Spanje: tussen hoop en teleurstelling
“Nee, kijk, zo moet je dat vasthouden!” Asifa, activiste van de actiegroep Jonaler@s Sin Patron (Dagloners Zonder Chef), legt de juiste manier uit om met het machinewerk de rotte tomaten op te vegen. Snel en behendig hanteert ze het apparaat, een combinatie tussen een schoffel en een grote hark. Sinds 2010 werkt ze op het landgoed te San Nicolas in de Zuid-Spaanse provincie Almería. Het werk werd altijd al slecht betaald, maar sinds mei 2013 wordt er zelfs helemaal geen loon meer betaald. De eigenaar Simon Sabio is die maand simpelweg verdwenen. En met hem de mogelijkheid om het verschuldigde loon uitbetaald te krijgen.
Naast Asifa kampen alle andere arbeiders op het landgoed met vrijwel dezelfde situatie. “Hij is me nog zo’n achtduizend euro aan loon verschuldigd, voor werk verricht sinds 2007”, zegt Mehammed. De jonge en ernstige man is sinds zes jaar op het landgoed werkzaam. Daarvoor werkte hij voor de broer van Sabio in een Marokkaanse kas. Die vertelde hem dat hij in Almería, het hart van de Spaanse landbouwindustrie, meer geld kon verdienen. En dus is Mehammed met een toeristenvisum naar Almería gereisd en daar ook gebleven.
| Dit is een vertaling van het artikel “Zwischen Hoffnung und Enttäuschung” dat verscheen in AK nummer 589 van 17 december 2013. Vertaling: André Robben. |
Op het landgoed waren bijna uitsluitend Marokkanen werkzaam. Bijna honderddertig mensen werkten er op dertig hectare, en bijna niemand kreeg zijn voltallige loon. Veel arbeiders hebben geen papieren of zijn via vrienden of familie in San Nicolas terecht gekomen, het kleine dorp te midden van kassen. Voorheen durfden ze het niet aan om achter hun geld aan te gaan. Uit angst om hun baan te verliezen of zelfs gedeporteerd te worden. De slechte werkomstandigheden, de zelfgemaakte werktuigen, de provisorische karren en machines staan in contrast met het schone plastic van de kassen, de kleine rood glanzende tomaten en het beeld van gezonde groenten.
De beweging van Corralas
Precies zulke groenten zullen vanuit deze kassen naar Noord-Europa geëxporteerd worden. De Jonaler@s Sin Patron hebben samen met de regionale landbouwarbeidersvakbond SOC-SAT het landgoed bezet en zijn in augustus met het herstel van het landgoed begonnen. De arbeiders zien daarin hun enige kans om toch hun geld te krijgen, want voor de door het provinciebestuur ingezette curatoren bestaan ze niet: arbeiders zonder papieren, die niet kunnen bewijzen dat ze überhaupt een arbeidsverhouding hadden.
De kraakacties werden opgezet tijdens wekelijkse bijeenkomsten over hypotheekschulden, waar betrokkenen elkaar wederzijds van advies voorzien en in contact met elkaar komen. Deze bijeenkomsten worden in Sevilla georganiseerd door de Intercomisión de Vivienda (Commissie van Huisvesting) van de 15M-beweging,** waarin naast het lokale Platform van Hypotheekschuldenaren (PAH) ook talrijke buurtgroepen vertegenwoordigd zijn.
Slechts weinig activisten uit de beweging tegen huisuitzettingen waren voorheen politiek actief. Voor velen is het de eerste keer dat ze deelnemen aan collectieve protestvormen. “De bijeenkomsten helpen om een uitweg te bieden voor individuele vertwijfeling van degenen die te kampen hebben met hypotheekschulden en huisuitzettingen. Ze geven collectieve handelingsmogelijkheden”, vertelt Isabel, die in het PAH actief is. Dat het platform successen weet te boeken, niet alleen met het organiseren van protest, maar ook met het bereiken van echte verbeteringen in het dagelijkse leven, blijkt uit het feit dat sinds de oprichting van het platform het afgelopen jaar de activisten in hun gekraakte huizen hebben kunnen blijven wonen.
Ook de kraakacties behoren tot het repertoire van collectieve protestvormen. Vanwege de enorme werkloosheid, hypotheekschulden en een falend sociaal verzekeringssysteem zijn ze voor velen de enige mogelijkheid om überhaupt geschikte woonruimte te krijgen. “Naast de collectieve kraakactie van de Corralas werden ook talrijke woningen individueel gekraakt”, vertelt Juan, perswoordvoerder van Corrala Utopia. Er zijn inmiddels meer dan twee dozijn Corralas te vinden in Andalusië, en zelfs al minstens tweehonderdvijftig “kleine”, onafhankelijk georganiseerde kraakacties in de Andalusische regio Huelva.
De kraakacties blijken echter een voortdurend gevecht, aangezien veel huizenblokken inmiddels zijn ontruimd. “De Corrala Utopia geeft niet op”, zo valt te lezen in een strijdbare oproep tot een actieweek in november. De krakers eisen dat de bank Ibercaja, eigenaar van het gebouw, de sleutels overhandigt.
