Soko Chemnitz: laat nazi’s zichzelf identificeren

Een verrassende ontwikkeling in de actie van het Zentrum für Politische Schönheit (Centrum voor Politieke Schoonheid): de online schandpaal was bedoeld om extreem-rechtsen aan te trekken.

Berlijn. Het Zentrum für politische Schönheit (ZPS) heeft zijn controversiële verlinkplatform Soko Chemnitz opgeheven en een verrassende wending aan de gebeurtenissen gegeven: het doel van de site was dat extreem-rechtsen zichzelf zouden identificeren door naar hun naam te zoeken.

De activisten en actiekunstenaars waren de website maandag begonnen en riepen op tot het melden van mogelijke criminelen en extreem-rechtsen die eind augustus hadden deelgenomen aan de demonstraties in Chemnitz. Het ZPS beloofde er financiële beloningen voor.

Zoekfunctie op Soko Chemnitz was het echte doel

En nu blijkt: de actie was een “honeypot”, een gerichte afleiding met een ander doel: “Jullie leveren je hele netwerk aan ons af zonder het te beseffen. Het belangrijkste element van deze pagina: de zoekfunctie. Via jullie zoekgeschiedenis hebben jullie ons meer verteld dan uit openbaar beschikbare bronnen ooit naar voren had kunnen komen”, schrijft het ZPS op de Soko Chemnitz-pagina. Het ZPS spreekt dan ook haar oprechte dank uit aan de extreem-rechtsen voor hun hulp en voor “het vroege kerstcadeau”.

Ruim 2,5 miljoen bezoekers op de website

Meer dan 2,5 miljoen bezoekers heeft de site geteld in de bijna drie dagen dat hij online was, antwoordde het ZPS desgevraagd. “We zullen deze enorme dataset nu analyseren in overeenstemming met de Wet Gegevensbescherming”, vertelde ZPS-activist Zora Kich aan onze redactie.

De zoekmachine op de pagina had een ingebouwde functie die de zoekopdrachten woog op relevantie. “Wie naar namen als Björn Höcke zocht, werd bij verdere zoekopdrachten vrij laag gewaardeerd. Aan de andere kant werden degenen die naar namen zochten die minder bekend waren hoger in de volgende zoekopdrachten vermeld, zodat de namen die ze zochten een hogere relevantie hadden”, legt Kich de procedure uit.

Volgens de website was het via deze rangschikking voor het ZPS eenvoudig om resultaten binnen te halen: “Netwerkanalyse en datavisualisatie maakten het relatief eenvoudig om cirkels van vrienden, knooppunten, volgers en verblijfplaats te analyseren.”

Slechts enkele profielen waren zichtbaar

De actie werd de afgelopen dagen scherp bekritiseerd, onder andere ook vanwege twijfels over de gegevensbescherming. Nu laat het ZPS zien dat elke bezoeker van de site slechts een selectie van 20 profielen per categorie te zien kreeg. ZPS-oprichter Philipp Ruch had maandag op een persconferentie benadrukt dat er meer dan 1.500 demonstranten waren geïdentificeerd, deels met voor- en achternamen, maar ook met extra kenmerken zoals het lidmaatschap van een extreem-rechtse vereniging zoals “Der 3. Weg” of een vechtsport-hobby.

Ruch wees erop dat de interne juridische afdeling haar zorgen had geuit over enkele profielen, en daarop die foto’s had laten verwijderen. Dat bevestigde het beeld van een brede selectie aan profielen waarop het ZPS kon terugvallen. De echt relevante functie van de actie, de zoekbalk op de homepage, werd daarentegen nauwelijks opgemerkt.

1.552 demonstranten werden geïdentificeerd

“Veel van jullie bruine knokploegenleden gebruikten daarop meteen de zoekfunctie en zochten vaak het eerst naar jullie eigen naam”, zegt de website nu. De zoekgegevens werden gelogd, en zoals de regels voor gegevensbescherming voorschrijven toegewezen aan een gepseudonimiseerd gebruikers-ID.

Gemiddeld werden er 6,72 vrienden of kennissen gezocht op de site, volgens het ZPS. Nog voordat de site online ging, was het ZPS naar eigen zeggen al in staat om 1.552 demonstranten te identificeren. Volgens de politie namen destijds in Chemnitz ongeveer 6.000 demonstranten deel aan de vooraf aangemelde manifestatie van de rechts-populistische burgerbeweging Pro Chemnitz. Veel demonstranten bleven dus onbekend. Het was de bedoeling dat ze zichzelf via de site bekend zouden maken.

Er lopen nog steeds juridische stappen tegen de politie

Hoewel de online-schandpaal is verdwenen van het internet, zal het ZPS zijn juridische acties tegen de politie van Chemnitz voortzetten. Een winkel in Chemnitz, waar individuele posters werden tentoongesteld, werd door de politie geëvacueerd nadat de actie bekend was geworden. De opgegeven reden was “het voorkomen van gevaar” in combinatie met “verdenking van een strafbaar feit op grond van de Auteurswet”.

