Overzicht van de uitbuiting van dwangarbeiders door Flextensie en de gemeente Zaanstad

Afgelopen weken publiceerden we vier artikelen over bedrijven die in 2017 hebben meegewerkt aan de rechteloze tewerkstelling van Zaanse baanlozen. Deze vorm van dwangarbeid wordt geregeld via koppelbaas Flextensie. Dit baanlozenuitleenbureau is sinds 2017 ondergebracht bij de Nederlandse Vereniging voor Sociale Innovatie (NVSI). Bedrijven en organisaties betalen 12,50 euro per dwangarbeiduur aan de NVSI. Ze dragen echter geen sociale lasten af. Daarnaast zijn ze de dwangarbeider ook niets verplicht. Na drie (fulltime) tot zes (parttime) maanden onbetaalde arbeid dumpt de baas de baanloze. De werkende bijstandsgerechtigden hebben geen arbeidscontract, krijgen dus geen loon en hebben geen arbeidsrechten. Doorbraak eist dat er wordt gestopt met Flextensie.

Lonen drukken

Dwangarbeiders inzetten via koppelbaas Flextensie is goedkoper voor bazen. Hoewel er wordt geschermd met een zogenaamd “marktconform” loontarief van 12,50 per uur, is een baas goedkoper uit omdat Flextensie de administratieve shit afhandelt en dergelijke. Arbeidskrachten via reguliere uitzendbureaus inlenen is volgens experts een factor 1.4 tot 2.0 duurder voor een baas. Dwangarbeiders inzetten bespaart bazen 5 tot 12,50 euro per uur. Reken uit die winst!

Flextensie = rechteloze arbeid = dwangarbeid

Baanlozen kunnen zich “vrijwillig” laten inschrijven bij Flextensie. Hiertoe worden ze aangezet en gepusht door klantmanagers. Werken via baanlozenuitleenbureau Flextensie zou bijvoorbeeld goed zijn voor het curriculum vitae van de baanlozen. Bijstandsgerechtigden zouden dan zogenaamd échte werkervaring opdoen en héél misschien komen ze dan ooit nog eens aan écht betaald werk. Met een écht arbeidscontract, met een écht loon en échte arbeidsrechten.

Maar daar kunnen bijstandsgerechtigden die via koppelbaas Flextensie te werk worden gesteld natuurlijk naar fluiten. Ze werken namelijk niet in een échte baan, en dus kunnen bazen en andere “do-gooders” deze baanlozen schaamteloos uitbuiten. Voor een schamel uurtarief van 12,50 euro en zonder enige verplichting jegens de bijstandsgerechtigde kan de honger naar flexibele lageloon-arbeiders worden gestild. Na een periode van drie (fulltime) tot zes (parttime) maanden tewerkstelling dumpt de baas de dwangarbeider en kan men weer om een paar nieuwe dwangarbeiders vragen bij een gemeente. Ook bij ontevredenheid over de tewerkgestelde kan een baas de dwangarbeider simpelweg dumpen. Let wel, de bijstandsgerechtigde die niet goed genoeg haar of zijn best zou doen, kan worden gekort op de uitkering.

Hoewel er wordt geschermd met de term “vrijwillig”, is werken via koppelbaas Flextensie géén vrijwilligerswerk. Écht vrijwilligerswerk is zelfverkozen onbetaalde arbeid. Als het goed is geregeld, heeft een vrijwilliger rechten en dus rechtsbescherming. Een vrijwilliger kan niet worden gekort op het inkomen en kan niet worden afgerekend op het aantal tandenborstels in huis, een verjaardagscadeautje of het niet voldoende hebben gesolliciteerd. Een vrijwilliger doet geen betaald werk. Vrijwilligerswerk is geen baan en ook geen dwangarbeid.

Betaald werk is werken in een, bij voorkeur zelfverkozen, baan. Bij die baan hoort een contract, een loon en arbeidsrechten. Ook bij flexwerk hoort een loon en arbeidsrechten. Een baas kan betaald werkenden niet korten op hun loon als ze overige inkomsten niet opgeven, de Nederlandse taal niet goed spreken, samenwonen met wie ze willen of als ze in de weekeinden op hun kleinkinderen passen. Een baan is geen vrijwilligerswerk en ook geen dwangarbeid.

