naar klanten van WPI toe. Een van de medewerkers: “Ik denk wel vaak: arme klanten van WPI, de menselijke maat ontbreekt geheel”.

Men merkt op dat de mensen op de afdeling Bezwaar en Beroep afgestompt raken. Er zijn heel veel zieken en mensen met een burn-out. Er zijn mensen die al jaren ziek zijn en het ziekteverzuim is heel hoog. Medewerkers zijn ongemotiveerd en er loopt heel veel inhuur rond met niet genoeg kennis op het gebied van bijstand, waardoor de kwaliteit van het werk te wensen over laat (en uiteindelijk tot extra proceskosten leidt). De kwaliteit van hun werk is discutabel. Het is ook de bedoeling dat dit werk gedaan blijft worden door inhuur. De vele inhuur heeft negatieve gevolgen voor de klanten. Ingehuurde krachten zullen gemakkelijker afwijzen dan toekennen, omdat ze geen band hebben met de gemeente. Op het gebied van bijstand en WMO zijn er veel zaken die niet zwart of wit zijn, maar grijs. Je kunt verschillende kanten op. Inhuurders kiezen sneller voor afwijzen, omdat ze zeer strikt de regels van de wet interpreteren. Dat is voor hen veiliger dan de grenzen van de wet opzoeken. Ze hebben er belang bij om de gemeente te vriend te houden, want hun contract moet wel worden verlengd. Vanuit het management van de gemeente wordt die zeer strikte interpretatie van de regels totaal niet bijgestuurd. Die zijn bezig met managen en niet met de inhoud.

Reorganisatie

Sinds 2018 is er sprake van een reorganisatie waardoor de werkdruk enorm is toegenomen en medewerkers daardoor ziek worden. Bij het werk dat ze moeten doen hebben ze, zoals reeds gezegd, de menselijke maat geheel uit het oog verloren. De ondernemingsraad heeft over deze situatie bij de wethouder al aan de bel getrokken. Groot knelpunt is ook dat er bij de gemeente een nieuw computersysteem is ingevoerd voor alle diensten en dat dit nieuwe systeem totaal niet is afgestemd op de uitvoering van WPI en WMO. In het kader van de reorganisatie zijn mensen bij de afdeling Bezwaarschriften weggehaald en overgeheveld naar de behandeling van WMO-zaken. Ze moeten nu dingen doen waar ze geen verstand van hebben. Een van de medewerkers zei: “We hebben een cursusje van een ochtend gevolgd”. De gemeente neemt via externe inhuur krachten aan waarvan, zoals gezegd, de kwaliteit van hun werk discutabel is. Het merendeel van de krachten is nu externe inhuur. Er werken nog maar enkele vaste krachten parttime en de rest is allemaal externe inhuur van mensen die er twee maanden tot een half jaar werken. Dat blijft ook zo, denkt men. Maar er zijn in feite te weinig mensen om het werk te doen. Er is sprake van onderbezetting. Binnen de afdeling WMO is er ook veel gedoe, omdat de primaire afdeling binnen WMO die de aanvankelijke beslissingen neemt, almachtig is. Signalen van de afdeling Bezwaar en Beroep dat men bepaalde dingen niet goed doet, worden genegeerd.

Bijstandsbond

(Dit artikel verscheen eerder op de site van de Bijstandsbond.)