Referendum in Ecuador stopt oliewinning

Op 20 augustus gingen Ecuadoriaanse kiezers naar de stembus om hun volgende president te kiezen. Tegelijkertijd konden ze ook deelnemen aan een referendum over het stopzetten van oliewinning in het Yasuní Nationaal Park in het Amazonegebied in het oosten van het land. De uitslag was historisch: bijna zestig procent stemde tegen oliewinning. Olieboringen zijn vanaf nu verboden in dit gebied. Ecuadors staatsoliemaatschappij zal de twaalf olieplatforms, die zij er de afgelopen decennia heeft opgebouwd, moeten afbreken, en de bijbehorende 225 boorputten ontmantelen. Alle olie moet vanaf nu in de grond blijven.

Hier zijn negen redenen waarom deze overwinning zo belangrijk is:

1. Frontlinie-gemeenschappen in Ecuador hebben laten zien hoe we oliewinning effectief kunnen bestrijden.

De Yasuní-campagne is geleid door jonge Ecuadoriaanse activisten en inheemse organisaties, basisbewegingen die de afgelopen tien jaar het voortouw hebben genomen bij historische gevechten tegen de aantasting van het klimaat en vóór de rechten van de inheemse bevolking. In de periode 2018-2022 wonnen Cofán-gemeenschappen in Sinangoe (Noordoost-Ecuador) belangrijke rechtszaken die tientallen goudmijnvergunningen van de Ecuadoriaanse overheid blokkeerden en de rechten van de inheemse bevolkingen op vrije, voorafgaande en geïnformeerde toestemming waarborgden.

In 2019 behaalden de Waorani-gemeenschappen (Oost-Ecuador) opnieuw een baanbrekende juridische overwinning. Die blokkeerde het plan van de regering om olie te boren op hun land. Een half miljoen hectare van hun grondgebied is nu beschermd. En nu dan hebben inheemse en jeugdbewegingen het voor elkaar gekregen dat de regering een landelijk referendum organiseerde dat haar klimaatbeleid een andere wending zal geven.

Strijd tegen mijnbouw
– Hoe kan de klimaatbeweging winnen? Een pleidooi voor directe actie en blokkades
– Protest tegen duurte en mijnbouw – inheemse bevolking Ecuador roept nationale staking uit
– Mijnbouwverzet beperkt opwarming van de aarde snel en effectief (deel 1)
– Mijnbouwverzet beperkt opwarming van de aarde snel en effectief (deel 2)
– In gevecht tegen fossiele brandstof: negen overwinningen van inheemse gemeenschappen in Noord-Amerika – zes conflicten nog gaande
– Referendum in Ecuador stopt oliewinning
– Verzet tegen mijnbouw in Latijns-Amerika

Op dezelfde dag als het Yasuní-referendum stemden inwoners van de hoofdstad Quito ook voor het blokkeren van goudwinning in het biodiverse hooglandgebied dat bekend staat als de Chocó Andino. Ecuador is met al deze overwinningen van basisbewegingen een centrum van innovatieve en effectieve klimaatpolitiek geworden, uniek in de regio en in de wereld. Deze basisbewegingen hebben een luide en duidelijke boodschap aan overheden en bedrijven gegeven: er zijn grenzen aan de winning van grondstoffen.

2. We hebben nu een wereldwijd precedent van klimaatdemocratie, waar het publiek rechtstreeks beslissingen over olieboringen neemt.

De bevolking van Ecuador heeft een voorbeeld gegeven aan de wereld door zich openlijk in een publieke stemming uit te spreken voor een fossielvrije toekomst. Voor het eerst in de geschiedenis namen kiezers deel aan een nationaal referendum om te beslissen over de toekomst van oliewinning in een gebied. Er zijn andere stemmingen over olieboringen geweest op regionaal niveau, zoals in Quebec, of op stadsniveau, zoals in Los Angeles, maar dit is de eerste keer dat een heel land stemt om olieboringen te beperken. Maar wat nu een wereldwijd precedent is, zou een normaal gebruik moeten worden. We moeten doorgaan met het democratiseren van de klimaatpolitiek, door de beslissingen over onze grondgebieden in handen van de mensen zelf te leggen.