Op sociale netwerken hadden mensen opgeroepen tot beschadiging van eigendommen en brandstichting. Voor de politie was dat grond om de winkel open te breken en het gebouw te beveiligen. Er werd een nieuw slot ingezet en de sleutel daarvan werd overhandigd aan de verhuurder.

“Het optreden van de politie in Chemnitz hadden we niet verwacht, maar we waren er wel bang voor. We zijn diep geschokt door de acties van de politie. De politie heeft gehoorzaamd aan een relatief kleine extreem-rechtse meute en dat gerechtvaardigd met het ‘voorkomen van gevaar'”, bekritiseerde Kich. Het ZPS zal juridische stappen blijven ondernemen tegen de politie wegens huisvredebreuk. Bovendien eist het de teruggave van de in beslag genomen posters.

Het ZPS eist de sleutel van de kantoorruimte

Het ZPS eist ook dat de eigenaar van de winkelruimte, Grundstücks- und Gebäudewirtschafts-Gesellschaft (GGG), een dochteronderneming van de stad Chemnitz, de sleutel overhandigt. De GGG heeft de huurovereenkomst met het ZPS zonder opzegtermijn beëindigd nadat de campagne bekend was geworden. De GGG verklaarde desgevraagd dat het ZPS niet echt de huurder was.

Activist Kich vond dat een “zwakke” redenering: “Natuurlijk hebben we onze ware gegevens gegeven, anders kan je geen huurcontract afsluiten. Als de verhuurder ons niet kent of niet weet wat wij doen, moet hij zich vooraf informeren. Dat kan op onze homepage.” Ondertussen heeft de politie in Chemnitz al negen aanklachten tegen de actie ontvangen. Het ZPS is daar niet erg bezorgd over. Naar eigen zeggen heeft men niet één van haar tot nu toe 30 juridische geschillen voor de rechter verloren.

Tobias Kisling und Sören Kittel
(Dit oorspronkelijk Duitstalige artikel verscheen op 5 december 2018 op de website van de Berliner Morgenpost onder de titel “”Soko Chemnitz“: Nazis sollten sich selbst identifizieren”. Het is vertaald door Eric Krebbers, net als de tekst hieronder.)

---

Hieronder de integrale nieuwe tekst op de Soko-chemnitz website

Dank u wel, beste nazi’s.

6 maanden peinzen, 3 maanden onderzoek, 1 groot team en aan het eind slechts één vraag: Wie van jullie, lieve nazi’s, waren er bij? Met 1.552 geïdentificeerde deelnemers konden we een groot deel identificeren. Maar niet allemaal.

Toen kregen we plots een idee…

Zou het mogelijk zijn om de reeds verworven kennis als wapen in te zetten, om met jullie hulp aan de rest van de informatie te komen? We werkten met experts op het gebied van beeldherkenning, kunstmatige intelligentie en algoritmen. En we bouwden een website met maar één doel: jullie leveren je hele netwerk aan ons af zonder het te beseffen. Het belangrijkste element van deze pagina: de zoekfunctie. Via jullie zoekgeschiedenis hebben jullie ons meer verteld dan uit openbaar beschikbare bronnen ooit naar voren had kunnen komen.

Methode

Elke bezoeker van de site kreeg per zoekopdracht 20 willekeurige profielen per categorie. Veel van jullie bruine knokploegenleden gebruikten daarop meteen de zoekfunctie en zochten vaak het eerst naar jullie eigen naam. Zoals bij alle zoekdiensten op het internet werden de zoekgegevens gelogd, in overeenstemming met de voorschriften voor gegevensbescherming, en toegewezen aan een gepseudonimiseerd gebruikers-ID. Vervolgens zocht meer dan 62 procent van de relevante bezoekersgroep in onze databases naar familieleden, om daarna gemiddeld 6,72 vrienden of kennissen te zoeken.

Afhankelijk van uw vraag hebben we een nieuwe steekproef getoond wanneer u ons opnieuw bezocht of herlaadde (ja, daarom hebben we slechts 20 profielen gegeven en om het herladen gevraagd). De zoektocht leverde niet alleen veel volledige namen op, maar ook waarschijnlijkheidswaarden: als je ons een van de 1.500 namen geeft die we al kennen (vooral als ze niet zo prominent of helemaal niet bekend waren), dan was de kans groot dat je meer weet over wat we willen weten. De gegevensrecords boden de unieke mogelijkheid om het “Chemnitz-netwerk” te belichten. Netwerkanalyse en datavisualisatie maakten het relatief eenvoudig om cirkels van vrienden, knooppunten, volgers en verblijfplaats te analyseren. De eerste profielen zijn gescoord en de scoringswaarden zijn opnieuw gebaseerd op de weging van de zoekopdrachten.

Bedankt voor het vroege kerstcadeau!