Mokum Tegen Fascisme bij belangrijke demonstratie richting de Dokwerker: “Staakt! Staakt! Staakt!”
Gisteren namen ruim honderd mensen in Amsterdam deel aan een anti-fascistische demonstratie van onderop, in het kader van de herdenking van de Februaristaking die uitbrak op 25 februari 1941 en was gericht tegen de nazi-terreur tegen Joden. De actie, georganiseerd door Mokum Tegen Fascisme, was mede opgezet als protest tegen de dreigende deelname van de PVV-er Martin Bosma aan de officiële herdenking van die staking, bij het Dokwerker-standbeeld op het Jonas Daniël Meijerplein. Die herdenking was georganiseerd door het Comité Herdenking Februaristaking en vond gisteren later op de dag plaats. De extreem-rechtse en ook antisemitische Bosma was als voorzitter van de Tweede Kamer door dat comité uitgenodigd om in de vorm van een “VIP-gast” de herdenking bij te wonen. Dat wekte grote woede en verbijstering op in anti-fascistische kringen.
Uiteindelijk bleek Bosma zich zelf al te hebben afgemeld bij het comité. Maar anti-fascisten zullen niet vergeten dat een comité dat het enorm moedige verzet van stakende arbeiders, onder wie ook veel Joden en vrouwen, tegen de nazi-terreur zou moeten herdenken, het in zijn hoofd haalt om een regelrechte fascist uit te nodigen voor de herdenking van die staking. In november 2023 bleek dat de PVV via een verkiezingsoverwinning van maar liefst 37 zetels het fascisme in een komende regering zou kunnen gaan brengen. Daarmee zou extreem-rechts tot in de kern van het hele Nederlandse staatsapparaat kunnen gaan doordringen. Vanuit anti-fascistische hoek was er daarom in aanloop naar de herdenking van de staking forse druk op het comité uitgeoefend, onder meer met een oproep om Bosma van de gastenlijst te schrappen. Die oproep had ook Doorbraak ondertekend.
Gif
De demonstratie van Mokum Tegen Fascisme begon aan het begin van de middag op de Noordermarkt, de plek waar op 24 februari 1941 veel arbeiders bijeen waren gekomen als startsein voor de staking die een dag later heel Amsterdam en ook grote delen om Amsterdam heen bleek plat te leggen. Het was inspirerend om te luisteren naar de vele strijdbare toespraken tijdens de demonstratie, en het was tegelijk aangrijpend om tot in het diepst van je binnenste te laten doordringen wat de boodschap van veel sprekers was. Want het gaat in dit land niet langer meer om de vraag hoe we het fascisme kunnen voorkomen. Het fascisme zit al op het pluche van het parlement en straks hoogstwaarschijnlijk ook in de nieuwe regering. Het fascistische gif sijpelt overal in de samenleving door. En de sprekers tijdens de demonstratie lieten de deelnemers weten dat het er nu om gaat hoe we ons kunnen en moeten organiseren tegen dit fascistische gif. En hoe we ons moeten voorbereiden op verzet dat misschien niet meer zo openlijk kan worden getoond, maar meer en meer alleen maar half of helemaal ondergronds moet gaan, op termijn. Daar moeten we alert op zijn, en dat is de les die we kunnen trekken uit het verzet van de Februaristakers. Daarom viel tijdens de demonstratie ook herhaaldelijk de leuze “Staakt! Staakt! Staakt!” te horen, de oproep indertijd aan alle werkenden, baanlozen, studenten, scholieren en in het algemeen aan iedereen die in actie wilde en moest komen tegen de nazi-terreur. “Staakt! Staakt! Staakt!” leek tijdens de demonstratie ook wel de huidige oproep te kunnen gaan worden, mochten we binnenkort daadwerkelijk een regering gaan krijgen met fascistendeelname.
