Ook Vlaamse regering gaat dwangarbeid invoeren
“An idea whose time has (finally) come”, twitterde Gwendolyn Rutten over de verplichte gemeenschapsdienst voor langdurig werklozen. Die gemeenschapsdienst lijkt nu daadwerkelijk ingevoerd te worden door de in de steigers staande Vlaamse regering. Bij de drie onderhandelende Vlaamse partijen bestaat daarover een consensus, zo berichtte De Tijd. Maar in tegenstelling tot wat Rutten meent te denken is die gemeenschapsdienst geen nieuw idee. Het is een eeuwenoud idee dat zijn tijd allang gehad heeft. Maar laat me eerst duidelijk stellen wat die verplichte gemeenschapsdienst inhoudt. Het is natuurlijk een dwangmaatregel die mensen verplicht om te werken – zonder dat daar een vergoeding tegenover staat. Op die manier wordt een vorm van zeer goedkope arbeid gecreëerd. Het is aanlokkelijk om vanuit dat perspectief de gemeenschapsdienst te aanzien als een besparingsmaatregel, maar dat is iets te makkelijk. De kosten van het controle-apparaat dat nodig is om mensen verplicht te werk te stellen zal mogelijke opbrengsten immers miniem maken. Economisch efficiënt zal je zo’n gemeenschapsdienst niet kunnen noemen. De invoering van een gemeenschapsdienst wordt dan ook niet voortgedreven door een economische rationaliteit, wel door een paternalistische moraliteit die al eeuwenlang kenmerkend is voor de manier waarop elites en heersende klassen tegenover armen en armoede aankijken. Het volstaat om nog eens een blik te werpen op het eerste deel van de tweet van Rutten om ons te vergewissen van de specifiek morele argumentatie van waaruit de motivatie voor het invoeren van de gemeenschapsdienst vertrekt. Ik citeer: “Werken emancipeert, kan je eigenwaarde versterken, haalt mensen uit isolement.” Zowat ieder weldenkend mens weet dat wat Rutten hier claimt niet klopt. Mocht werk emanciperen, dan zouden – ik zeg maar wat – textielarbeiders in Bangladesh die dagen van 10 uur of meer kloppen, zéér geëmancipeerd moeten zijn en blinken van eigenwaarde. Maar dat is natuurlijk niet zo. Wat mensen wél emancipeert en zorgt dat ze met een zeker zelfrespect kunnen deelnemen aan de samenleving, is een voldoende hoog inkomen.
Thomas Decreus in Mensen verplicht aan het werk zetten zal nooit emanciperend zijn (Dewereldmorgen)
“Deze periode is er klaarblijkelijk één waarin er een nieuwe aristocratie bestaat die even vervreemd is van wat het betekent om zonder werk en inkomen te komen zitten als de edellieden van weleer die zichzelf wijsmaakten dat ze omwille van een bepaalde bloedlijn mochten heersen.”
Een ervan was Pieter Wondergem, die hiermee ook in het nieuws is geweest. Alle respect voor wat hij heeft betekend voor andere lotgenoten, maar hij wist niet wat hem overkwam, toen de sociale dienst hem een tegenprestatie aanbood. Gewend aan een mooie baan als jurist en als gelijke behandeld te worden, moet dat behoorlijk slikken zijn geweest.