Roetveegpieten bij NTR en gemeente Apeldoorn: stap in de goede richting, maar eerst zien, dan geloven
Na jarenlange strijd van activisten tegen de racistische karikatuur Zwarte Piet werd gisteren bekend dat in het Sinterklaasjournaal en bij de landelijke Sinterklaasintocht in Apeldoorn “geen volledig zwart geschminkte Pieten meer te zien zijn”. De publieke omroep NTR en de gemeente hebben afgesproken dat alleen roetveegpieten ingezet zullen worden. De actiegroep “NTR komt niet over de brug” is verheugd over deze ontwikkeling, maar hanteert daarbij wel de houding van “eerst zien, dan geloven”.
De strijd tegen Zwarte Piet is al zo’n 100 jaar oud. Met name zwarte activisten hebben deze strijd gevoerd, vroeger en nu. Actiegroepen als KOZP, Nederland wordt beter, Zwarte Piet is zwart verdriet en talloze anderen hebben tegen de verdrukking in, met vallen en opstaan, steeds opnieuw hun stem laten horen tegen de racistische karikatuur. De actiegroep “NTR komt niet over de brug” heeft diep respect voor al deze strijders. Vooral door hun onvermoeibare stellingname tegen Zwarte Piet lijkt nu ook de NTR tot inkeer te zijn gekomen.
Jaar in jaar uit heeft de NTR beweerd dat de omroep geen leidende rol zou spelen in het debat over Zwarte Piet. Maar in de praktijk bleek steeds dat de NTR die functie wel degelijk had en heeft. Die sleutelrol vormde voor een aantal activisten tegen Zwarte Piet de reden om in 2018 de actiegroep “NTR komt niet over de brug” op te richten. In een open brief aan de NTR schreven we indertijd: “Als de NTR zou besluiten om geen blackface-Pieten meer in het Sinterklaasjournaal te gebruiken, dan betekent dat concreet het einde van de racistische karikatuur. Dat weten de makers van het Sinterklaasjournaal maar al te goed. In plaats daarvan zijn we al jaren getuige van een soort kringverwijzing: instellingen en bedrijven die Sinterklaasactiviteiten organiseren, verwijzen voor kritiek op Zwarte Piet naar het Sinterklaasjournaal, terwijl de makers van het Sinterklaasjournaal op hun beurt weer verwijzen naar ‘de maatschappij’. Zo blijven we met z’n allen in een kringetje rondlopen en blijft het Zwarte Piet-racisme gehandhaafd.” Die vicieuze cirkel lijkt nu te zijn doorbroken, nu de NTR overstag lijkt te zijn gegaan en de Zwarte Piet-figuur lijkt te hebben afgeschaft.
De gemeente Apeldoorn meldde al in mei dat men de Pieten bij de landelijke intocht “helpers” zou gaan noemen. In onze open brief die we in juni naar de gemeente stuurden, lieten we weten dat het enkele veranderen van de naam van de Pieten niet “op magische wijze” het racistische karakter ervan zou wegnemen. De Pieten zouden moeten worden ontdaan van alle racistische kenmerken. Het niet meer “volledig zwart schminken” is een stap in de goede richting, maar het is voor activisten tegen het Zwarte Piet-racisme noodzakelijk om de roetveegpieten te monitoren tijdens de landelijke intocht en op het Sinterklaasjournaal. Want het is belangrijk om geen gemakkelijke overwinningen te verkondigen, maar juist scherp te blijven nagaan of de voorgestelde alternatieven voor Zwarte Piet zijn ontdaan van racistische kenmerken.
Gemeenten, scholen en een heleboel andere instellingen hebben vaak gesteld dat men het Sinterklaasjournaal volgt, voor wat betreft wel of geen Zwarte Piet-figuur. Nu de NTR overstag lijkt te zijn gegaan, dienen gemeenten, scholen en andere instellingen ook een overstap te gaan maken, voor zover ze dat nog niet hebben gedaan. Zwarte Piet dient bij de komende Sinterklaasviering in alle opzichten verbannen te worden. Dat had natuurlijk al veel eerder moeten gebeuren, want racisme is geen mening, maar een misdaad. Na het komende Sinterklaasjournaal (vanaf 11 november) en na de landelijke en lokale intochten (vanaf 16 november) zal het duidelijker worden hoeveel terrein de beweging tegen Zwarte Piet inmiddels heeft gewonnen. De strijd gaat door.
Actiegroep “NTR komt niet over de brug”