De demonstratie voerde langs een aantal historische plekken die van belang waren geweest in de dagen voor, tijdens en na de Februaristaking. Zo bleven we staan in de buurt van de tramremise, waar de staking was begonnen. Ook stonden we stil bij een café waarvan de toenmalige eigenaar het langst was blijven weigeren om bij de ingang van zijn café een bord op te hangen met de tekst “Joden niet welkom”. Dat had geleid tot een inval van de fascistische knokploegen van de NSB, waarbij het café-interieur volledig werd vernield. Diverse sprekers vertelden over dat soort gebeurtenissen van toen. Ze wezen daarbij op het belang om samen en goed georganiseerd in actie te komen. De tocht eindigde op het Waterlooplein, waar indertijd razzia’s tegen Joden werden gehouden. Vlakbij dat plein bevindt zich het Jonas Daniël Meijerplein, waar aansluitend de officiële herdenking plaats vond.
Liberaal spektakel
Een aantal van de deelnemers aan de demonstratie van onderop deed ook mee aan de herdenking. Maar anderen bleven aan de rand van het met hekken afgezette terrein. Iemand van de organisatie had te verstaan gegeven dat de meegedragen vlaggen niet welkom waren. “Straks komt er iemand met een PVV-vlag, dat kan toch niet? Daarom zijn vlaggen verboden”, zei die. “Maar die van ons, de rode en antifa-vlaggen, vertegenwoordigen toch juist waar de stakers voor stonden in 1941”, bracht iemand in, “dat kan je toch niet vergelijken?” Maar de demonstranten waren nadrukkelijk niet gekomen om de herdenking te verstoren en daar bleef het gesprek dus bij.
Een klein aantal fascisten leek daarentegen wel degelijk gekomen om de boel te verstieren. Wij herkenden een tweetal van hen van een kleine vechtpartij bij een XR-blokkade in oktober. De politie stuurde hen weg. Vooraf aan de herdenking was er vanuit fascistische hoek online een plaatje verspreid dat “Dappere en Trotse Nederlanders” opriep om “net als in 1941” op te staan, maar dan tegen eventuele pro-Palestina demonstranten die aanwezig zouden zijn bij de herdenking. Maar anders dan de fascisten hun achterban proberen wijs te maken met zo’n dom nationalistisch, islamofoob en koloniaal plaatje, waren de stakers destijds natuurlijk in de eerste plaats vakbondslid, communist en links, en waren degenen tegen wie ze vochten hún voorgangers: de nazi-bezetters en de met hen collaborerende NSB-ers.
Overigens, ook het comité dat jaarlijks de herdenking organiseert, laat de communistische kern van de staking in de oproepen al decennialang steeds verder verwateren. Het communistische rood is op de aankondigingsposters tot een lief roze geworden. Met het oog op alle hotemetoten die er ook gisteren weer bij waren, is de herdenking langzaam verworden tot een liberaal spektakel. Waar ook de huidige burgerij, opvolgers van degenen die destijds toch echt de uitbuiters en onderdrukkers van arbeiders waren, zich ook comfortabel bij kan voelen.
We moeten echter ook de hand in eigen boezem steken. Want het is vooral ook onze eigen schuld, als links, dat we het zover hebben laten komen dat er een fascistische regering mogelijk is geworden. Dat fascisten zo de publieke opinie kunnen bespelen en verkiezingen kunnen winnen. Dat een expliciet antisemitische fascist uitgenodigd kan worden bij de Februaristaking-herdenking! En zoals Ron Blom, een van de sprekers tijdens de demonstratie, terecht opmerkte: we kunnen vandaag de dag dan wel roepen “Staakt! Staakt! Staakt”’, maar daarvoor hebben we wel een goed georganiseerde linkse beweging nodig, anders blijven het lege woorden. Maar zelfs het besef dat we zonder organisatie verloren zijn, lijkt momenteel nauwelijks nog aanwezig. Hieronder de krachtige toespraak van Sanne, een van de organisatoren van de demonstratie, die onder andere ook dat punt maakt.
Harry Westerink
Staakt! Staakt! Staakt!