3. Mijnbouwindustrieën zijn kwetsbaar en te verslaan.

Ondanks intensieve groenwascampagnes en alle propaganda van oliemaatschappijen zet het grote publiek over de hele wereld vraagtekens bij onze afhankelijkheid van olie en is het niet langer bereid om heilige en biodiverse gebieden in te ruilen voor de loze beloften van de zogenaamde “doorsijpel”-economie. Mijnbouwkapitalisme veroorzaakt vervuiling en verarming, en blijkt ontoereikend te zijn om mensen een goed bestaan te verschaffen. Mensen weten dat er simpelweg geen toekomst is voor kolen, olie en gas als we onze planeet leefbaar willen houden.

4. De stemming beschermt de rechten en het land van inheemse bevolkingen.

In het bijzonder de Waorani-gemeenschappen in Yasuni en de Tagaere- en Taromenane-gemeenschappen, die in vrijwillig isolement leven. Alex Lucitante, verdediger van de A’i Cofán en winnaar van de Goldman Prize, zei na de overwinning: “Inheemse bevolkingen kennen het belang van heilige gebieden zoals Yasuni. Zonder onze gebieden zouden onze geschiedenissen en culturen vernietigd zijn.”

5. Het waarderen en beschermen van biodiversiteit kan mensen mobiliseren om in actie te komen.

Yasuní is aantoonbaar het gebied met de hoogste biodiversiteit per vierkante meter op de planeet, met een verbazingwekkende verscheidenheid aan insecten-, planten-, boom-, vogel- en amfibiesoorten. De beslissing over Yasuní beschermt permanent tienduizend hectare bos en toont respect voor de rechten van de natuur. Zoals Cofán leider Gladyz Vargas zegt: “Dit is een historische overwinning die ons laat zien dat de natuur in de toekomst vrij zou kunnen zijn van misbruik en vervuiling, vrij van discriminatie en schending van haar rechten: de rechten van de natuur.”

6. Alleen de macht van de bevolking kan olie in de bodem houden.

Door oliewinning in dit deel van het Amazonegebied te verbieden, wordt voorkomen dat er 345 miljoen ton koolstof in de atmosfeer terechtkomt. In een tijd waarin de mondiale uitstoot van broeikasgassen en de gemiddelde temperatuur een recordhoogte bereikt hebben, is het wereldwijd een prioriteit om een einde te maken aan gebruik van fossiele brandstoffen. Of we nu kijken naar de laatste verklaringen van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties of naar toonaangevende wetenschappelijke studies, het bewijs is duidelijk: er is geen hoop op een veilige klimaattoekomst, als we niet het overgrote deel van de fossiele brandstoffen in de wereld ongebruikt laten. Het Yasuní-besluit laat zien dat de macht van gewone mensen en democratische besluitvorming kunnen helpen om olie onder de grond te houden.

7. Yasuní brengt hoop op verandering in een regio die te maken heeft met toenemend geweld en ongelijkheid.

Ongekend politiek geweld en een toename van de georganiseerde misdaad verscheuren tegenwoordig Ecuador. Het afgelopen jaar zijn acht politici, waaronder een presidentskandidaat, vermoord. Tegelijkertijd leidt de economische crisis in het land tot een sterke toename van inflatie, ongelijkheid en armoede. De crisis treft de gemarginaliseerde en verarmde gemeenschappen in Ecuador het hardst. Gegevens van het Nationaal Instituut voor Statistiek (INEC) laten zien dat het Amazonegebied de hoogste armoedepercentages kent in Ecuador: ongeveer zeventig procent van de mensen leeft hier in grote armoede. Onder de inheemse bevolking in Ecuador komt extreme armoede vier keer vaker voor dan onder de bevolking in het algemeen, en het Amazonegebied heeft de hoogste percentages ondervoede kinderen van het land. Maar liefst 82 procent van de inheemse bevolking in het gebied rond Yasuní leeft in armoede. Het Yasuní-referendum is een publieke oproep om het leven te beschermen en een economie op te bouwen die tegemoet komt aan de menselijke behoeften, in harmonie met de ecosystemen.

