Shell Must Fall: het laatste woord van Sandra

Eén reactie op “Shell Must Fall: het laatste woord van Sandra”

1. Beste Sandra,

   Bedankt voor je bijdrage. Een paar dingen stuiten mij echter erg op de borst bij het lezen van jouw stuk. 1) waar je voor streeft en 2) hoe je daar voor streeft. Ik hoop dat mijn reactie gelezen wordt als een algemene kritiek op de huidige klimaatacties en niet alleen op Sandra als persoon.

   Sandra, jij stelt, en ik parafraseer, dat het te danken is aan burgerlijke ongehoorzaamheid dat het systeem waarin zij berecht wordt, geheel wordt vertegenwoordigd door vrouwen. Hoe is dat iets positiefs? Dat systeem is namelijk net zo raciaal, kapitalistisch, normaliserend, controlerend, onderdrukkend etc. als voordat vrouwen het representeerden. Het enige dat nu veranderd is, is dat een deel van de vrouwen het niet meer als problematisch ervaren omdat ze er onderdeel van kunnen zijn (vrouwen die wit, hoge klassen en hoogopgeleid zijn, zie ik zo van de foto af?). Wanneer jij stelt: burgerlijke ongehoorzaamheid werkt, vraag ik mij dus af: hoe dan en voor wie? En zijn we dan eigenlijk wel een stapje vooruit gegaan, of juist achteruit?

   Het is interessant dat je een lijstje noemt van succesvolle ‘geweldloze activisten’ die burgerlijke ongehoorzaamheid als strategie gebruikten. Het verbaast mij inmiddels niet meer dat klimaatactivisten die zo erg hameren op iets wat louter een tactiek had kunnen zijn, namelijk geweldloosheid, altijd de zogenaamd ‘gewelddadige’ strijders of radicalere namen vergeten te vermelden en/of afwijzen. Het lijkt mij dat als het over ‘succesvolle burgerlijke ongehoorzaamheid’ gaat, vooral ook Claudette Colvin, Malcolm X, Bhagat Singh en bijv. de vrouwen van Damanan di Djarason genoemd moeten worden. Zonder hen zou het succes dat jij louter toeschrijft aan Rosa Parks, Martin Luther King, Gandhi en Aletta Jacobs niet veel voorstellen. Hoewel die eersten misschien geen genoegen zouden nemen met de term ‘burgerlijke ongehoorzaamheid.

   Daarnaast, laten we zowel Martin Luther King’s als Gandhi’s erfenis niet white-washen. Zo zei Gandhi namelijk over geweld. ‘Though violence is not lawful, when it is offered in self-defence or for the defence of the defenceless, it is an act of bravery far better than cowardly submission.’ en sprak Luther King: ‘Let us say boldly that if the violations of law by the white man in the slums over the years were calculated and compared with the law-breaking of a few days of riots, the hardened criminal would be the white man.’ Beide processen (het vergeten van de bijdrage van niet dogmatisch geweldloos verzet aan verandering & het negeren van de diversiteit aan opvattingen van gecanoniseerde figuren) zijn kenmerkend voor white-washing. White washing is het beschrijven van het verleden (of heden) op een manier die de huidige witte machthebbers (multinationals als shell, staten in het globale noorden etc.) goed uitkomt. (Zie het boek van Kehinde Andrews: Back to Black!). Het is interessant om te zien dat dit een terugkerend fenomeen is binnen de huidige klimaatbewegingen.

   Het is jammer dat iemand die (als witte, hoog opgeleid persoon met Nederlands paspoort) aan de profiteerde kant van deze machtsverhouding zit zich wil distantiëren van andere vormen van strijd door het vertoog over te nemen van de overheid en de bedrijven waar zij tegen strijd. Dat lijkt mij ook niet jouw intentie. In een zo gewelddadige wereld waarin, zoals je zelf aan geeft, de overheid en bedrijven zoals shell zo extreem veel geweld plegen, blijf je vast houden aan een definitie van geweld van de overheid zelf (zo schrijf jij als ik het goed begrijp dat o.a. ‘materiële schade aanrichten’ geweld is?). En, als we voorbij gaan aan die eeuwige discussie over geweld of geen geweld, die eigenlijk irrelevant zou moeten zijn als we strijden tegen hetzelfde kwaad, vraag ik mij af waarom je het hebt over ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’ en waarom je ‘symbolische acties’, zoals je het zelf noemt, onderneemt. Wil je daarmee inderdaad zoals je schrijft, bedrijven zoals shell ’tot rede brengen’? Opnieuw vraag ik mij af of wij tegen hetzelfde kwaad van hiërarchische overheden en onderdrukkende multinationals strijden en welke vormen succes daarin precies aanneemt? Klimaatverandering wordt gedepolitiseerd, alsof er een paar rotte appels zijn in plaats van een heel systeem. Maar ook hier denk ik, Sandra, dit is misschien niet wat jij bedoelt of gelooft (in tegen stelling tot bijvoorbeeld de Extinction Rebellion mensen die hier heel openlijk over zijn).