Het was 11 februari 1941. Een groep van zo’n 45 WA-mannen, de militante tak van de NSB, marcheerde door de Amsterdamse Jodenbuurt bij het Waterlooplein, om Joden in elkaar te slaan. Onder hen was Hendrik Koot. Een communistische knokploeg, deels zelf ook Joods, brak opslagplaatsen rond het Waterlooplein open en bewapende zich met alles wat ze konden gebruiken. De confrontatie met de nazi’s duurde slechts enkele minuten, maar was een waar slagveld. Toen het over was, bleef Hendrik Koot met een enkele, maar ernstige hoofdwond, waarschijnlijk veroorzaakt door een ijzeren staaf, bewusteloos achter op straat. Drie dagen later was Koot dood, en zijn overlijden werd door de NSB groots uitgemeten. In de overlijdensadvertentie werd met antisemitische leugens beschreven hoe Koot door laffe “jodenterreur” op beestachtige wijze was vermoord, gestorven aan een doorgebeten strottenhoofd.
Volgens de nazi’s was dit genoeg aanleiding om over te gaan tot de eerste grootschalige – en publieke – razzia in de Jodenbuurt van Amsterdam. Op 23 februari werden 427 Joodse mannen en jongens naar het Jonas Daniël Meijerplein gedreven, daar mishandeld, vernederd, en op transport gezet. De volgende avond riep de toen ondergrondse Communistische Partij Nederland vele verzetsgroepen bijeen en kondigde hier, op de Noordermarkt, een algemene staking af om de onmiddellijke vrijlating van hun ontvoerde stadsgenoten af te dwingen.
En de volgende dag, op 25 februari 1941, lag Amsterdam plat. Vrijwel iedereen deed mee, arbeiders, kinderen, werklozen, huisvrouwen, Joods of niet Joods. Wat er die dag allemaal plaatsvond, zal later vandaag aan bod komen. Maar de actie die wij nu kennen als de Februaristaking was de grootste opstand van onderop in bezet Europa tegen het nazi-regime en de Jodenvervolging.
Op de tweede dag werd de staking met grof geweld neergeslagen en de ontvoerde Joodse Amsterdammers keerden niet meer terug. Hoewel de actie het beoogde doel niet had bereikt, had deze wel een zilveren randje. De nazi’s hadden verwacht de Nederlandse bevolking na de invasie te kunnen omarmen als een soort Arisch broedervolk, en dat de complete uitwissing van Joden ook hier makkelijk zou verlopen. Maar de massale opstand van mensen uit de werkende klasse in de hoofdstad, die ook oversloeg naar andere delen van het land, liet zien dat zij het er absoluut niet mee eens waren dat een deel van hen werd geterroriseerd, ontvoerd en vermoord en dat zij in solidariteit en samen met hun Joodse kameraden, buren, familieleden en collega’s in verzet zouden komen.
De Februaristaking wordt ieder jaar herdacht op het Jonas Daniël Meijerplein en dit is enorm belangrijk. Maar herdenken heeft alleen zin als men leert van de geschiedenis. Er wordt gedaan alsof iedereen zomaar spontaan in opstand kwam. Maar dat is natuurlijk niet waar. Cruciaal waren de hoge organisatiegraad van de Amsterdamse arbeiders in de vakbonden, de verwevenheid van die bonden met, en de samenwerking tussen de verzetsgroepen, en de enorme mobilisatiekracht die dat opleverde. Dit punt negeren is een manier om de geschiedenis te kleuren, en wel allesbehalve rood. En dat is gevaarlijk.
Want, kameraden, vandaag, op 25 februari 2024, verkeren we nog niet in dezelfde situatie als in 1941. Maar kabinet Wilders I is nog steeds in de maak en ook buiten politiek Den Haag heeft extreem-rechts na de Tweede Wereldoorlog niet zoveel macht gehad als nu. In de Tweede Kamer en via publieke media wordt vrijwel dagelijks fascistische retoriek verkondigd. Hiermee wordt de ontmenselijking van hele bevolkingsgroepen steeds verder genormaliseerd en neemt geweld tegen vluchtelingen, de LHBTQ-gemeenschap en anderen die niet voldoen aan het fascistische ideaalbeeld, alleen maar toe. Antisemitisme en islamofobie vieren hoogtij.
