Oproep voor gratis lokaal openbaar vervoer in Frankrijk (OV-reeks, deel 5)

Dit is het vijfde artikel in een reeks over strijden voor een groen, gratis, uitgebreid en fijnmazig openbaar vervoer met goede lonen en arbeidsomstandigheden voor de werkers, en voor iedereen veiliger en goed toegankelijk. Strijden waarbij een samenkomen van de eco- en arbeidersbewegingen voorop staat. Deze oorspronkelijk Franstalige oproep uit september 2019 zet mooi op een rijtje waarom gratis ov een belangrijke eis van links en de klimaatbeweging zou moeten zijn.

Ter gelegenheid van de tweede internationale bijeenkomst over gratis openbaar vervoer in Châteauroux (een kleine stad in Centraal-Frankrijk) heeft de Coordination nationale des collectifs pour la gratuité des transports publics (Nationale Coördinatiegroep van Organisaties voor Gratis Openbaar Vervoer) een oproep gepubliceerd om mensen in aanloop naar de komende gemeenteraadsverkiezingen in Frankrijk te wijzen op het belang van gratis openbaar vervoer van goede kwaliteit. De oproep is ondertekend door meer dan 150 bekende mensen uit de politiek, vakbonden en andere organisaties.

Onze ov-serie
1. Ecologische klassenstrijd
2. Van de remise naar de klimaatstaking
3. “Wat hebben we aan elektrische bussen als er geen chauffeurs meer zijn?”
4. Openbaar vervoer kan best gratis
5. Oproep voor gratis lokaal openbaar vervoer in Frankrijk
6. Gratis openbaar vervoer – er zijn nieuwe allianties mogelijk!

Er is een klimaatnoodtoestand!

De gevolgen van de klimaatverandering worden steeds duidelijker en gooien ons leven overhoop. In hun laatste rapport stellen de wetenschappers van het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change, de Intergouvernementele Werkgroep inzake Klimaatverandering van de Verenigde Naties) dat de opwarming van de aarde beperkt moet worden tot anderhalve graad Celsius. Helaas blijft de uitstoot van broeikasgassen ook na Cop21 (belangrijke wereldklimaattop uit 2015) in Frankrijk en de rest van de wereld stijgen, waardoor we tegen het einde van de eeuw op een temperatuursverhoging van drie graden dreigen uit te komen, terwijl we onze CO2 (koolstofdioxide) uitstoot tegen 2030 tot de helft teruggebracht moeten hebben om de opwarming van de aarde tot die 1,5°C te beperken. Gezien de passiviteit van de regering is het duidelijk dat we de acties die in Frankrijk en ook verder in Europa al gaande zijn, moeten opvoeren.

Gemotoriseerd vervoer is verantwoordelijk voor 30 procent van de CO2-uitstoot, en auto’s veroorzaken de helft daarvan. De stadsuitbreidingen die gezinnen met een laag inkomen op zoek naar betaalbare huisvesting naar de rand van de stad drijven, de concentratie van banen in stedelijke gebieden en het ontbreken van passend openbaar vervoer zijn samen verantwoordelijk voor de afhankelijkheid van de privé-auto. Een forse uitbreiding van het openbaar vervoer, gecombineerd met gratis reizen, is een geloofwaardig, effectief en essentieel alternatief dat tegemoet komt aan de behoeften van de inwoners van de buitenwijken en aan de gezondheids- en klimaatproblemen waarvoor wij allen staan.

Er is een noodsituatie voor de gezondheid!

Fijnstof (gevaarlijke piepkleine deeltjes die in de lucht blijven zweven) en andere verontreinigende stoffen – zoals stikstofdioxide – die voertuigen, fabrieken en verwarmingssystemen uitstoten zijn verantwoordelijk voor meer dan 42.000 vroegtijdige doden per jaar in Frankrijk. Bijna alle grote Franse steden overschrijden duidelijk de normen van de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie van de Verenigde Naties). Door over te stappen van de auto op het openbaar vervoer verbeteren we de kwaliteit van ons leven door de luchtvervuiling en het aantal verkeersongevallen en files te verminderen. Openbaar vervoer is dus goed voor iedereen, of je er nu gebruik van maakt of niet. Zodoende is ontwikkeling van het openbaar vervoer en het gratis gebruik ervan verstandig, juist en ook een pure noodzaak.