Uitbuiters van rechteloze dwangarbeiders

Naast Modehuis Vanilia, koeriersbedrijf Holland Parcel Express, zorgcentrum Stichting Hervormd Centrum Pennemes en schoonmaakgigant Asito zijn er 19 bedrijven en organisaties die Zaanse baanlozen voor zich hebben laten dwangarbeiden: Jezet Seating N.V., NPB Media, Bloed-Serieus, Inntel Hotel, Vleeshandel Heemskerk, Vlindervrije Zorg B.V., Hotel Casa Amsterdam, Start People, Jaffa, Bakery, Poseidon, Stichting De Zaanse Schans, Baanstede Business Post, Succes Schoonmaak Weesp, Aldi Zaandam B.V., Axender Verspreiding BV-locatie Alkmaar, Scan Laser, Gemeente Zaanstad afdeling Havens & Vaarwegen, afdeling werk en afdeling I&A.

Bron: WOB-documenten Zaanstad via Buro Jansen & Janssen.

Flextensie-dwangarbeiders hebben nog steeds te maken met de verplichtingen die worden opgelegd vanuit de Participatiewet. Het bijstandsregime blijft onverminderd van kracht gedurende de periode dat ze voor en via de gemeente en koppelbaas Flextensie werken. De bijstandsgerechtigde moet zich overeind houden binnen twee volkomen ongelijkwaardige gezags- en machtsverhoudingen. De baas voor wie zij of hij rechteloos arbeid verricht én de repressieve overheid die onder andere Flextensie inzet als disciplinerend machtsmiddel.

Hoe de gemeente Zaanstad, Flextensie en de NVSI (pdf) het ook willen draaien en keren, de bijstandsgerechtigde trekt aan het kortste eind. Rechteloos en arm gemaakt naar de pijpen dansen van bazen en staat. De “premie arbeidsinschakeling” van 2 euro per gewerkt uur (en soms reiskostenvergoeding) voor de dwangarbeider is géén loon. Het is een vals zoethoudertje, een manier om iets meer geld te verkrijgen. Want een meer dan noodzakelijke en broodnodige (onvoorwaardelijke) verhoging van de bijstandsuitkeringen? Daar zul je de gemeente Zaanstad, Flextensie/NVSI en de bazen nooit over horen!

Geld rondpompen over de ruggen van baanlozen

Er is van januari tot en met oktober 2017 in totaal 9.244,40 uur gedwangarbeid door zeker 73 baanlozen. De opbrengst voor de gemeente Zaanstad en Flextensie bedraagt 89.309,34 euro. Zaanstad werkt sinds 2014 met Flextensie samen. Met enig natte vinger-werk komen we zeker tot een bedrag van 400.000 euro voor de gemeente Zaanstad en Flextensie. Flinke stacks, bij elkaar gewerkt door rechteloze arbeiders! Er wordt ieder jaar 100.000 euro in Flextensie gepompt (pdf, pag 23) door de gemeente Zaanstad. Wat wordt er met dat geld betaald? Wie worden er betaald? Ambtenaren die het bijstandsgeregime uitvoeren en de baanlozenindustrie, zoals Sociaal Innovatielab, het bedrijf dat Flextensie exploiteert (voorheen Flextensie B.V.). Zaanse bijstandsgerechtigden betalen dus voor hun eigen disciplinering (dwangarbeid) én voor het Zaanse bijstandsregime én voor de goed betaalde bullshitjobs in de reïntegratie-industrie.

Samenvattend

Baanlozen werken zich uit de naad, krijgen daar geen loon voor en hebben nog steeds te maken met de voortdurende dreigingen van het repressieve bijstandsregime. Het bedrijf waar de baanloze werkt, betaalt een spotprijsje voor de arbeid van de baanloze aan Flextensie en de gemeente Zaanstad. Flextensie en de gemeente Zaanstad verdelen dat bedrag. De gemeente betaalt een groot deel van het door de baanlozen verdiende bedrag ook weer aan Flextensie. De gemeente maakt op het hele verhaal indirect winst; disciplinering van baanlozen mag wat kosten. Van het door de baanlozen verdiende geld krijgt een legertje aan bijstandsconsulenten en Flextensie-medewerkers en -bonzen een dikbelegde boterham betaald. Netto resultaat: veel mensen verdienen aan deze constructie, de baanloze betaalt het allemaal met zijn of haar dwangarbeid, maar houdt er zelf niets aan over. Sterker nog, de baanloze wordt tot een goedkoop uit te buiten rechteloze arbeider gemaakt. De reïntegratie-industrie is een baantjesfabriek voor consulenten en managers, betaald door baanlozen. En Flextensie is daar zeker geen uitzondering op.

Bart de Baan en Puk Pent