Naar een revolutie in de zorg!
In het weekeinde van 14 tot 16 maart troffen ongeveer vijfhonderd in de zorg werkzame mensen elkaar in Berlijn voor de actieconferentie “Revolutie in de zorg”. Over de omvorming van een door profijtbeginsel gestuurde naar een op behoefte georiënteerde zorg. Een vertaling en bewerking van de opzet van deze zeer belangrijke conferentie door Sjaak Platzak.
Zorg gaat om de inrichting van ons leven, over hoe en met wie we willen wonen, over hoe we voor elkaar zorgen en verpleegd worden, over hoe goede gezondheidszorg eruit dient te zien. Veel mensen werken, al dan niet betaald, in de zorg en we zijn er uiteindelijk allemaal op aangewezen.
De conferentie bestond uit vijf workshops waarin thematisch ervaringen werden gedeeld, en standpunten en actiepunten werden opgesteld. De bijeenkomst werd afgesloten met een demonstratie door de straten van Berlijn onder het motto: “Het onzichtbare zichtbaar maken: de zorg de straat op brengen!” Hieronder de thema’s van de workshops.
1. De strijd om de tijd. Herverdeling van arbeid en herwaardering van zorgarbeid en kwaliteit.
Hoewel de arbeidsproductiviteit de laatste decennia steeds hoger is geworden, heeft dat niet geleid tot arbeidstijdverkorting en arbeidsverdeling. Door de bezuinigingen op de gezondheidszorg, de verzorging, welzijn en de opvoeding worden steeds meer taken toegeschoven naar gezinnen, met als gevolg uitputting en overbelasting, met name van vrouwen. Er ontstaat een tweespalt tussen de mensen die steeds harder moeten werken en degenen die geen werk kunnen krijgen. Een revolutie in de zorg maakt een radicale arbeidstijdverkorting noodzakelijk.
2. Zorgarbeid en crisis: revolutie in de zorg als perspectief.
De revolutie in de zorg stelt mensen en hun levensbehoeften centraal, en eist een goed leven voor iedereen, wereldwijd! Werken in de zorg moet opgewaardeerd worden! De economisering van de zorg moet worden gestopt. De zorg moet uit de privésfeer worden gehaald waar ze geïsoleerd wordt en opgedragen aan degenen die zich het minst kunnen verweren. Zorg is een grondrecht en een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Zorg is geen vrouwenzaak, maar ons aller verantwoordelijkheid. Zorg moet door goed betaalde en goed opgeleide vakmensen worden uitgevoerd in goede materiële omstandigheden. Zorgwerkers en verzorgden moeten zelf beslissingen kunnen nemen. Dat betekent ook dat er tussen verschillende werkzaamheden flexibel kan worden gewisseld! Er is geen weg terug naar de oude welvaartsstaat die paternalistisch, onderdrukkend, patriarchaal en racistisch was. In plaats daarvan moet maatschappelijke rijkdom democratisch zodanig worden ingezet dat de belangen en behoeften van de verschillende groepen en individuen wordt vervuld. Wij hebben behoefte aan een veelheid van zorgarrangementen en sociale diensten. Een zorgbeweging moet verbinden en krachten bundelen om een revolutie van de zorg mogelijk te maken.
3. De onzichtbare kant van het kapitalisme: de crisis in de zorg zichtbaar maken.
De zorgarbeid verschuift weer meer en meer richting huishoudelijke taken. Taken die doorgaans nog steeds door vrouwen worden gedaan. Vrouwen die daarmee tweemaal tot driemaal zo zwaar belast worden. De toenemende individuele afhankelijkheid van zorg kan leiden tot geseksualiseerd en psychisch geweld. Het grootste deel van de zorg is onbetaald. Alles en iedereen wordt opgeofferd aan het winstbejag: lonen worden gedrukt, op tijd en kwaliteit wordt beknibbeld. Voor zorg wordt vakkennis niet nodig geacht. Lage lonen en elitaire opleidingen leiden in de zorg tot sociale en racistische arbeidsongelijkheid. Migrantenzorgwerkers kunnen tegen lage lonen zonder sociale bescherming worden binnengehaald. Asielrecht, arbeidsrecht en discriminatie bepalen de toelating.
4. De economisering van het sociale. Het publieke domein staat onder druk.
Mensenrechten als wonen, zorg, arbeid, scholing en vrijheid verworden onder de kapitalistische vermarkting tot luxeproducten. Er wordt steeds meer een beroep gedaan op de eigen bijdrage, waardoor een tweedeling ontstaat die soms zelfs over dood en leven oordeelt. Gezondheid wordt een persoonlijke verantwoordelijkheid. We zien een verpauperd openbaar onderwijs naast privéscholen die als paddenstoelen uit de grond schieten. Huurexplosies en privatisering verdringen mensen uit hun woonomgeving, waardoor gettovorming en sociale uitsluiting ontstaat. Mensen met beperkingen worden als onproductieven afgeserveerd. Tijdsdruk en materiële onzekerheid roepen geweld op en verstoren de maatschappelijke verhoudingen. Maar op wonen mag geen winst worden gemaakt! Sport, spel en verblijf in openbare ruimten mogen niet worden gestuurd door geld. Onderwijs moet gratis zijn, maatschappelijk relevant en niet onderhevig aan marktwerking. Buitenschools en autonoom leren moet worden erkend. Daarnaast moet er een goed netwerk van gratis openbaar vervoer komen.
5. De internationale strijd om de zorg.
Het maatschappelijke zorgprobleem mag niet op het bord worden gelegd van vrouwen (waarbij de definitie van vrouw niet een biologische is, maar een vrije, sociale keuze) en arbeidsmigranten die in de private sector anoniem, ongezien en onderbetaald worden overbelast. Onze zorgtaken mogen niet op kosten van migranten uit het zuiden worden opgelost! Wonen is een mensenrecht. Afschaffing dus van verblijfsvoorwaarden en van het onderbrengen van vluchtelingen in kampen.
Een volledige nabeschouwing van de conferentie kun je hier (in het Duits) lezen. Daar vind je ook de plannen voor het vervolg.
