Politieke chaos in Beverwijk nadat kandidaat-wethouder Halil Koçak een Grijze Wolven-sympathisant blijkt te zijn

Al weken gaat het in de Beverwijkse politiek over niets anders dan de Grijze Wolven. Aanleiding was een foto die opdook waarop kandidaat-raadslid Halil Koçak een Grijze Wolven-gebaar maakt. Toch lijkt men vaak nog overdreven voorzichtig met het trekken van conclusies.

29 mei 2019. Er loopt iemand met een camera rond op het terrein van de Turkse Culturele Vereniging in Beverwijk. Die doet live verslag van een ‘kermis’, een propagandafestival zoals Grijze Wolven-verenigingen die in Nederland regelmatig organiseren. Het terrein staat vol tenten en kraampjes en er overal hangen de bekende Grijze Wolven-vlaggen. Om de haverklap brengt iemand de Grijze Wolven-groet. En de kinderen doen hun ouders vrolijk na. Uit de boxen dendert ultra-nationalistische Turkse muziek.

“Onze vereniging, Beverwijk… is van de MHP”, zegt een oudere man op de vraag van de persoon met de camera. “Deze vereniging is een ‘ocak’ (‘idealistische haard’)”, gaat de oude man verder. Hij wil graag een boodschap meegeven aan Grijze Wolven-aanhangers die meekijken: “Buiten de MHP ‘idealist’ zijn, is als op een joodse winkel een bord ophangen met een islamitisch gebed.” Idealisten: dat is hoe de Grijze Wolven, de Turkse fascisten, zichzelf bij voorkeur noemen. En hun verenigingen noemen ze “haarden”.

Samen Lokaal

De lokale Beverwijkse partij Samen Lokaal won in maart dit jaar onverwacht veel stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen. Samen met de PvdA, D66 en CDA formeerden ze een coalitie. Halil Koçak was kandidaat om wethouder te worden totdat een foto opdook die roet in het eten gooide. Op die foto is te zien hoe hij de Grijze Wolven-groet brengt op een bijeenkomst van de lokale Turkse Culturele Vereniging. Die groet, waarbij met de vingers een wolvenkop wordt uitgebeeld, is de Turkse variant van het fascistische “Sieg Heil”-gebaar.

Burgemeester Martijn Smit besloot een onderzoek in te stellen naar de banden van zijn kandidaat-wethouder met de Turkse fascisten. Koçak werkte daar in eerste instantie aan mee. Maar enige tijd later verklaarde hij het niet eens te zijn met de uitkomst van het onderzoek, en hij onttrok zich er verder aan. Daarop stapten twee raadsleden van Samen Lokaal uit de partij omdat ze er geen vertrouwen meer in hadden. De partij dreigde uit elkaar te vallen, en de coalitie was van tafel.

Ali Bal was namens Samen Lokaal inmiddels al wel wethouder geworden. Hij hield in de raad een emotionele toespraak, die hij zo afsloot: “Ik doe afstand van de Grijze Wolven, ik doe afstand van al het extremisme dat in de wereld wordt gepleegd. En als ik afstand moet doen van antifa of andere extreme organisaties, dan doe ik dat ook! Dát wil ik gezegd hebben.” Hij kwam ook met onzin over het communistische verleden van zijn opa, die later helemaal geen communist bleek te zijn, maar lid van de nationalistische sociaal-democraten CHP. Ook zou hij een alevitische achtergrond hebben, en zo zei hij: “In mijn gehele vriendenkring, in mijn gehele familie, wordt de Grijze Wolven-groet onbewust – misschien onbewust – gevoerd”. Verder bleek hij erg goed op de hoogte van de Grijze Wolven-mythologie waarmee Grijze Wolven hun achterban dag in, dag uit voeden. Maar waar hij geen helderheid over verschafte, is waarom hij in zee is gegaan met een Grijze Wolven-sympathisant als Koçak. Uit lokale bronnen hebben wij vernomen dat Bal gewaarschuwd is om niet met hem in zee te gaan. De partij zou met Koçak in de gelederen waarschijnlijk nauwelijks linkse en alevitische stemmen trekken, kreeg hij te horen.

Meeting

Via een kort onderzoek vonden wij veel meer belastend materiaal over Koçak dan waarover het debat in Beverwijk nu gaat. Dat roept nog meer vragen op over de banden van de kandidaat-wethouder met Turks extreem-rechts. Vragen die op antwoord wachten.

Foto’s vormen een belangrijke bron bij onderzoek naar Turks extreem-rechts. Grijze Wolven die in Nederland een politieke of andere publieke functie bekleden, kennen het politieke klimaat hier goed genoeg om niet open en bloot met hun Turkse fascistische ideeën naar buiten te treden.

Wij hebben enkele foto’s gevonden die zijn genomen bij een bijeenkomst van de Grijze Wolven Federatie (TFN) en hun Beverwijkse afdeling. Aanwezig waren enkele bestuurders van de federatie, waaronder vice-voorzitter Erim Uğurlu. Koçak was een van de sprekers op die meeting, en na afloop poseert hij ook op de groepsfoto. De mensen naast hem brengen daarop de Grijze Wolven-groet. In een Turkse internetkrant die meer achtergrondinformatie publiceert over de bijeenkomst, staan dezelfde mensen naast elkaar, maar dan netjes met de handen in de zak. Er is te lezen dat de Beverwijkse afdeling van de Grijze Wolven onder toezicht van de TFN een congres organiseert. En dat daarbij een nieuw bestuur werd gekozen. Nadat een intern rapport was voorgelezen, werd er gestemd, zo meldt de krant. En nadat de stemmen waren geteld, werd Alperen Doruk de nieuwe voorzitter.

