Moslimfundamentalisme effectief bestrijden door verzet tegen islamofobie (fundamentalisme-discussie deel 4)
| Meer bijdragen aan dit debat vind je bij het thema “Discussie”. |
Doorbraak heeft me uitgenodigd om te reageren op de discussie over het moslimfundamentalisme, vooral vanuit een anti-patriarchale invalshoek. Ik vind in feite dat zo'n perspectief het reactionaire en utopische karakter van het moslimfundamentalisme duidelijk laat zien. Utopisch, omdat het gebruik van een geloofssysteem uit het zevende eeuwse Arabië als model voor de samenlevingen van de eenentwintigste eeuw gedoemd is tot mislukken. Wat homoseksualiteit betreft, bijvoorbeeld, ontbreken begrippen als homoseksuele personen of homoseksuele relaties simpelweg in de koran. Het boek heeft het alleen over “liwat”, wat “sodomie” betekent: het neuken van een man door een andere man. Door die passages te lezen als verboden op homoseksuele relaties en handelingen in het algemeen, dragen “orthodoxe” moslims – en dus ook moslimfundamentalisten – bij aan het opleggen van een heteroseksuele norm aan het Midden-Oosten, waar deze norm als zodanig pas in de negentiende eeuw is ontstaan. En aan bijvoorbeeld Marokkaanse Nederlanders, terwijl deze heteroseksuele norm 40 jaar geleden ook in Marokko nog niet volledig ‘ingeburgerd’ was.
Wat vrouwen betreft, is de islam ontstaan in een maatschappij die zeker patriarchaal was. Ten opzichte van de pre-islamitische orde in Arabië was de islam toch in veel opzichten een bron van vooruitgang en statusverhoging voor vrouwen. De moslimfundamentalistische poging om alle verdere ontwikkelingen van de daaropvolgende 14 eeuwen terug te draaien, druisen eigenlijk tegen de oorspronkelijke geest van de koran in. Een reactionair project in letterlijke zin dus.
Dit soort kritiek op het moslimfundamentalisme betekent echter zeker niet dat Geert Wilders deels gelijk heeft. Want Wilders – en met hem veel andere rechtse en zelfs linkse politici – denkt dat vrouwen en homo's in Nederland al (bijna) geëmancipeerd zijn. Dat neo-liberale emancipatiemodel, op basis van juridische gelijkheid gecombineerd met consumentisme (inclusief onder meer pornografie) en het opengestelde huwelijk, voldoet niet voor een linkse bevrijdingsstrategie. Op dit vlak is er nog veel werk aan de winkel voor links.
Nog een paar reacties op het debat, als dat mag. Ik denk dat Peter Storm zich vergist door te impliceren dat moslimfundamentalisten in het algemeen tegenstanders zijn van het imperialisme. Zelfs Osama Bin Laden heeft het niet over “imperialisme”, maar over “kruisvaarders en zionisten”. Het verschil is niet alleen terminologisch. Zoals bijna iedereen inmiddels weet, was Bin Laden in de jaren 80 in Afghanistan bereid indirecte steun aan te nemen van de CIA. Zelfs na 9/11 hebben de leiders van Al-Qaeda hun bereidheid uitgesproken om hun strijd tegen de VS te staken als die zich zou terugtrekken uit de islamitische wereld. De regeringen en de elite in de VS en Europa geven niet veel publiciteit aan dat deel van de boodschap van Al-Qaeda. Gezien hun economische en geopolitieke belangen in het Midden-Oosten is deze eis voor hen onbespreekbaar – terwijl ze heel goed weten dat veel gewone Noord-Amerikanen en Europeanen het idee van terugtrekking niet al te erg vinden.
Aan de andere kant is de oudste en strengste moslimfundamentalistische staat ter wereld – Saoedi-Arabië – ook de oudste en meest betrouwbare bondgenoot van de VS in het Midden-Oosten. Er bestaat onder moslimfundamentalisten een breed spectrum van houdingen tegenover het imperialisme. Wat in dat spectrum ontbreekt, is wat ik echt anti-imperialisme zou noemen. Want echt anti-imperialisme impliceert een coherent alternatief voor de kapitalistische wereldorde. En dat hebben moslimfundamentalisten nergens.
Anti-zionisten zijn moslimfundamentalisten zeker. Want de staat Israël is een obstakel voor de islamitische staat die Hamas en anderen in heel Palestina willen vestigen. De moslimfundamentalisten willen een staat waar niet alleen joden, maar zelfs Palestijnse christenen tweederangs burgers zijn. In zekere zin willen ze dus de huidige zionistische staat, waar niet-joden tweederangse burgers zijn, ondersteboven draaien. Helaas heeft nog maar een klein deel van Nederlands links een duidelijk anti-zionistisch alternatief voor deze reactionaire moslimfundalistische “oplossing”.
Aan de andere kant ben ik het met Peter Storm eens dat het moslimfundamentalisme niet op een lijn moet worden gesteld met Nederlands racistisch rechts. Ik ben het niet met Mehmet Kirmaci eens dat de verschillen tussen deze twee stromingen alleen kwantitatief zijn. Volgens mij zijn ze structureel. De achterban van het moslimfundamentalisme in Nederland bestaat uit “allochtonen” die structureel gediscrimineerd worden. Economisch gezien overlapt het “allochtone” bevolkingsdeel grotendeels met “het arbeidsreserveleger” of “de secundaire arbeidsmarkt” die het kapitalisme structureel nodig heeft. Ideologisch gezien is het racisme de troefkaart van rechts in een wereld waar de neo-liberale ideologie haar geloofwaardigheid bijna helemaal kwijt is geraakt. En in Nederland is sinds de opkomst van Pim Fortuyn islamofobie de dominante vorm van het racisme geworden. Als vermomming voor het racisme is de islamofobie haast lachwekkend. Want als Wilders zegt dat hij geen moslims meer wil in Nederland, dan is er niemand die gelooft dat hij wel bereid zou zijn om overtuigde atheïsten uit Marokko of Turkije binnen te laten.
Helaas is de islamofobie als wapen van rechts maar al te effectief. Om een meerderheid te winnen binnen de Nederlandse samenleving, móet links de islamofobie bestrijden en verslaan. In dat proces moet links ook de hegemonie terugveroveren op de moslimstromingen in “allochtone” gemeenschappen door de leiding te nemen in de strijd tegen de islamofobie en door de concessies van “linkse” partijen als de PvdA aan de islamofobie resoluut te verwerpen. Dat betekent: de moslimfundamentalisten consistent bekritiseren, maar zeker niet de strijd tegen de islamofobie, het zionisme, enzovoorts, aan de fundamentalisten overlaten. Het moslimfundamentalisme effectief bestrijden betekent soms naast moslimfundamentalisten staan in dezelfde demo's – wat we zeker nooit moeten doen met Wilders-aanhangers!
Kortom, links kan het moslimfundamentalisme alleen effectief bestrijden door veel consequenter en beter verzet te bieden tegen de islamofobie, tegen racistisch rechts, tegen het zionisme, en ook door een visie van seksuele bevrijding te ontwikkelen die een eurocentrisch emancipatiemodel laat vallen.
Peter Drucker (redactielid van het blad Grenzeloos)