Minima hebben grote problemen met het betalen van tandartskosten

Sinds kort loop ik met een minimuminkomen de rest van het jaar onverzekerd rond tegen tandartskosten.

Dat komt zo. Ik maak gebruik van de collectieve zorgverzekering Amsterdam van het Zilveren Kruis. Dat is een ziektekostenverzekering voor minima in Amsterdam die de gemeente met het Zilveren Kruis heeft geregeld. Dat heeft verschillende voordelen. Ten eerste een lagere premie voor de basisverzekering Basis Zeker door korting via de gemeente Amsterdam. Ten tweede een lagere premie voor de aanvullende verzekering doordat de gemeente Amsterdam daarin financieel bijdraagt. Ten derde uitgebreide dekkingen in de aanvullende verzekering, zoals 100 procent vergoeding van de eigen bijdragen voor bijvoorbeeld medicijnen, kraamzorg, hoortoestel en ziekenvervoer. Tot zover gaat alles goed. Ook neem je voor het eigen risico automatisch deel aan de regeling “vooraf gespreid betalen” van de gemeente Amsterdam. Je betaalt dan in 12 termijnen 32,08 euro per maand voor het eigen risico.

Voor zorg die niet in de basisverzekering zit, heeft het Zilveren Kruis samen met de gemeente Amsterdam drie aanvullende verzekeringen samengesteld. Deze heten AV Amsterdam 1, 2 en 3. Het is binnen de collectieve zorgverzekering Amsterdam verplicht om een van deze aanvullende verzekeringen af te sluiten. Met een aanvullende verzekering krijg je vergoeding voor bijvoorbeeld mondzorg, fysiotherapie, brillen/lenzen en alternatieve geneeswijzen. Ik heb het meest uitgebreide pakket genomen, want ik word ouder en allerlei ziekten en lichamelijke ongemakken liggen op de loer. In totaal betaal ik voor de basisverzekering, het gespreide eigen risico en de AV plus 3 het aardige sommetje van 194,37 euro van mijn minimuminkomen.

In de afgelopen maanden heb ik een gebitsreparatie laten uitvoeren (een vulling, tandsteen verwijderen, een kroon laten plaatsen). En daar rolden de rekeningen van de tandarts in mijn bus die niet door de zorgverzekering worden vergoed. Wat blijkt? De aanvullende verzekering AV plus 3 vergoedt tandartskosten tot maximaal 500 euro. En dat bedrag had ik overschreden. Verder blijkt dat het met de collectieve verzekering van de gemeente niet mogelijk is om een wat duurdere tandartsverzekering af te sluiten, waarbij bijvoorbeeld tot maximaal 1000 euro wordt vergoed. Dan moet je uit de collectieve verzekering gaan en een afzonderlijk privé-contract afsluiten met het Zilveren Kruis. En zo komt het dat ik de rest van het jaar onverzekerd rondloop.

Vergoeding van tandartskosten

Tegelijkertijd met de rekeningen rolde bij mij op 22 april een brief in de bus van de gemeente over de oprichting van een fonds voor de vergoeding van tandartskosten. Na lezing van de brief heb ik niet de illusie dat ik daarvoor in aanmerking kom. Je moet financieel, lichamelijk en geestelijk op instorten staan om een kans te maken. En ook bijzondere bijstand behoort niet tot de mogelijkheden. Sinds jaar en dag worden niet verzekerde tandartskosten per definitie niet door de bijzondere bijstand vergoed. Bij de weinige mensen die het wel vergoed hebben gekregen, ging het om een noodsituatie waarbij ze ‘geluk’ hebben gehad. Maar vergoeding via de bijzondere bijstand is praktisch onmogelijk. Een bezwaarschrift schrijven en naar de rechter gaan heeft geen zin, want rechters honoreren hierbij altijd de afwijzing van de gemeente. In plaats van de bijzondere bijstand nu wel open te stellen voor vergoeding van tandartskosten door het geld dat nu beschikbaar is in die pot te stoppen, heeft de gemeente gekozen voor een financiële bijdrage aan een particulier fonds, dat wordt uitgevoerd door het Fonds Bijzondere Noden.

Het Fonds Bijzondere Noden in Amsterdam wordt gefinancierd door de gemeente en door vermogensfondsen, zoals kerkelijke instellingen. Zij hebben de uitkering van bedragen aan minima en andere noodsituaties gecentraliseerd. Je kunt dus in principe geen beroep meer doen op die afzonderlijke vermogensfondsen. Het is niet eenvoudig een bijdrage van het Fonds Bijzondere Noden te krijgen. Je kunt zelf geen aanvraag doen. Dat moet gaan via het professionele maatschappelijk werk, bijvoorbeeld via een ambulante ondersteuner van het Leger des Heils of een medewerker van de nieuwe buurtteams. Zij beoordelen eerst of een aanvraag kan worden gedaan en passen een eerste selectie toe. Je moet aantonen dat alle voorliggende voorzieningen, zoals de sociale dienst van de gemeente of de ziektekostenverzekering, weigeren een uitbetaling te doen. Dat moet je allemaal aantonen, daarna kan de maatschappelijk werker de aanvraag doen. Als die dat tenminste wil. Vervolgens gaan ze bij het fonds de aanvraag beoordelen. Het Fonds Bijzondere Noden is een particulier fonds, dus de Algemene Wet Bestuursrecht is niet van toepassing. Je kunt geen bezwaar maken of naar de rechter stappen. Een nieuwe mogelijkheid bij het Fonds is de aanvraag van vergoeding van tandartskosten.

