Politiebonden hebben bij de vakbeweging niets te zoeken

Afgelopen zomer na de moord op George Floyd heeft een aantal vakbonden zich solidair getoond met de Black Lives Matter-beweging. In de VS weigerden vakbonden van de buschauffeurs nog langer arrestanten te vervoeren voor de politie en werden er verschillende havens aan de westkust platgelegd. Dat staat natuurlijk in een lange traditie van anti-racistisch organiseren op, maar zeker ook buiten, de werkvloer.

Ook in Nederland spraken diverse FNV-afdelingen zich expliciet uit over racistisch politiegeweld. Deze ontwikkeling legt een problematische relatie binnen de geïnstitutionaliseerde vakbeweging bloot. De vakbond komt zogezegd op voor de rechten van werknemers, maar wat als die werknemers zwaar bewapend zijn en het geweldsmonopolie van de staat uitvoeren? De meeste werkers hebben uiteindelijk veelal dezelfde belangen, maar de belangen van de politie en de rest van de werkers staan meestal lijnrecht tegenover elkaar.

Politiebonden in de VS zijn machtig en lobbyen actief voor zwaardere bewapening en tegen initiatieven, hervormingen of regelgeving die mensen zouden kunnen beschermen tegen machtsmisbruik door de politie. Daarnaast beschermen zij hun leden (agenten) als die door wangedrag toch in de problemen dreigen te komen. Het is duidelijk dat nu de Black Lives Matter-beweging en de huidige protesten inzetten op radicale politiehervorming – Defund the police of zelfs Abolition (afschaffing van de politie) – zij de machtige politiebonden tegenover zich zullen vinden.

CIO-AFL

Het idee om drastisch te snijden in het budget van de politie wint snel aan populariteit als middel om politiegeweld te verminderen. Het vrijgekomen budget zou dan uitgegeven kunnen worden aan gezondheidszorg, educatieve of andere gemeenschapsvoorzieningen in armere wijken. Het contrast tussen een tot de tanden bewapende politiemacht met high-tech militaire uitrusting en gezondheidswerkers die niet eens over essentiële bescherming beschikken werd pijnlijk zichtbaar sinds de huidige covid-19 crisis en anti-racisme protestgolf.

In de VS is nu ook meer discussie gekomen over de politiebonden en hun relatie met de bredere vakbeweging. Steeds meer mensen vinden dat politiebonden niet in de vakbeweging thuishoren. De strijdbare syndicalistische vakbond IWW roept de grote progressieve vakbond CIO-AFL op om de politiebonden te laten vallen. Diverse lidbonden en leden van de CIO-AFL willen ook niet meer onder dezelfde paraplu als de politiebonden vallen, zo was te lezen in The Guardian.

De vakbeweging of arbeidersbeweging heeft natuurlijk altijd al tegenover de politie gestaan. Om stakingen te breken, of picket lines uiteen te slaan, wordt meestal de politie ingeschakeld, die deze taak graag uitvoert. Zowel vroeger als in de huidige tijd. Het bestaan van politiebonden en hun integratie in de vakbeweging is eigenlijk pas sinds de jaren vijftig en zestig aan de orde. Deze ontwikkeling past goed bij het idee van een vakbeweging als een soort a-politieke ANWB voor werknemers.

Nederland

In Nederland bestaan ook diverse politiebonden, waaronder de ACP en de NPB, die een lidbond van de FNV is. De huidige voorzitter van de FNV, Han Busker, komt zelfs uit de politiebond. Deze bonden lobbyen al jaren voor zwaardere wapens, zoals het stroomstootwapen (taser) of zelfs rubberen kogels. Dat gaat gepaard met een niet aflatende campagne die ‘geweld tegen de politie’ onder de aandacht moet brengen. Daarbij wordt veelal geweld tegen hulpdiensten, zoals ambulancepersoneel, op een hoop gegooid met geweld tegen de politie. Dat terwijl de hulpdiensten zelf meerdere keren aangegeven hebben dat juist die door de politie geïnitieerde gelijkstelling van hulpdiensten en politie hun werk gevaarlijker maakt.

In een recente aflevering van Medialogica werd uit de doeken gedaan hoe het stroomstootwapen ingevoerd zal gaan worden na een slim samenspel van de politiebonden, De Telegraaf en de nationale korpschef Erik Akerboom. Uit dezelfde aflevering bleek dat de politie jarenlang structureel heeft gelogen over de toename van geweld tegen agenten.

Nieuwe wet

Controle Alt Delete is een organisatie die zich al jaren inzet tegen politiegeweld en etnisch (racistisch) profileren. Zij volgen deze campagnes van de politiebonden dan ook zeer kritisch. Behalve tegen de zwaardere bewapening van de politie verzetten zij zich ook tegen bijvoorbeeld de bewapening van BOA’s, waar de bonden van BOA’s dan weer voor pleiten. Verder vestigde Controle Alt Delete dit voorjaar de aandacht op het feit dat, terwijl er in heel Nederland gedemonstreerd werd tegen politiegeweld, het parlement bijna geruisloos een nieuwe wet aannam die agenten nog meer bevoegdheden geeft om geweld te gebruiken en het nog lastiger zal maken om agenten juridisch te vervolgen in bijvoorbeeld gevallen van “dood door politiegeweld”. Ook Amnesty International en de Orde van Advocaten hebben veel kritiek op deze wet, maar in het parlement zelf hoefde de wet op weinig tegenstand te rekenen.

Het is duidelijk dat de politiebonden een grote rol spelen in de beeldvorming over de politie en de praktische uitwerking van het geweldsmonopolie dat de politie uitvoert. Maar dat de politiebonden een duidelijk politieke agenda hebben die haaks staat op de idealen van de vakbeweging blijkt ook uit andere zaken. In 2017 riep Gerrit van de Kamp, de voorzitter van de politiebond ACP, naar aanleiding van de politie-inzet rond de anti-Zwarte Piet-demonstratie in Dokkum, bijvoorbeeld op om te onderzoeken wat de financiële kosten van demonstraties zijn. De snelwegblokkade van de racisten, een paar weken daarvoor, noemde hij niet eens. Ironisch genoeg onderneemt de ACP zelf ook regelmatig ‘protestacties’ voor de verbetering van hun arbeidsvoorwaarden waarbij ook collega’s ingezet worden. Daar stelt Van de Kamp vanzelfsprekend geen vragen bij.

Rechtbank

In 2019 bleek de politiebond na aanleiding van de “mars van de zware beroepen” er bij de FNV-leiding op te hebben aangedrongen om een volgende demonstratie in Den Haag tegen de verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd af te gelasten. Daarbij bleek onder meer dat de politiebond en FNV Havens lijnrecht tegenover elkaar stonden.

Onlangs nog werd een satirische campagne van de politieke jongerenorganisatie van BIJ1, die kritiek heeft op de politie, door de politiebonden in de media van opruiing en smaad beschuldigd. Ze gaan proberen de jongerenorganisatie via de rechtbank aan te pakken.

Het mag duidelijk zijn dat politiebonden in een zichzelf serieus nemende vakbeweging niets te zoeken hebben en hopelijk zal hierover ook in het Nederlandse meer discussie ontstaan.

Repelsteeltje