“Nooit meer fascisme” betekent dat iedere opleving ervan in de kiem moet worden gesmoord. Zij die het uitdragen, mogen nergens podium krijgen. Niet op tv, niet op straat, niet in de Tweede Kamer en ook ZEKER NIET op onze herdenkingen. Het is duidelijk dat we ons in deze strijd niet afhankelijk kunnen maken van de parlementaire politiek. Neo-liberale regeringen hebben met hun jarenlange afbraakbeleid en racistische zondebokpolitiek een belangrijke rol gespeeld in de heropleving van fascistisch gedachtegoed, in pogingen om de werkende klasse verdeeld te houden. En waar in vredesnaam is gevestigd links gebleven?
De Februaristakers kwamen niet in opstand om jaarlijks herdacht te worden met een bloemetje bij de Dokwerker, maar om een einde te maken aan nazi-terreur. De enige manier om de staking echt in ere te herdenken is door hun heldhaftige anti-fascistische strijd voort te zetten, in woord én daad.
Dus, kameraden, laten we een voorbeeld nemen aan de stakers door zelf in actie te komen en onszelf te organiseren in een massale anti-fascistische beweging, die in staat is om zichzelf te verdedigen en de heropleving van fascisme daadwerkelijk een halt toe te roepen. Sluit je aan bij een organisatie, groep of collectief, en laten we samenwerken. Overal waar fascisten een podium krijgen, zullen wij hen keihard overstemmen. Wanneer ze de straat op gaan, zullen we hen blokkeren. Wanneer zij zich proberen te organiseren – waar en op welke manier dan ook – geven wij hen geen centimeter ruimte.
Laten we de verdeeldheid die de heersende klasse probeert te zaaien doorbreken en ons verenigen in een ware tegenmacht. Het is echt de hoogste tijd.
Want op het moment dat onze regering medeplichtig is aan de genocide op de Palestijnse bevolking door het leveren van militair materieel en financiering van het Israëlische regime, moeten we ervoor zorgen dat er niets meer vertrekt vanuit Woensdrecht, en dus werken we geen minuut langer meer, om vervolgens ons belastinggeld gebruikt te zien worden voor de uitroeiing van onze broeders en zusters in Palestina. Doen jullie mee?
STAAKT! STAAKT! STAAKT!
Op het moment dat mensen op de vlucht – bijvoorbeeld voor westerse bommen, of de gevolgen van de klimaatcrisis – worden mishandeld aan de grenzen van Fort Europa, of zelfs verdrinken omdat zij in gammele bootjes terug de zee op worden geduwd door Frontex, nogmaals: gefinancierd door onze regering, dan moeten we heel duidelijk maken: niet in onze naam, niet met onze middelen!
STAAKT! STAAKT! STAAKT!
Op het moment dat arbeidsmigranten worden uitgebuit, omdat dat nou eenmaal kan omdat zij ‘minder’ zijn dan wij, dan moeten we niet alleen een compassievolle tweet posten als er weer eens misstanden aan het licht komen. Dan moeten we duidelijk maken dat wij helemaal geen verschil zien, en dat de belangen van onze collega’s onze belangen zijn, en schouder aan schouder het werk neerleggen totdat iedereen een fatsoenlijk inkomen uitbetaald krijgt.
STAAKT! STAAKT! STAAKT!
Op het moment dat de aanstaande extreem-rechtse regering daadwerkelijk wetgeving doorvoert die delen van ons criminaliseert en ontmenselijkt op basis van kleur, afkomst, nationaliteit, geloofsovertuiging, gender-identiteit, seksuele geaardheid, of wat dan ook, met alle gevolgen van dien, dan moet de rest van ons niet denken “ach ja, erg, maar het gaat niet over mij”. Nee! Dan moeten we solidair zijn en daarbij ook beseffen, dat de fascisten uiteindelijk voor ons allemaal komen, en gooien we echt de hele fucking boel plat!
STAAKT! STAAKT! STAAKT!
En als we dan toch bezig zijn, laten we dan doorpakken en voor altijd een einde maken aan het systeem dat draait op uitbuiting, haatzaaien en geweld, onze planeet verwoest en fascisten telkens opnieuw in het zadel zal helpen.
STAAKT! STAAKT! STAAKT!