8. Mijnbouwkapitalisme heeft gefaald, is achterhaald en impopulair.

Ongeacht het Yasuní-referendum is en blijft de economie van Ecuador afhankelijk van olie-inkomsten en zullen oliebelangen druk blijven uitoefenen op andere delen van het land. Olieactiviteiten bedreigen het grootste deel van zijn Amazonegebied. Op meer dan 68 procent van dit gebied rusten olieconcessies van de overheid, die meestal ook betrekking hebben op voorouderlijk land van de inheemse bevolking. Maar het grote aantal stemmen voor de bescherming van Yasuní geeft aan dat veel Ecuadorianen voorstander zijn van het beschermen van deze gebieden in plaats van ze ter beschikking te stellen aan de olie-industrie. Nu Ecuador gebukt gaat onder een verpletterende schuld, die voor een deel te wijten is aan de te grote afhankelijkheid van het land van de oliewinning, wordt het steeds belangrijker om over te stappen van een olie-economie naar een levens-economie.

9. Als we samenwerken, kunnen we winnen.

De olie-industrie is een wereldwijde, onderling sterk verbonden industrie. Veel van de olie die zij bijvoorbeeld in Yasuní oppompt, vervoert zij naar de Verenigde Staten. In Californië is bijna tien procent van de benzine afkomstig van olie uit het Amazonegebied. Verzet tegen multinationals en andere hebzuchtige machten is alleen mogelijk via mondiale bewegingen die deze machten bestrijden en hun leefgebieden beschermen. Alleen in eenheid kunnen we het winnen van de olie-industrie. De frontlinie-gemeenschappen leiden de strijd, maar zij kunnen niet zonder nationale en wereldwijde solidariteit. Bij de Yasuní-campagne hebben inheemse en niet-inheemse activisten en organisaties hun krachten gebundeld en mobilisaties, bijeenkomsten en opvallende digitale acties gecoördineerd. In de afgelopen maand heeft de campagne ook internationale steun gekregen van beroemdheden als Leonardo DiCaprio, Mark Ruffalo, Greta Thunberg, Jada Pinkett Smith, Jason Momoa en Gael Garcia Bernal. Het Yasuní referendum heeft laten zien dat we, als we intensief en creatief samenwerken, kunnen winnen.

Hoe gaan we verder? De strijd om Yasuní stopt hier niet.

We moeten er nu voor zorgen dat Petroecuador, het staatsoliebedrijf van Ecuador, het gebied daadwerkelijk verlaat. Inheemse bevolkingen zullen hun landverdedigingssystemen in het hele Amazonegebied moeten versterken, vooral nu de regering en de mijnbouwbedrijven andere gebieden proberen te exploiteren. We zullen blijven vechten om land terug te eisen voor alle inheemse bevolkingen in het Amazonegebied, om een wereld op te bouwen waarin gemeenschappen hun land kunnen controleren en erop kunnen gedijen. Dit is nog maar het begin.

Wereldwijd moeten we blijven bouwen aan klimaatrechtvaardigheid en democratie, we moeten op blijven komen voor inheemse gebieden, onze heilige gronden beschermen, en grenzen stellen aan een economisch model van hebzucht en vernietiging. De overwinning bij het Yasuní-referendum geeft ons inspiratie om door te vechten, wetend dat we in staat zijn om grootse overwinningen te behalen, tegen alle verwachtingen in.

Amazon Frontlines

Voor het oorspronkelijke artikel zie: “9 Reasons the Yasuni Victory is a Tipping Point for the Climate” van september 2023. Vertaling en bewerking: Jan Paul Smit.

Verder lezen

“Just stop oil? In Ecuador we have the opportunity to do just that”, in The Guardian van 18 augustus 2023. Het artikel is geschreven door Nemonte Nenquimo. Zij is een Waorani-leider.

“These Indigenous Women Are Fighting Big Oil – And Winning”. Dit artikel verscheen het eerst in Time van 15 december 2022. Nemonte Nenquimo (Ecuador) en Nonhle Mbuthuma (Zuid-Arika) leggen uit hoe je een succesvolle campagne kan opbouwen.

De website Amazon Frontlines.