Druppel op een gloeiende plaat

Het fonds voor tandartskosten heet “noodhulp tandartskosten”. Dit wordt geregeld door een speciaal fonds, het FBNA. Het gaat om een eenmalige subsidie van 500.000 euro van de gemeente Amsterdam en geldt dus alleen voor dit jaar. Met de bijdrage voor “noodhulp tandartskosten” worden dit jaar naar verwachting 800 Amsterdammers met gebitsproblemen geholpen. Het is dus een eenmalig minimaal bedrag dat niet toegevoegd kan worden aan uitbreiding van de bijzondere bijstand, want dan zijn er volgend jaar natuurlijk ook mensen die er een beroep op doen met het argument “mijn buurman kreeg het vorig jaar ook” en daar trekt de gemeente geen geld voor uit. Bovendien lijkt het mij dat het om een laag bedrag gaat, een druppel op een gloeiende plaat van de vele mensen met een minimuminkomen die net als ik slechts beperkt verzekerd zijn voor tandartskosten. De gemeente heeft bij de onderhandelingen met het Zilveren Kruis ook geen geld uitgetrokken om een uitgebreidere tandartsverzekering, bijvoorbeeld tot 1000 euro, mogelijk te maken.

De brief van 22 april schetst strenge regels. “Het kan zijn dat u een dringende behandeling van uw gebit nodig hebt”. Het moet dus dringend zijn. Sterker nog, onder het kopje “wanneer kun u het aanvragen?” staat: “U hebt pijn aan uw tanden en kiezen. U kunt uw gebit niet goed gebruiken. Het is belangrijk dat u hulp van de tandarts krijgt. U hebt niet genoeg spaargeld om de rekening te kunnen betalen. En u kunt ook niet in meerdere keren betalen.” Dus veel minima vallen af. Je moet financieel helemaal aan de grond zitten, en bovendien pijn aan je tanden en kiezen hebben, die dringend verholpen moet worden, en dan… krijg je misschien kosten vergoed. Maar dat is nog een hele procedure. Je gaat naar de “klantbegeleider” van de sociale dienst of iemand van het buurtteam, of een ambulante begeleider van het Leger des Heils bijvoorbeeld, en die gaat als eerste beoordelen of je de kosten echt niet zelf kunt betalen. De “klantbegeleider” van de sociale dienst, wie is dat nu weer? Ja, ze hebben de naam van de ambtenaren weer eens veranderd. De vroegere “klantmanager” heet nu “klantbegeleider”. Na deze eerste selectie moet je een behandelplan laten maken door de tandarts. Je vraagt een kostenoverzicht zodat duidelijk is wat het kost. Dan doet de klantbegeleider een aanvraag voor “noodhulp” tandartskosten. Het FBNA gaat vervolgens beoordelen of je de kosten vergoed krijgt. Ze zeggen dat ze de beslissing snel nemen, maar een aanvraag bij het Fonds Bijzondere Noden kan weken duren. Dus je wordt ‘s nachts wakker met een barstende kiespijn en dan: “Even het FBNA bellen voor vergoeding van tandartskosten, want ik kan hier geen weken mee rondlopen”. Nou, zo werkt het dus niet.

Maar goed, stel, het FBNA besluit jou een vergoeding toe te kennen. Je zou denken dat ze dan ook een kwalitatief goede behandeling vergoeden. Maar dat is niet zo. Op de eigen website zegt het FBNA: “Vanuit het fonds wordt enkel de meest basale tandheelkundige noodhulp vergoed. Het gaat dan hoofdzakelijk om de volgende behandelingen:

• Pijnverlichting en ernstige ontstekingsbestrijding als eerste hoofddoel;
• Het leveren van eenvoudige hulp ter vervanging van ontbrekende (front) elementen;
• Het vervangen van kiezen voor herstel van kauwfunctie.”

Het is duidelijk dat dit geen oplossing is van het probleem dat veel minima in vaak schrijnende situaties onverzekerd zijn voor tandartskosten. Ik kan wel zeggen wat de oplossing is, maar het kan met slappe vakbonden heel lang duren voor die oplossing er is.

Dokters van de Wereld

Tandartskosten in het basispakket, waarvoor al jaren actie wordt gevoerd. Gemeenten, waaronder de gemeente Amsterdam, dringen al jaren aan bij de regering om te komen met een goede regeling. De organisatie Dokters van de Wereld heeft een petitie lopen. “Bijna 1,5 miljoen volwassenen in Nederland gaan vanwege geldgebrek niet, of te weinig, naar de tandarts of mondhygiënist. Met alle gevolgen van dien. Onze hulpverleners zien dagelijks de schrijnende gevolgen van verwaarloosde mondzorg. Wij doen wat we kunnen om mensen van hun pijn af te helpen, maar met alleen noodbehandelingen lossen we de problemen niet op. Dokters van de Wereld vindt mondzorg geen luxe, maar een basisrecht. Daarom willen wij dat mondzorg terugkomt in het basispakket van de zorgverzekering. Jij ook?

De petitie is meer dan 130.000 keer getekend en het streefgetal is 150.000. De petitie wordt overigens gesponsord wordt door een tandpastafabrikant, nee, niet mijn merk, ik gebruik een andere tandpasta. Bij de Mondzorgkaravaan, een mobiele tandartspraktijk van Dokters van de Wereld op het Stadionplein, werd op 15 februari het startschot gegeven voor de extra noodhulp voor tandartskosten. De eerste patiënten ontvingen daar een noodbehandeling en poetsvoorlichting. Sinds 2019 trekt Dokters van de Wereld met de Mondzorgkaravaan het land door om gratis noodbehandelingen aan te bieden. Bovendien creëert de organisatie netwerken van tandartsen en mondhygiënisten die gratis vervolgbehandelingen willen geven. Maar het is allemaal beperkte hulp voor acute nood, geen echte oplossing.

Piet van der Lende

(Dit artikel verscheen eerder op de site van de Bijstandsbond.)