Pro-choice activist Isolde van Overbeek: “Het recht op abortus moeten we blijven verdedigen”

Een van de strijdbare toespraken tijdens de pro choice-actie afgelopen zaterdag in Den Haag tegen de “mars voor het leven” van de christenfundamentalistische club Schreeuw om leven werd gehouden door Isolde van Overbeek. De tegendemonstratie werd georganiseerd door het Collectief Vrije Keuze, met onder meer ondersteuning van Doorbraak en Feminists Against Ableism (FAA). Hieronder een uitgebreidere versie van de speech die Isolde hield.

Hallo iedereen!

Wat goed dat jullie er zijn! En met zoveel mensen! Net als vorig jaar en het jaar daarvoor. Dat doet me deugd, want het is hartstikke belangrijk en het blijft absoluut nodig dat we onze stem laten horen tegen de christenfundamentalisten, die hier dadelijk weer voorbij lopen in verband met de 32ste “mars voor het leven” van stichting Schreeuw om leven. Deze mensen vormen namelijk een groot gevaar voor verworven rechten.

Alles over dit protest
– De aankondiging
– Het beeldverslag
– De speech van Fatima Faid
– De speech van Isolde van Overbeek
– De speech van Ingelise de Jongste

Zo’n 37 jaar geleden begon ik me te roeren op actiegebied. Ik sloot me aan bij de Jongerenbeweging, ging kraken, protesteerde tegen Shell en werd actief bij een aantal meiden- en vrouwenorganisaties. Met vele anderen demonstreerde ik onder meer tegen seksueel geweld, bekladde ik seksistische reclames en eiste ik met andere vrouwen de straat terug tijdens “hexennachten”.

Ruim zestien jaar geleden raakte ik betrokken bij “Bazen in eigen buik” en “SGP Nee!”. De aanleiding was een artikel in het Rotterdams Dagblad van 2 juli 2008. Daarin las ik tot mijn afgrijzen dat de christenfundamentalistische club Schreeuw om leven al vijftien jaar lang iedere eerste dag van de maand voor de abortuskliniek aan het Strevelsplein in Rotterdam-Zuid aan het demonstreren was. Ongelooflijk! Maar ik las ook dat sinds een half jaar “Bazen in eigen buik” een tegengeluid liet horen. “Goed zo, daar moet ik bij zijn”, dacht ik, en zo geschiedde.

Schreeuw om Leven had in Rotterdam een vergunning gekregen voor de maandelijkse actie. Ja, er is vrijheid van meningsuiting. Maar waarom moesten die lui uitgerekend vlakbij die kliniek gaan staan en vrouwen lastigvallen? Rot op! Ga ergens anders staan! Bovendien werden de regels, waaraan men zich moest houden, met voeten getreden. Er stonden wél borden met akelige afbeeldingen van foetussen en baby’s, en vrouwen die naar de kliniek gingen, werden wél aangesproken en lastiggevallen met argumenten tegen abortus. Ook duwden de christenfundamentalisten plastic foetussen in de handjes van kleuters.

Samen met een andere activist diende ik klachten in bij de deelgemeente Feijenoord en de gemeente Rotterdam over de aanwezigheid van Schreeuw om Leven bij de abortuskliniek in Rotterdam-Zuid. We spraken in, vochten de vergunning voor Schreeuw om Leven aan en dienden opnieuw klachten in, toen ons bezwaar ongegrond werd verklaard. Acht jaar later, in maart 2019, lanceerde het Humanistisch Verbond de petitie “Stop intimidatie bij abortusklinieken”. Die actie kwam als geroepen. Want het was en is hoog tijd dat er paal en perk wordt gesteld aan het intimideren van vrouwen bij abortusklinieken.

