Over een lynchmob, over een column, over aangiften en over solidariteit

Maandag, 11 maart 2019. Een agressieve menigte in Urk belaagt Soufyan, een 18-jarige jongen – van Marokkaanse afkomst, in Urk geboren – en zijn gezin. Waarom?

Lynchmob

Versie één: “Volgens buurtbewoners zou Soufyan vervelend hebben gedaan tegen de vriendin van een plaatsgenoot. (…) ‘Dat moet je niet doen als Marokkaan, dan heb je de poppen aan het dansen op Urk’”. Klassiek racistisch thema: donkere man kijkt naar witte vrouw, witte menigte leert donkere man een gewelddadig lesje, maar al te vaak met dodelijke afloop. Menige lynchpartij in de Verenigde Staten begon op deze manier.

Versie twee: “Het gaat om wraak”, volgens Soufyan. Die was enkele jaren terug al “in elkaar geslagen. Nu denken mensen dat we een schadevergoeding hebben gekregen, omdat mijn vader een poosje geleden een Mercedes heeft gekocht.” De vader zegt dat hij daar gewoon voor heeft gewerkt, dat er van schadevergoeding geen sprake is geweest. “We hebben nooit meer iets gehoord van de aangifte.” Hier zien we een ander klassiek racistisch thema: donkere man rijdt in dure auto, dat geld zal dus wel op dubieuze manier zijn verkregen. Aanvalluh! Ook dat kan dus een aanleiding voor een lynchmob zijn, voor zover de politie zoiets tenminste niet eerder aangrijpt voor een rondje etnisch profileren, zoals rapper Typhoon in mei 2016 overkwam.

Wat de precieze aanleiding ook was, de menigte die optrok naar de woonplaats van Soufyan was precies dat: een lynchmob. Gezinsleden zeggen dat mensen in die menigte “Geertje Wilders” riepen. De video die dat bevestigt, blijkt trouwens niet van dat incident te zijn, maar dat is nog geen reden om de getuigenis van die familieleden niet ernstig te nemen. Welke versie van het gebeuren je ook aannemelijk vindt, dit was een giftige racistische aanval.

Sommige deelnemers aan die lynchmob drongen het huis binnen van het gezin van Soufyan. Hij werd geslagen, zijn moeder ook. De politie, die de menigte verdreef met charges, vertelde dat het gezin maar beter binnenshuis kon blijven. “We zijn niet veilig. We zijn doodsbang”, zegt de zus van Soufyan. Typerend. De politie wil wel de orde op straat handhaven, ook eens een keertje tegenover racisten. Aan free lance-handhavers van de witte orde had de politie blijkbaar vooralsnog geen behoefte. Maar veiligheid tegen diezelfde racisten biedt de politie vervolgens niet. Blijft u maar lekker binnen, voor uw eigen bestwil. Voor echte veiligheid kunnen leden van belaagde bevolkingsgroepen maar beter zelf zorgen.

Tot zo ver de gebeurtenissen van de dag zelf zelf: een overduidelijk racistische, grof-gewelddadige aanval, gedaan door een groep van zeventig tot honderd mensen, tegen een gezin van Marokkaanse afkomst. Er worden stille tochten, wakes en protestdemonstraties gehouden voor minder.

Column

Dan nu het vervolg! Columniste Elfie Tromp sprak een column uit voor NPO radio 1. Daarin beschrijft ze het incident. Openingszin: “Laten we het vooral géén racisme noemen wat er deze week in Urk gebeurde.” Die sarcastische zin, “laten we het vooral geen racisme noemen”, komt herhaaldelijk terug in een column die precies dat racisme hekelt. Ze verwijst ook naar een zekere politicus die voor het opstoken van racisme zeer verantwoordelijk is. “Want we weten allemaal dat Urk het logische gevolg is van twintig jaar haatzaaien en polarisatiepolitiek, van Marokkanen ontmenselijken en buitenlandertje pesten, en daar is maar een man voor verantwoordelijk: onze Geertje Wilders (…) Hij wast zijn handen in onschuld. Maar hey, dat is nu eenmaal wat de hele politiek graag doet.”

