Noisejob: Werkende werklozen of werkloze werkenden?

De lieve gemeente stuurt bijstandsgerechtigden naar een werkkamp om daar sponzen in te pakken of schroefjes te tellen en in zakjes te stoppen. Ze moeten gratis en voor niks saai en geestdodend werk verrichten. En ze moeten leren om braaf en gehoorzaam de bevelen van de bazen op te volgen. Opstandigheid dient vervangen te worden door onderdanigheid. Nadat de werklozen ’s morgens in het centrum sponzen hebben ingepakt, moeten ze ’s middags opnieuw aan de slag, ditmaal om een baan te vinden. Voor de zoveelste keer schrijven ze sollicitatiebrieven, vullen ze sollicitatieformulieren, sturen ze hun cv op, en zoeken ze zich suf naar vacatures die er niet zijn of die toch steeds aan hun neus voorbijgaan. Er wordt druk op hen uitgeoefend om zo snel mogelijk uit de uitkering te geraken. En er wordt hen aangepraat dat ze niet deugen, dat ze luie donders zijn.

Omdat het inkomen dat de bijstandsgerechtigden krijgen zo hoog is dat ze met moeite hun hoofd boven water kunnen houden en er aan het einde van hun uitkeringsgeld altijd een stuk maand over blijft, zet de gemeente er vaart achter om hen uit de bijstand te schoppen. De werklozen die onbetaald werken, kosten de gemeente namelijk te veel. Ze blijken spotgoedkope arbeidskrachten, dus ze zijn te duur. Als de bijstandsgerechtigden weigeren om naar het werkkamp te gaan, dan zet de gemeente als straf hun uitkering stop. Het kan de gemeente niet schelen wat er daarna met hen gebeurt. Wie niet werkt, zal niet eten, aldus de gemeente. En wie niet meer eet, zal op termijn ook niet meer werken…

Die werklozen moeten weer arbeidsritme en discipline aangeleerd krijgen, roepen de gemeente-ambtenaren en de toezichthouders in het werkkamp. De werklozen zouden best wel de baan willen van de ambtenaren die hen onder druk zetten, met een inkomen waarmee ze weer volop in het ritme komen. Waarschijnlijk lukt het hen wel om zinvoller en opwindender arbeid voor werklozen te verzinnen dan verplicht en onbetaald sponzen inpakken. Misschien blijken ze zelfs in staat om duidelijk te maken dat het hele onderscheid tussen werk en werkloosheid een verzinsel is, voortkomend uit verdeel-en-heerspolitiek. Want de een z’n werkloosheid is de ander z’n werk. De ene werkloze werkt onbetaald voor de andere werkende, zodat het voor die werkende mogelijk wordt om loonarbeid te verrichten. Werkenden en werklozen hebben elkaar hard nodig, vooral om uiteindelijk ooit eens af te rekenen met een economisch systeem dat mensen in hokjes duwt en tegen elkaar uitspeelt.

Lili Irani