Solidariteit met de Koerden in Afrin die worden aangevallen door het Turkse leger

Vorige week is het Turkse leger Afrin binnengevallen, de Koerdische enclave in het noord-westen van Syrië. Het machtsvertoon is volgens president Recep Erdoğan nodig om daar de YPG te verdrijven, een Syrisch-Koerdische organisatie die aan de Turks-Koerdische bevrijdingsbeweging PKK gelieerd is. Maar er is meer aan de hand: de invasie is tevens voor binnenlands gebruik, om het nationalisme weer op te doen laaien en alle Turken te dwingen zich rond de president te scharen.

Turkije wordt momenteel overspoeld door nationalistische propaganda en ook de grootste oppositie-partij CHP stelt zich achter de president op. Wie nog een kritisch geluid laat horen, wordt meteen opgepakt en gevangen gezet. Minstens 150 mensen zijn opgepakt omdat ze op sociale media iets negatiefs zeiden over de inval. Protesten in de hoofdstad zijn verboden tot de invasie voltooid is. De druk mee te schreeuwen met de nationalisten is enorm. Bekende kritische figuren uit bijvoorbeeld de kunstwereld worden gedwongen zich uit te spreken voor de inval. Zelfs zwijgen wordt niet geaccepteerd. Een actrice die op sociale media haar zorg uitsprak over de aardbeving in Alaska werd daarop op sociale media door de digitale pro-Erdoğan lynchmob gedwongen om ook iets positiefs te zeggen over de invasie, om ook haar zorg uit te spreken over “onze soldaten”.

In het door Turkije bezette Noord-Cyprus waagde de krant Afrika iets kritisch te publiceren over de invasie. Erdoğan kreeg daar lucht van en zei dat zijn landgenoten in Noord-Cyprus daarop zouden moeten reageren. Meteen werd het pand van de krant aangevallen door extreem-rechtse Grijze Wolven.

HDP

Maar het zwaarst te verduren hebben het in Turkije, zoals altijd, de vertegenwoordigers van de linkse oppositiepartij HDP die sympathiseert met de Koerdische beweging. Een aantal van hen werd opgepakt nadat ze zich hadden uitgesproken tegen de inval. Erdoğan kondigde meteen aan dat een eventuele opstand in het Koerdische deel van Turkije met harde hand zal worden neergeslagen.

Maar het bestaan van een relatief autonome voornamelijk Koerdische regio aan de Turkse grens – die ongetwijfeld voor veel Turkse Koerden een inspiratiebron vormt – is uiteraard niet de enige reden voor de inval. Ook de binnenlandse politieke aspiraties van de president spelen een belangrijke rol. De komende twee jaar worden vanwege de lokale en de presidentsverkiezingen cruciaal voor Erdoğan en zijn kliek. Zijn partij speelt nu samen met coalitiepartner MHP (de partij van de Grijze Wolven) de nationalistische troef om hun macht te consolideren. Want die macht blijft steeds wankel. Zeker gezien dat de MHP langzaam de steun verliest van haar voornamelijk seculiere extreem-rechtse achterban die niet enthousiast is over de samenwerking met de moslimfundamentalistische AKP van Erdoğan.

Vijand

De president heeft dus hard een vijand nodig, iemand om tegen te strijden, een focus om iedereen tegen te mobiliseren en om zich heen te verzamelen. Tijdens de verkiezingen riep hij tijdelijk “het westen” (waaronder Nederland) uit tot vijand, maar nu grijpt hij weer terug op de oude bekende “terroristische PKK”. Hij begeeft zich echter op zeer glad ijs. Zijn aanval is ook bedoeld om zijn verloren prestige in Syrië op te vijzelen. Hij heeft daar vanaf het begin van de oorlog steeds de verkeerde keuzen gemaakt, ervan uitgaande dat de Syrische dictator Bashar al-Assad snel zou vallen. Dat leidde ertoe dat het Turkse leger (en haar huurlingenbende het Vrije Syrische Leger) op cruciale momenten niet mee mochten doen met de strijd tegen de IS, zoals onder meer bij de ‘bevrijding’ van Raqqa en Mosoel. Erger nog voor Erdoğan was dat juist de YPG Raqqa veroverde op de IS.