Er is een sociale noodsituatie!

De kosten van vervoer slokken een groot deel van het gezinsinkomen op. Door het vervoer gratis te maken, kunnen we echt een verschil maken voor mensen van de werkende klasse met een kleine portemonnee, door iedereen de gelegenheid te bieden om te reizen. Deze sociale maatregel heeft ook positieve gevolgen voor de lokale economie en lokale bedrijven, omdat mensen meer geld overhouden om aan iets anders te besteden.

Gratis openbaar vervoer is mogelijk

Gratis openbaar vervoer is al ingevoerd in een dertigtal grotere en kleinere Franse steden (bijvoorbeeld Aubagne en Duinkerken) en in tientallen andere steden, verspreid over de hele wereld. Nog weer andere steden zijn van plan om het in te voeren of zijn bezig met onderzoek. In Estland wordt het gratis reizen uitgebreid over het hele land, nu het in de hoofdstad Tallinn een succes is geworden. In Luxemburg is het openbaar vervoer (bus, tram en trein) gratis geworden. De ervaring leert dat gratis reizen, in combinatie met een hogere frequentie en grotere fijnmazigheid, automatisch leidt tot een sterke stijging van het gebruik van het openbaar vervoer.

Vervoersbijdrage is een belangrijke financieringsbron

Een zeer groot deel van de dagelijkse verplaatsingen bestaat uit woon-werkverkeer. Bovendien is de toenemende concentratie van bedrijven in de huidige extreem grote steden het resultaat van de vraag van grote bedrijven en banken. Deze stedelijke wildgroei veroorzaakt veel files. Het is dan ook niet meer dan billijk dat de vervoersbijdrage (een belasting betaald door bedrijven met meer dan tien werknemers) momenteel een groot deel van de financiering van het openbaar vervoer uitmaakt. We moeten deze financieringsbron niet alleen behouden, maar ook zien te verhogen om de ontwikkeling van openbaar vervoer te betalen en gratis te maken voor alle passagiers.

Goed vervoer is een recht

Om goed vervoer voor iedereen te garanderen, moeten we toegankelijk openbaar vervoer van hoge kwaliteit ontwikkelen: fijnmazig, frequent, snel, gratis, en bestuurd door en voor de inwoners. In reactie op het huidige neo-liberalisme eisen we tegelijkertijd goede sociale wetgeving voor de werkers in het openbaar vervoer. Tegen de trend van vercommercialisering van ons leven in, zullen we door het uitbreiden van gratis openbaar vervoer het gevoel voor algemeen belang en openbare dienstverlening doen toenemen. Net zoals we dat in het onderwijs en de gezondheidszorg zullen doen.

Wij, de ondertekenaars van deze oproep, verbinden ons ertoe gratis openbaar vervoer in alle steden te promoten en zo druk uit te oefenen op de overheid op alle niveaus, van lokaal en regionaal tot nationaal. Gratis openbaar vervoer vormt een antwoord op de grote problemen van onze tijd. Want gratis openbaar vervoer betekent verbetering van klimaat, milieu, gezondheid en sociale verhoudingen.

Gratis lokaal openbaar vervoer is een dringende noodzaak

Deze oproep is een initiatief van groepen uit Grenoble, Rouen, Nancy, Aubagne en de l’Étoile, Lille, Lyon, Toulouse, Chambéry, Metz, Clermont-Ferrand en Lorient. Meer dan 150 bekende mensen uit het maatschappelijk middenveld, volksvertegenwoordigers, academici en kunstenaars steunen deze oproep (ik zag ook vertegenwoordigers van vakbonden, PCF, Attac en Lutte Ouvrière – vertaler).

Voor de originele tekst met alle ondertekenaars zie “Appel national pour la gratuité des transports publics locaux” van september 2019 op de website van Carfree.fr. Vertaling en bewerking: Jan Paul Smit