So much for de vrijheid van meningsuiting

Vorig weekend arresteerde de Rotterdamse ME 200 vreedzame anti-Zwarte Piet demonstranten, die eigenlijk nog niet eens aan demonstreren waren toegekomen. Dit weekend was het weer raak, en pakte de Haagse smeris 166 anarchisten op – wederom met veel geweld en machtsvertoon.

There’s something rotten about Dutch democracy. Zoals Anmesty International, advocate Britta Böhler en vele anderen in de loop van deze week al betoogden, lijken Nederlandse overheden zich steeds minder aan te trekken van onze vrijheid van demonstratie, vereniging, en meningsuiting. In de ogen van Nederlandse overheden zijn demonstraties gewoon “lastig” (en zeker wanneer ze zich uitspreken tegen het beleid van die overheden – waaronder de politie – zélf). Ze verstoren de rust, en zijn niet verenigbaar met de enige functie die de openbare ruimte nog mag hebben (namelijk: als veredelde koopgoot). Demonstraties dienen daarom te worden ontbonden, desnoods met harde hand, zoals en wanneer het een burgemeester goeddunkt.

Dat mensenrechtenorganisatie en ombudsman zich al meer tegen deze praktijken hebben uitgesproken, doet er kennelijk niet toe. Dat gearresteerde activisten eigenlijk altijd worden vrijgesproken door de rechter (indien ze überhaupt vervolgd worden), is evenmin van belang. Tegen de tijd dat zo’n vrijspraak of rapport van de ombudsman er goed en wel ligt, is het hele ‘incident’ alweer een paar jaar geleden. Ondertussen kloppen politie, justitie, en burgemeester elkaar weer eens op de schouder. Want rechtmatig of niet – het “probleem” van die vervelende demonstranten hadden ze toch maar weer mooi verholpen.

Geleen

Afgelopen zaterdag was er ook een kleine demonstratie tegen Zwarte Piet, bij de lokale intocht van Sinterklaas in Geleen. De anti-racistische demonstranten werden niet opgepakt, maar politie en burgemeester verboden hen wel om zich in de publieke ruimte te uiten zoals zij dat zelf wilden. Hun boodschap tegen Zwarte Piet moest “positief” blijven, zo luidde de instructie, want het moest vooral een leuk kinderfeest blijven. En omdat je nu eenmaal niet op een “positieve” manier kunt demonstreren tegen iets dat zó gewelddadig is als geïnstitutionaliseerd racisme, werden de borden en spandoeken (met daarop teksten als “Zwarte Piet is racisme”) door de politie ingenomen. So much for de vrijheid van meningsuiting.

Je hoeft het niet altijd eens te zijn met de demonstranten in kwestie. Maar het is ook niet nodig je volledig met hen te vereenzelvigen om te zien dat dergelijke schendingen van het demonstratierecht niet alleen onrechtmatig zijn, maar dat ze ook gevaarlijke precedenten scheppen voor de toekomst. Een staat die voorschrijft hoe, waar, met welke boodschap, en óf je überhaupt mag demonstreren – en die het gebruik van geweldsmiddelen niet schuwt op het moment dat burgers zich niet aan die voorschriften wensen te houden – dat is geen “democratie”, maar een politiestaat.

PS: ik was zelf afgelopen zaterdag niet aanwezig bij de hierboven genoemde demonstraties. Voor een interessant – en, comme d’habitude, zeer bevlogen – feitenrelaas, zie het blog van de onvolprezen Peter Storm.

Mathijs van de Sande