Met de bazen tegen Wilders?

De chef van de werkgeversorganisatie VNO-NCW Bernhard Wientjes is de afgelopen tijd regelmatig in het nieuws geweest met uitspraken tegen PVV-leider Geert Wilders. Zijn opvattingen zijn niet minder gevaarlijk dan die van de PVV.

De Nederlandse neo-liberale elite is ongerust. Na een jarenlange dominantie waarin ze de maatschappij zonder veel tegenspraak konden herstructureren, is er nu in de vorm van Wilders een kaper op de kust. Eentje uit de eigen gelederen die de rest zomaar buitenspel lijkt te zetten. Wilders was in zijn vorige functies als tekstschrijver van VVD-ideoloog Frits Bolkestein en VVD-Kamerlid een rasechte neo-liberaal en onderdeel van die elite. Sociale wetgeving moest afgebroken worden en de vakbonden buiten spel gezet. Maar sinds hij solo optreedt, heeft Wilders zich niet alleen afgekeerd van het systeem waar hij deel van uitmaakt, namelijk de parlementaire politiek, maar ook zijn ideologie aangepast. Er moet nog altijd een hoop wegbezuinigd en afgebroken worden, maar Wilders mixt nu een agressief nationalisme met een pseudo-sociaal programma. Zo moet er meer geld in de zorg en is de PVV tegen de verhoging van de AOW-leeftijd. Wilders zet heel strategisch in op deze punten, zodat hij kan laten zien dat de PVV geen one issue-partij is die slechts doet aan moslimbashen. Ook mensen die kwaad zijn vanwege de afbraak in de zorg en de verhoging van de AOW-leeftijd kunnen nu bij hem terecht.

Mafkees

Dat wil natuurlijk niet zeggen dat Wilders zich nu inhoudt als het gaat over moslims of de islam. Toen hij begin maart 2010 in Londen was om zijn filmpje Fitna te laten zien, sprak hij de hoop uit de toekomstige premier van Nederland te kunnen worden. En hij vond het ook weer eens nodig om Mohammed als “een barbaar, massamoordenaar en een pedofiel” te omschrijven. Verder noemde Wilders de islam zoals gebruikelijk “gewelddadig, gevaarlijk en achterlijk” en een “fascistische ideologie”. Ook sprak hij zich uit tegen het eventuele EU-lidmaatschap van Turkije. Als dat land lid wordt, dan moet Nederland eruit stappen, vond de rechts-populist. Want Turkije zou geleid worden door “gestoorden” en premier Erdogan zou “een freak” zijn.

Natuurlijk haalde hij met deze uitspraken de headlines in zowel Nederland als de rest van de wereld. En natuurlijk gingen zijn collega-politici er tegen in. De nationalistische schrik sloeg hen om het hart. Wat zal de rest van de wereld wel niet van ons Nederlanders denken als ze dit horen? Minister van Buitenlandse Zaken Maxime Verhagen verklaarde dat Wilders de belangen van de Nederlandse bevolking en de reputatie van Nederland in het buitenland beschadigt. En premier Jan Peter Balkenende verbond de uitspraken zelfs met het lot van iedere Nederlander. “Als dit de stijl van opereren van Nederland is, krijgen we grote problemen.” Natuurlijk richt hun woede zich niet op het racisme in Wilders’ uitspraken, want dat is iets waar het CDA zelf ook wel mee uit de voeten kan. Balkenende was vooral bang dat het optreden van Wilders ten koste gaat van het Nederlandse bedrijfsleven en de werkgelegenheid.

Wientjes

Dat was het moment voor Wientjes om het strijdperk te betreden. Als voorzitter van VNO-NCW is hij een soort baas der bazen en fungeert hij als hun spreekbuis. Het racisme en de asociale politiek van de PVV zal hem een worst wezen. Net zo min zal het hem iets interesseren dat Nederland groot is geworden door roof, uitbuiting en plundering op wereldschaal, en dat aan die praktijken nog lang geen einde is gekomen. Het gaat hem alleen om de positie van het Nederlandse bedrijfsleven in de wereld.

Waar hij zich wel zorgen om maakt, is de slechte publiciteit rond Wilders en de islam. Die kan zorgen voor boycots of ongeregeldheden, zoals rond de Deense cartoonrellen. En dat treft de bazen direct in de portemonnee. Wilders “beschadigt ons land op een geweldige manier”, weet Wientjes. Dat is een gevaar, “niet alleen voor het bedrijfsleven, maar voor heel Nederland”. Door “ons” Nederlanders te mobiliseren op het feit dat Wilders een bedreiging zou vormen voor “onze” welvaart en “onze” sociale voorzieningen, probeert hij de winsten van het bedrijfsleven veilig  te stellen. “Want driekwart van wat we verdienen komt uit het buitenland. Dat verdienen we in het buitenland. Daar komen onze welvaart en onze goede voorzieningen vandaan.”

Zowel Wientjes als Wilders hebben het constant over “ons Nederlanders” in relatie tot het buitenland. Het verschil is dat Wilders het buitenland ziet als een bedreiging, terwijl Wientjes het vooral beschouwt als een bron van inkomsten. Het is juist deze nationalistische retoriek die voortdurend de sociale strijd bedreigt, de strijd tegen zowel de bazen als tegen racisten als Wilders. Door “ons” te definiëren als “ons Nederlanders” wordt er voorbijgegaan aan werkelijke tegenstellingen tussen onder meer de bazen en de arbeiders.

Thatcher
 
Wientjes doet alsof alle Nederlanders in hetzelfde schuitje zitten, en samen benadeeld worden door Wilders. Maar uit zijn politieke en economische agenda blijkt toch echt wat anders. Als een van de topmanagers van de BV Nederland is hij vanzelfsprekend voorstander van het verhogen van de AOW-leeftijd en het versoepelen van het ontslagrecht. Zulke herstructureringen vormen op de korte termijn misschien wel reëlere bedreigingen voor de meeste mensen dan bijvoorbeeld Wilders’ hoofddoekverbod. Daar lopen namelijk nog niet zoveel Kamerleden warm voor, terwijl er door het hele parlement heen lieden te vinden zijn die de verhoging van de AOW-leeftijd als onvermijdelijk zien.
 
De crisis en de opkomst van Wilders zijn voor Wientjes goede redenen om het poldermodel weer nieuw leven in te willen blazen. Hij wil zijn vurig gewenste economische hervormingen nu snel doorzetten, maar dan het liefst samen met de vakbeweging. Want het grootste deel van zijn werkgeversachterban wil “gewoon rust”. Waarbij hij overigens wel gelijk laat doorschemeren dat het ook anders zou kunnen, wanneer de vakbeweging ernstig verzwakt blijkt. Een deel van zijn achterban zou dan namelijk zeggen: “De bonden liggen plat, maak er maar een einde aan. De Thatcher-aanpak, zeg maar.” Maar het liefst zou hij dus samen met de bonden een einde maken aan de paar sociale verworvenheden die ons nog resten. En wat als we straks onverhoopt opgescheept zitten met een kabinet-Wilders? Dan gaat Wientjes gewoon met Wilders om tafel zitten, want “dat is democratie. Lobby is ons vak.”

Sandor Schmits