Meld Islamofobie: “boerkaverbod” versterkt haat tegen moslims

Op 21 september, de Europese actiedag tegen islamofobie, publiceerde stichting Meld Islamofobie een zwartboek over het “boerkaverbod”, dat inmiddels een jaar van kracht is. Volgens de beleidsmakers zou het verbod moeten bijdragen aan betere communicatie en veiligheid. Maar in de praktijk blijkt dat het verbod vooral wordt gebruikt als legitimering om vrouwen die een gezichtssluier dragen en andere moslimvrouwen uit te sluiten en verbaal en fysiek aan te vallen. Via een petitie roept Meld Islamofobie de Tweede Kamer dan ook op om het “boerkaverbod” af te schaffen.

Officieel gaat het om de Wet gedeeltelijk verbod gezichtsbedekkende kleding. Volgens de letter van de wet geldt het verbod ook voor bijvoorbeeld bivakmutsen en integraalhelmen. In de wettekst gaat het niet specifiek of direct over de niqaab of de “boerka”. De formulering blijft neutraal. Toch is overduidelijk tegen wie de wet is gericht: moslimvrouwen die een gezichtssluier dragen. “Zelfs op de website van de rijksoverheid staat letterlijk dat dit verbod in de volksmond beter bekend staat als ‘boerkaverbod’ of ‘niqaabverbod’”, aldus het zwartboek.

De oorsprong van het verbod ligt bij een motie van Geert Wilders in 2005, die pleitte voor een “totaalverbod” op de “boerka” in de openbare ruimte. Bijna 15 jaar later schaarde de hele Tweede Kamer zich achter de moslimhaat van de PVV-leider door akkoord te gaan met een gedeeltelijk verbod. Per 1 augustus 2019 geldt het verbod in onderwijsinstellingen, zorginstellingen, overheidsgebouwen en het openbaar vervoer. Het verbod is dus niet van kracht op andere plekken, zoals in winkels en op straat. De invoering van het “boerkaverbod” laat zien hoe groot de invloed is van extreem-rechtse partijen als de PVV.

Institutionele discriminatie

“Het verbod voedt en versterkt het islamofobe klimaat”, schrijft Meld Islamofobie, het is “een oplossing voor een probleem dat er niet is”. Het is “symboolpolitiek”, maar wel een die verstrekkende gevolgen heeft voor de naar schatting 200 tot 400 moslima’s in Nederland die een gezichtssluier dragen. In het zwartboek staan veel ervaringsverhalen van moslimvrouwen, ook zonder gezichtssluier, die vanwege het “boerkaverbod” intimidatie en repressie hebben ondervonden.

De parlementaire politiek vindt het noodzakelijk dat er een wet komt, “en dat wekt de indruk bij burgers dat er wel sprake is van een groot probleem”, aldus Meld Islamofobie. “Sterker nog: uit deze publicatie komt naar voren dat de politiek met deze wet juist problemen heeft gecreëerd waar voorheen geen problemen waren. Het verbod werkt indirect institutionele discriminatie in de hand. Het College voor de Rechten van de Mens (CRM) wees er al op dat door deze wet bijvoorbeeld het recht op de toegang tot de rechter aangetast kan worden. De toegang tot, onder andere, overheidsinstellingen wordt bemoeilijkt en het zijn vooral moslimvrouwen met een gezichtssluier die hierdoor getroffen worden. Voorheen beschikten de meeste instellingen over huisregels met betrekking tot identificatie. In de praktijk betekende dit dat moslimvrouwen met een gezichtssluier zich moesten identificeren en vervolgens geholpen konden worden. Door het verbod bestaat deze mogelijkheid niet meer, waardoor het voor vrouwen lastiger is geworden om hun zaken te regelen bij instanties. Het verbod zorgt ook voor onnodige spanningen, confrontaties en intimiderende situaties met vooral beveiligers, chauffeurs en conducteurs. Openbaar vervoerbedrijven hebben vaak aangegeven dat zij geen problemen hebben met vrouwen die een gezichtssluier dragen. Wanneer aan deze vrouwen gevraagd werd om zich te identificeren, dan gebeurde dit zonder problemen. Door deze wet worden chauffeurs voor dilemma’s geplaatst die kunnen escaleren en zijn ze juist opgezadeld met een probleem.”