Naast de maandelijkse protesten tegen Schreeuw om Leven in Rotterdam deed ik ook mee aan tegendemonstraties bij de jaarlijkse “mars voor het leven”. Die vond tot 2010 in Amsterdam plaats, daarna in Den Haag, met uitzondering van 2019, toen de mars in Utrecht werd gehouden. Aan de “mars voor het leven” deden in de loop der tijd steeds meer mensen mee. In 2008 ging het nog om 300 mensen; in 2017 schatte de NOS het aantal deelnemers op 10.000 tot 15.000. Een hoogtepunt, of beter gezegd: dieptepunt! Want het aantal mensen dat voor het recht op abortus demonstreerde, liep terug van 70 in 2008 naar 3 in 2011. Bovendien traden politie en ME keihard op tegen die paar activisten. Een goede vriendin van mij die er nu ook weer bij is, kan daarover meepraten. Want zij deed ook mee aan de tegendemonstraties. Door de lage opkomst van medestanders haakte ik teleurgesteld af.

Pas in 2018 liet ik mijn stem weer horen tegen de christenfundamentalisten, toen het Haagse autonome feministische initiatief Kattenkwaad een tegendemonstratie had georganiseerd tegen de 26ste “mars voor het leven” in Den Haag. De politie had voor de tegendemonstratie een plek in een winkelstraat aangewezen (de Grote Marktstraat), maar het lukte activisten van Kattenkwaad om op het podium van Schreeuw om Leven op het Malieveld te klimmen, waar ze leuzen scandeerden en bordjes met “Baas in eigen buik” omhoog hielden. Fantastisch!

In 2020, tijdens het begin van de coronapandemie, waren de rollen omgedraaid. Toen stonden er zo’n 50 christenfundamentalisten, onder wie ook kinderen, bij de Hofvijver. Maar er waren twee keer zoveel mensen die iets verderop (bij het Tweede Kamergebouw) voor vrije keuze betoogden. Geweldig! In 2022 lieten zo’n 100 activisten luidkeels van zich horen voor vrije keuze en zelfbeschikkingsrecht, en vorig jaar circa 60. In 2021 was er geen fysieke “mars voor het leven” in verband met corona.

Dit jaar en deze maand is het precies veertig jaar geleden dat abortus in Nederland volledig werd gelegaliseerd (op 1 november 1984). Volgens christenfundamentalisten werd abortus in Nederland al op 28 april 1981 gelegaliseerd. Dat is niet waar. Toen werd een wetsontwerp met een nipte meerderheid (38 voor, 37 tegen) door de Eerste Kamer aangenomen. De abortuswet trad pas op 1 november 1984 in werking in Nederland. Overigens staat abortus nog altijd in het Wetboek van Strafrecht, wat criminaliserend en stigmatiserend is. Abortus is zorg en hoort niet thuis in het strafrecht.

Bovendien staat in artikel 11 van de Grondwet dat iedereen de baas is over het eigen lichaam. Kiezen voor abortus is een grondrecht. En dat recht móeten we blijven verdedigen! Want ik weet nog dat ik in bij een demonstratie in Amsterdam tegen de “mars voor het leven”, in 2008 of 2009, een vrouw laatdunkend hoorde zeggen: “Dat hebben we toch allang gehad?!”, waarmee ze doelde op de pro choice-strijd onder het motto “baas in eigen buik”.

Nee dus! We hebben het nog lang niet gehad! Als je bepaalde rechten hebt verworven, wil dat niet zeggen dat je ze voor altijd blijft houden. Integendeel, kijk maar om je heen. Moet je zien hoeveel mensen meedoen aan die “mars voor het leven”. Deze christenfundamentalisten willen ons ons zelfbeschikkingsrecht afpakken. Ze willen vrouwen de zeggenschap over hun eigen lichaam ontnemen.

En kijk naar wat er gebeurt in de Verenigde Staten. Zie de verrechtsing die overal ter wereld plaatsvindt. Wereldwijd leggen conservatieve, religieuze krachten het zelfbeschikkingsrecht aan banden. Ook in Nederland valt het ergste te vrezen met dit extreem-rechtse kabinet, dat het niet zo nauw neemt met grondrechten. Wilders heeft lak aan de Grondwet. Als de Grondwet zijn plannen in de weg staat, dan moet de Grondwet maar worden aangepast. Dat is doodeng! Daarom: kom op voor de rechten die zijn verworven. Blijf ervoor vechten. We kunnen niet zelfgenoegzaam achterover leunen en denken: “Dat hebben we wel gehad”.

Isolde van Overbeek

(De links in de tekst van de speech zijn toegevoegd door de redactie)