Met gevaar voor hun vrijheid en misschien zelfs hun leven hebben 170 intellectuelen, schrijvers, kunstenaars en voormalige politici gisteren toch in een verklaring opgeroepen om te stoppen met de invasie. De enige garantie voor veilige grenzen – iets waar Erdoğan maar niet over ophoudt – is volgens hen het bevorderen van goede wederzijdse relaties en vriendschap. Invasies verslechteren die verhoudingen alleen maar. Ze pleiten voor vrede en rust in plaats van oorlog.

Onderhandelingen

De inval moet stoppen. Het Turkse leger heeft de afgelopen dertig jaar steeds weer militaire operaties en bombardementen uitgevoerd in Noord-Irak vanwege de PKK. Paramilitaire eenheden hebben in Turkije zelf in de jaren negentig een vuile oorlog gevoerd tegen de Koerden waarbij honderden Koerden zijn vermoord. Nog steeds zijn de daders van al deze moordpartijen niet bekend en niet aangeklaagd. De Koerden hebben zich uiteindelijk steeds staande weten te houden en hun strijd voort weten te zetten. In 2009 zei Erdoğan te gaan onderhandelen met de Koerden, en in 2012 was het zover. Maar hij brak de gesprekken in 2015 alweer af en begon een nieuwe oorlog. Sindsdien is een flink aantal kleinere Koerdische steden in Turkije met de grond gelijk gemaakt en dreigen Koerden te moeten verdwijnen uit het centrum van de informele hoofdstad van Turks Koerdistan Diyarbakır. De staat probeert zo niet alleen de “broeinesten van PKK-terreur” te vernietigen, maar ook de historische en culturele erfenissen van de Koerden uit te wissen.

Intussen lijkt de Turkse invasie niet echt te vlotten. Dat zal deels komen door het verzet van de Syrische Koerden en andere bevolkingsgroepen en hun internationale medestrijders. De Amerikanen hebben de Syrische Koerden immers voorzien van allerlei wapens om in te zetten tegen de IS en het is niet ondenkbaar dat die nu ook gebruikt worden tegen NAVO-bondgenoot Turkije en haar huurlingen. Begin december werd echter duidelijk dat de VS die wapens terug wilde hebben. De Amerikanen hebben de Koerden ingezet tegen de IS, maar zodra dat doel straks bereikt is, worden ze hoogstwaarschijnlijk in de steek gelaten. Wat vanzelfsprekend geen verbazing hoeft te wekken, gezien de geschiedenis van het militair ingrijpen van de VS en Europese landen in het Midden-Oosten.

Al-Assad

De trage voortgang van het Turkse offensief zou ook mede veroorzaakt kunnen worden doordat Rusland en mogelijk ook de VS er limieten aan gesteld hebben. Gesuggereerd werd dat Rusland de Turken tijdelijk vrij spel geeft – Russische soldaten hebben zich uit het gebied teruggetrokken – om de Koerden in de armen van de Syrische president te drijven, zodat die het gebied straks formeel weer kan inlijven bij Syrië.

Hoe dan ook, het verzet van de Koerden in en rond Afrin is volkomen legitiem en zou breed gesteund dienen te worden. Wij roepen alle linkse en progressieve organisaties en individuen in Nederland op om zich uit te spreken tegen de invasie en zich solidair te verklaren met de Syrische Koerden. En die solidariteit moet zich ook uitstrekken tot Europa, waar Koerden en hun organisaties al meteen weer onder vuur liggen van allerlei nationalistische Turkse krachten.

Kom daarom ook zaterdag naar de demonstratie in Amsterdam.

Bülent Yilmaz