Onderteken ook de petitie tegen Zwarte Piet, zoals honderd BN-ers al deden
In een open brief vroegen onlangs ruim honderd programmamakers, acteurs, schrijvers, sportmensen en andere Bekende Nederlanders (BN-ers) aan de omroep NTR, die verantwoordelijk is voor het Sinterklaasjournaal, om de Zwarte Piet-figuur “uit te zwaaien”. Onderteken ook deze petitie en draag er zo aan bij dat de druk op de NTR wordt opgevoerd en de racistische karikatuur uit het Sinterklaasjournaal gaat verdwijnen.
Tot de ondertekenaars behoren onder meer Abdelkader Benali, Sunny Bergman, Arie Boomsma, Adriaan van Dis, Candy Dulfer, Femke Halsema, Patrick Kluivert, Howard Komproe, Paul de Leeuw, Eric van Muiswinkel, Anousha Nzume, Jörgen Raymann, Edsilia Rombley, Sylvana Simons, Humberto Tan, Georgina Verbaan, en Albert Verlinde. Zij vinden allemaal dat het Sinterklaasjournaal het goede voorbeeld moet geven en Zwarte Piet naar huis moet sturen. Het initiatief van de BN-ers heeft de Zwarte Piet-fans in het land weer verder in het defensief gedrongen. Binnen en buiten de NTR is het debat over de racistische karikatuur in volle hevigheid losgebarsten, waarbij het opvalt dat de tegenstanders van de karikatuur flink terrein hebben gewonnen. Terwijl in het verleden de meeste BN-ers angstvallig vermeden om stelling te nemen tegen Zwarte Piet, spreken vandaag de dag steeds meer BN-ers zich open en bloot uit tegen de karikatuur. Nu is het zaak om het Sinterklaasjournaal publiekelijk nog wat extra zetjes te geven, bijvoorbeeld door de petitie zo massaal mogelijk te ondertekenen, zodat het Zwarte Piet-racisme voorgoed uit het programma wordt verwijderd.
Morele stellingname
“De NTR is niet zomaar een omroep”, schrijven de BN-ers in hun open brief. “De NTR is een omroep met een wettelijke opdracht. Met haar programma’s moet zij een bijdrage leveren aan educatie, diversiteit, cultuur en jeugd. De omroep is speciaal in het leven geroepen om zogenaamde kwetsbare doelgroepen en genres te bedienen. Makers die voor de NTR werken, zijn zich daarvan bewust: met hart en ziel maken ze programma’s die het hart van onze publieke omroep genoemd mogen worden. Maar de NTR zelf? Hoe zorgvuldig gaat deze ‘taakomroep’ met haar eigen missie om? Sinds enige jaren woedt er in Nederland een fel debat rond Zwarte Piet. Verdraagt een multiculturele samenleving wel zo’n stereotiepe afbeelding van donkere mensen? In het buitenland is de figuur van Zwarte Piet niet uit te leggen en zelfs de Verenigde Naties oordeelde dat het Sinterklaasfeest met deze karikatuur racisme uitdraagt, juist onder kinderen. Dit onderhuidse racisme komt in het debat ook akelig bloot te liggen: de reacties van de zogenaamde voorstanders van Zwarte Piet op de sociale media staan bol van vreemdelingenhaat, gekrenkt nationalisme en onverdraagzaamheid.”
De open brief gaat ook nader in op de positie van het Sinterklaasjournaal en de rol van het programma in het maatschappelijke debat over Zwarte Piet. “Het Sinterklaasjournaal van de NTR speelt in dit debat een belangrijke rol: dit programma brengt immers de enige echte Sinterklaas in de huiskamers van Nederland. Het programma bepaalt daarmee ook de vorm waarin de figuur van Piet ten tonele wordt gevoerd. Veel scholen en gemeenten geven aan het Sinterklaasjournaal te volgen als voorbeeld hoe Piet er op school en bij lokale intochten uitziet. Even leek het er op dat de NTR voor een behoedzame, subtiele metamorfose koos. Tussen de zwarte Zwarte Pieten werd hier en daar voorzichtig een vrolijk gekleurde Piet geïntroduceerd en later ook ‘Roetpieten’. Maar dat bleek een schijnbeweging te zijn: het ging de eindredacteur van het Sinterklaasjournaal niet om een werkelijke verandering, maar juist om de controverse die het programma opriep, zo verklaarde hij in een interview. Makers die zich uitspreken voor modernisering – zoals presentatrice Dieuwertje Blok – krijgen te horen dat hun baan op de tocht staat. Acteurs die verandering van de vorm van hun typetje voorstellen, zoals Hoofdpiet Erik van Muiswinkel, vinden geen gehoor en zien geen andere mogelijkheid dan op te stappen. Als reactie hierop laat de NTR weten: ‘We sturen niet en nemen geen standpunten in, we reflecteren het maatschappelijk debat.’ De directeur van de NTR zegt in een interview: ‘We richten ons op de middengroep’ en ‘We zijn geen moreel kompas’. De NTR lijkt niet in te zien dat ze juist wél een standpunt inneemt met het handhaven van een Zwarte Piet in zijn huidige vorm, ondanks de gefundeerde kritiek en roep om verandering. Bovendien: een omroep is per definitie cultuurvormend door de programma’s die ze maakt. Dat draagt de NTR ook uit met haar eigen missie: speciaal voor iedereen. Dat is wezenlijk anders dan: algemeen voor de grootste gemene deler. Nu onttrekt de NTR zich aan haar verantwoordelijkheid als taakomroep en als spil in de Sinterklaasviering op een moment dat morele stellingname gevraagd wordt. Niemand wil het Sinterklaasfeest bederven. Juist programmamakers weten dat het aanpassen van de vorm de inhoud alleen maar kan versterken.”
Harry Westerink