De columniste stelt vervolgens sarcastisch voor dat Urk, als zijnde een door en door verrot, van drugs en racisme vergeven oord, maar beter aan de golven prijsgegeven kan worden. Elfie Tromp gebruikt hier de wapenen van de columniste – sarcasme, hyperbool, beeldspraak – om te doen wat veel te veel anderen nalaten: racisme hekelen in felle bewoordingen. Elfie Tromp deed wat nodig was en is.

Aangiftes

Maar een ongeluk komt zelden alleen. Racisten die worden uitgedaagd door publicisten, meppen maar wat graag terug. Zo ook nu. Inmiddels doen mensen op Urk aangifte tegen Elfie Tromp. Waarom? Omdat ze discrimineerde in haar column! Hoe dan wel? Door onaardige dingen te zeggen over Urk en haar “snuivende”, hypocriete, door “inteelt” voortgebrachte en dus ook nogal racistische bewoners. Door het eiland een einde in de golven toe te wensen (waarbij overigens over het lot van de bewoners wordt gezwegen: iedere hint van een verdrinkingsdood ontbreekt). Een onzinnige en giftige soort van aangifte. Het geef-Urk-prijs-aan-de-golven betreft overduidelijk een stijlfiguur, uit woede neergezet tegenover een dominante bevolkingsgroep die door uitsluiting en met inzet van een lynchmob haar dominantie overeind houdt. Ja, Tromp generaliseert, in klassieke columnistenstijl. Maar de afwijzing van discriminatie hanteren tegen dit soort generalisaties, is witte overheersing verdedigen met een argument dat slechts zin heeft in de strijd tégen dit soort overheersing. Deze aangiften tegen Tromp functioneren om een kritische stem die het tegen onrecht en uitsluiting opneemt, de mond te helpen snoeren.

En het bevoegd gezag speelt het smerige spel mee. “De burgemeester van Urk overweegt juridische stappen. Het Openbaar Ministerie gaat na of er sprake is van ‘strafbare discriminatie.’” Intussen kan Wilders gewoon doorgaan met het zaaien van zijn haat. Intussen is het volgende racistische ‘incident’ gewoon een kwestie van tijd. Maar nee, laten we ons vooral druk maken over de formuleringen die een columnist kiest om dat racistische gevaar onder de aandacht te brengen!

Solidariteit!

Het is zaak dat tegenstanders van racisme hier van zich laten horen. Het OM dient die aangiften te verscheuren. De burgemeester dient van die juridische stappen af te zien. Het betreft hier aanvallen op de vrijheid van kritiek, en voor de zoveelste keer richt die aanval zich tegen linkse, radicale en anti-racistische stemmen. De kwestie heeft omineuze parallellen met de zaak tegen Joke Kaviaar, die gevangen zit wegens scherpe stukken waarin ze de vervolging van vluchtelingen hekelde en daartegen tot militante actie opriep. Verschil is dat Joke Kaviaar rechtstreeks door de staat werd aangevallen, terwijl Selfie Tromp meer indirect door middel van aangiften wordt belaagd. Maar de richting van de aanval is verwant. Net als de noodzaak tot solidariteit tegenover de aanval.

Als Elfie Tromp voor de rechter wordt gedaagd via deze aangiften en juridische zetten, dan wordt de vrijheid van anti-racistische kritiek aangeklaagd en via strafvervolging bemoeilijkt. Dus dienen we nu luid en duidelijk naar voren te brengen: handen af van Elfie Tromp. En solidariteit met de door racisten belaagde Soufyan en zijn familie.

Peter Storm

(Dit artikel verscheen eerder op zijn weblog Ravotr)