Uit het krantenartikel is niet op te maken op welke titel Koçak was uitgenodigd. Was hij degene die het interne rapport voorlas? We weten niet of hij een functie bekleedt in het bestuur van de Beverwijkse vereniging of de landelijke TFN. Maar hij is in ieder geval belangrijk genoeg in die kringen om als spreker uitgenodigd te worden voor de algemene ledenvergadering (het congres) en om op de groepsfoto te gaan. Volgens een bericht in de Telegraaf van 2 juli zou hij “vrijwilliger” zijn bij de afdeling.

Het is al heel lang bekend dat het Turks Cultureel Centrum Beverwijk verbonden is aan de TFN, een mantelorganisatie van de Turkse fascistische MHP. Het gebouw van de vereniging hangt vol met foto’s van de Grijze Wolven-führers Alparslan Türkeş en Devlet Bahçeli, en is rijkelijk versierd met extreem-rechtse symbolen.

Ontmoeting met Gedik

Een andere foto van Koçak in het Beverwijkse pand doet vermoeden dat hij mogelijk wel iets meer is dan “vrijwilliger”. Te zien is hoe hij samen met anderen aan tafel zit met TFN-voorzitter Murat Gedik. Die gaat regelmatig op bezoek bij de TFN-afdelingen. Gedik werd tot voorzitter verkozen op een meeting waarbij ook de grote MHP-leider Bahçeli zelf aanwezig was. Die houdt de Europese Grijze Wolven-federaties scherp in de gaten. Links boven de groep hangt een foto van Türkeş, de oprichter van de Grijze Wolven. Het internationale MHP-netwerk is sterk hiërarchisch, en orders worden vanaf het hoogste niveau doorgegeven aan lokale leden en verenigingen. Ook “vrijwilligers” als Koçak moeten zich daarin schikken, zeker als ze er kind aan huis zijn, zoals blijkt uit de vele foto’s van zijn aanwezigheid in het lokale clubhuis. Het is niet waarschijnlijk dat hij is gaan meedoen aan de lokale politiek zonder dat de landelijke en internationale Grijze Wolven-leiding daarvan wist. En het zou getuigen van grote naïviteit als Bal, zelf van Turkse achtergrond, daar geen idee van gehad zou hebben.

Tijdens onze zoektocht stuitten we op nog een andere foto. Daarop poseren Koçak en Bal samen met twee andere mannen voor een spandoek waarop Koçak zijn kandidatuur voor de verkiezingen promoot. Het spandoek hangt aan het gebouw van de Beverwijkse vereniging. Een pand dat de Grijze Wolven overigens ooit konden kopen met medewerking van de gemeente. Wist Bal waar hij die dag poseerde? Is hij toen ook binnen geweest? En zijn de afbeeldingen van de Grijze Wolven-leiders en -symbolieken hem toen niet opgevallen? Onderhield alleen Koçak vanuit Lokaal Samen contact met de vereniging, of speelde Bal daar ook een rol in?

Dankzij de alerte bewoners van Beverwijk die aan de bel trokken, kwamen er belangrijk feiten en vragen op tafel. Nu kunnen er stappen worden gezet om de Grijze Wolven-organisatie verder te onthullen en wie weet haar structuren te ontmantelen. Het is belangrijk dat er zulke signalen komen vanuit een gemeente, want zo kunnen we achterhalen waar fascisten zitten, waar ze mee bezig zijn en hoe ze kunnen worden geneutraliseerd.

Burgemeesters

De burgemeester heeft het gevaar snel onderkend en terecht ingegrepen. Het is helaas niet vanzelfsprekend dat burgemeesters Turks extreem-rechtse serieus nemen, een goede inschatting maken en stappen zetten om een veilige omgeving te creëren voor minderheden met een achtergrond in Turkije. De Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch en zijn Nijmeegse collega Hubert Bruls zijn tot nu toe, ondanks herhaalde pogingen van onderop, zeer nalatig geweest in het aanpakken van Grijze Wolven.

Bruls legde een intern onderzoek van de gemeente Nijmegen, en een onderzoek van Doorbraak naar subsidie vanuit zijn gemeente aan de Grijze Wolven, naast zich neer. Marcouch kreeg herhaaldelijk het verzoek om de Grijze Wolven-festivals niet meer te faciliteren, en ging er vervolgens doodleuk persoonlijk aan meedoen. Hij sprak er met Gedik en andere bestuurders.

De landelijke en lokale politiek moet waakzaam zijn en niet alleen in actie komen als Grijze Wolven roet in het eten gooien bij lokale coalitievorming. De veiligheid van minderheden met een achtergrond in Turkije moet voorop staan, dat is een taak en verantwoordelijkheid van de overheid. Daarom moet harder gepleit worden voor het erkennen van het probleem van Turks extreem-rechts in Nederland. Erkenning betekent een betere screening, verantwoording afleggen en consequenties aanvaarden. Erkenning betekent ook dat minderheden zich beschermd en veilig gaan voelen. Pas als er erkenning komt, kunnen we ook manieren bedenken hoe we de Turkse fascisten bestrijden, samen met de minderheden.

Ender Kaya