   Ik begin te vermoeden dat de twee woorden die je zo vaak gebruikt me al in het begin meer hadden kunnen vertellen. ‘Burgerlijk’ en ‘ongehoorzaamheid’ zeggen het eigenlijk al: ‘wij zijn gewone burgers, maar we doen nu even iets stouts’. Wij zijn geen ongedocumenteerden, wij zijn geen criminelen en wij zijn geen echt gevaar want zelfs binnen het illegale doen we redelijke, verantwoordelijke dingen. Je zegt we zouden zelfs ‘in tegenstelling tot Shell (…) de rotzooi wel direct schoongemaakt [hebben] als we de kans hadden gekregen’. In het kort: wij zijn slechts nette mensen die uit altruïsme de wet overtreden om de wereld te verbeteren. Of zoals je ook stelt: ‘Als dat betekent dat we ons moeten vast moet ketenen aan gebouwen, met spandoeken de weg moeten blokkeren of nepolie over een trap moeten gooien om aandacht te krijgen voor de klimaatcrisis, dan doen we dat. Dan doe ik dat. Ik voel mij verplicht om alles op alles te zetten om te zorgen dat wij gehoord worden, dat mensen die niet voor zichzelf op kunnen komen gehoord worden.’ (…) ‘Ik doe dit omdat het moet. Ik doe dit omdat ik weet dat ik niet van anderen kan vragen dit voor mij te doen. Ik doe dit voor de mensen die dit niet zelf kunnen doen. Ik doe dit voor de mensen die nog steeds niet door hebben dat dit noodzakelijk is. Ik doe dit omdat ik nodig ben. Ik doe dit omdat het de enige mogelijkheid is.’

   Je klinkt een beetje als een modelburger (en ook wel een beetje als een white savior, ondanks dat ik niet weet of je wit bent). Ik hoop dat je begrijp dat ik me hier van wil distantiëren. Ik geloof absoluut niet dat via die wegen en met die instelling ook maar enige echte verandering kan voortkomen. Sterker nog, ik zie het als een bevestiging dat het de overheid en het kapitalisme is gelukt om zelfs het weinige verzet dat nog resteert in een gepassiveerde samenleving als de onze, te incorporeren. We zijn geen bedreiging voor de status quo want ons verzet is geneutraliseerd via de aan ons geboden verzetskanalen. Het maakt me verdrietig dat je gelooft dat waar je mee bezig bent zowel een verplichting als een nobele noodzakelijke daad is. Ondanks dat ik dat respecteer en zie dat het goed bedoelt is, vind ik het ongelofelijk dat we zijn gaan geloven dat we als we iets willen veranderen we ons dan ergens aan moeten vastketenen.

   Ik quote Hanif Abdurraqib: ‘One of the foundational notions of nonviolence is that in order to be respected, one must behave well and abide by the social contract’. Ik wil niet gerespecteerd worden door de overheid of door multinationals als shell. Zoals o.a. Martin Luther King realiseerde; je kan het spel niet winnen als verwacht wordt dat je als enige volgens de regels speelt. Laten we dus onze eigen regels maken in plaats van het opstellen van eisen aan de overheid, het vragen aan bedrijven of ze het anders willen doen en laten we al helemaal niet aansporen tot het onderhevig maken van onze lichamen aan staatsgeweld in symbolische acties. Velen onder ons weten hoe dat voelt zonder dat ze daar bewust voor kiezen, en zij weten: daar verander je niks mee.

   Beste Sandra, ik bewonder je inzet en motivatie maar ik denk dat we tegen iets anders vechten, verschillende ideeën hebben over ‘vooruitgang’ en op andere manieren strijden. Misschien wil je daarom ‘Ik zie geen andere mogelijkheden meer. Ik heb alle andere mogelijkheden al geprobeerd’ nog eens overwegen, want ook ik voel me soms machteloos maar er zijn andere wegen en ideeën. Misschien dat je inspiratie kan halen uit:

   Audre Lorde – The Master’s Tools Will Never Dismantle the Master’s House
   Peter Gelderloos – Why Non-violence Protects the State
   Kehinde Andrews – Back to Black: Retelling Black Radicalism for the 21st Century
   Gargi Bhattacharyya – Rethinking Racial Capitalism: Questions of Reproduction and Survival
   Malcolm X’s speeches van 1964/1965

   Strijdbare groet, Hannah