Klopjachten

Het AD heeft olie op het vuur gegooid door lezers op te roepen om zelf in te grijpen als het “boerkaverbod” niet zou worden nageleefd. Via het op 31 juli 2019 gepubliceerde artikel “Vier vragen beantwoord over het boerkaverbod” attendeerde de krant de lezers erop dat zij het recht hebben om een “burgerarrest” uit te voeren als ze zien dat niet gehandhaafd wordt op plekken waar het verbod geldt en als zij zich “storen” aan een niqaabdragende vrouw. In het artikel wordt uitgelegd hoe het burgerarrest werkt en dat het is toegestaan om de “overtreder” tegen de grond te werken.

Naar aanleiding van het artikel werden op sociale media diverse aankondigingen gedaan voor “boerkaklopjachten”. In de politiek werd daar her en der afkeurend op gereageerd, maar daar bleef het bij. Er werd en wordt nauwelijks iets gedaan om de veiligheid van de vrouwen te waarborgen. Integendeel, men heeft juist deze wet gemaakt, waarmee deze vrouwen doelwit van agressie, haat en uitsluiting worden.

Mondkapjes

Meld Islamofobie maakt een treffende vergelijking met het dragen van mondkapjes in verband met de coronacrisis. “De mondkapjesplicht plaatst vraagtekens bij het communicatieargument. In hoeverre is dit argument nog houdbaar? Tegenwoordig lopen er zoveel mensen rond met mondkapjes en daar lijkt men geen problemen mee te hebben. Blijkbaar staat gezichtsbedekking de communicatie niet in de weg, want tot nu toe zijn daar geen klachten of maatschappelijke discussies over ontstaan. Mondkapjes leiden ook niet tot gevoelens van onveiligheid omdat een deel van het gezicht verhuld is. Waarom vormt dit wel een probleem als het een islamitische vrouw is die een gezichtssluier draagt?”

Uit de ervaringen die moslimvrouwen hebben gemeld bij Meld Islamofobie blijkt dat het “boerkaverbod” ertoe heeft geleid dat hun bewegingsvrijheid en ontplooiingsmogelijkheden enorm zijn ingeperkt. “Dit geldt vooral voor vrouwen die afhankelijk zijn van het openbaar vervoer. Om riskante situaties te mijden gaan ze plekken uit de weg waar ze een vergrote kans lopen op escalatie. Sommigen maken zelfs een risicoanalyse voordat ze naar buiten gaan. Ook het aangevoerde argument dat een niqaabverbod een emanciperende werking zou hebben, slaat de plank dus volledig mis; de wet heeft er juist voor gezorgd dat veel vrouwen niet meer naar buiten durven en minder participeren in het openbare leven.”

Protest

Ook moslima’s met een hoofddoek maar zonder gezichtssluier krijgen te maken met agressie en intimidatie. Zich “storen aan” of “last ondervinden van” een vrouw met een verondersteld “islamitisch uiterlijk” is voor veel witten al voldoende om het “boerkaverbod” als wapen in te zetten. “Ik liep naar de Jumbo”, vertelt een moslimvrouw in het zwartboek. “Ik droeg een joggingbroek en een hoofddoek. Iemand riep naar mij: ‘Hey, er geldt hier een boerkaverbod!’ De wet was net ingegaan. Ik weet niet of het als grap was bedoeld, maar ik vond het wel ver gaan om zoiets te roepen. De man liep daarna gelijk door.”

Moslimvrouwen met een gezichtssluier hebben de afgelopen jaren op allerlei manieren tegen het “boerkaverbod” geprotesteerd, via debatten, opiniestukken, mediaoptredens, petities, demonstraties en lobbywerk. Zo heeft de werkgroep “Blijf van mijn niqaab af” brandbrieven gestuurd naar de Eerste en Tweede Kamer en de Raad van State.

Wil je ook dat het boerkaverbod wordt afgeschaft? Teken dan hier de petitie. Ben je slachtoffer van islamofobie? Hier kun je dat melden.

Harry Westerink