Ondanks de succesvolle bezettingen en kraakacties in Andalusië is het voor de Spaanse bewegingen na de massaprotesten van de afgelopen jaren moeilijk om hun structuren in stand te houden en een passende reactie te geven op de bezuinigingswoede die hen treft. Juan van de Corrala Utopia vertelt dat de deelname aan de Intercomisión de Vivienda duidelijk is afgenomen. Ook de dynamiek van de Corralas is sinds de hoogtijdagen van de kraakacties in het afgelopen jaar afgezwakt. Men heeft het vooral druk met de verdediging van de inmiddels gekraakte objecten. Een PAH-activist klaagt erover dat veel mensen ondanks de successen van de beweging tegen huisuitzettingen niet bereid zijn om de inzet te tonen die voor collectief protest nodig is. Niettemin behoort de beweging tegen huisuitzettingen en de bezettingen in de landbouw tot de succesvolste projecten van de crisisprotesten in Spanje, niet op de laatste plaats vanwege het feit dat ze kleine successen nastreven en concrete verbeteringen in het dagelijkse leven mogelijk maken.
Andere bewegingen hebben het duidelijk zwaarder. Van de talrijke buurtbijeenkomsten en werkgroepen van de 15M-beweging zijn in Sevilla naast de woonruimte-initiatieven nauwelijks nog werkende structuren te vinden. De Marea Verde bijvoorbeeld, de naar het principe van 15M op basisdemocratische wijze georganiseerde protestbeweging tegen bezuinigings- en hervormingsprogramma’s in het onderwijs, heeft duidelijk aan dynamiek verloren.
En ook de repressie tegen de landbezettingen neemt toe. “Ze willen 275 duizend euro van ons vanwege de bezettingen”, zegt Manolo, pr-verantwoordelijke van de SAT. Voor sommige activisten dreigt zelfs gevangenisstraf. Er worden enkel ongebruikte stukken land bezet, zoals het verlate landgoed van Sabio of het voormalige militair terrein Las Turquillas.
Veel activisten reageren met sarcasme of teleurstelling op de hervormingsbeloften van de regering. Lang hebben ze de slogan “Si se puede!” (“Ja, het kan!”) verkondigd. Nu wordt dat, vooral op demonstraties en publieke bijeenkomsten, aangevuld met de leus “Pero no quieren” (“Maar ze willen niet”). “Ze”, oftewel: de Spaanse staat, het regionale bestuur en de Andalusische overheidsdiensten. En desondanks, of wellicht juist daarom, werken Asifa en Mehammed, net zoals veel voormalige arbeiders in de landbouw, vastbesloten verder en gaan ze door met de opbouw van het landgoed. “We gaan door, we werken door en we strijden door voor een beter leven!”, zegt Asifa. Mehammed knikt. Een voorzichtige lach verschijnt op zijn gezicht.
Alle namen van arbeiders zijn pseudoniemen.
Olaf Tietje en Nikolai Huke
Noten
* Corrala is de historische benaming voor huurwoningblokken voor armen – vaak gebouwen met meer verdiepingen en een binnentuin – die tot het begin van de twintigste eeuw in Andalusië, maar ook in Madrid, veel gebouwd werden. Met de stadsmodernisering van de twintigste eeuw werden de meeste Corralas gesloopt. De bewoners van de recent gekraakte woningen noemen hun gebouwen nu opnieuw Corralas – een verwijzing naar de traditie van deze solidaire woonvormen.
** De wooncommissie van de 15M-beweging. 15M is de afkorting voor de beweging van pleinbezettingen in diverse Spaanse steden, die begon op 15 mei 2011.
” Een PAH-activist klaagt erover dat veel mensen ondanks de successen van de beweging tegen huisuitzettingen niet bereid zijn om de inzet te tonen die voor collectief protest nodig is. ”
Ik ben niet op de hoogte van die PAH. Ik vraag me af of het de bekende niet te overbruggen afstand is tussen de belevingswereld van de activist / beroepsrevolutionair en van de mensen die getroffen worden door bezuinigingen enz. Als je jaren in de armoede zit verlies je volgens mij alle gevoel voor eigen waarde je wordt ook passief apatisch krijgt zelfs zelfvernietigings neigingen kortom de psychische en fysieke toestand maken dat ze / we alleen nog maar kunnen zitten in onder een stuk karton en dood gaan wat overdreven gezegd. Ook de belevingswereld is nu anders dan die van de activist. De mensen hebben helemaal niet zo veel met de idealen van de activisten van links al helemaal niet met de idealen van radicaal links niet in Nederland en ook niet in Spanje. Nog meer opofferingen zitten ze niet op te wachten het paradijs aan de horizon houd het maar. Maar toch ik wil dan nog wel wat zo zijn er meer denk ik maar de middelen ontbreken. Ik wil met een groep gelijkgestemden in eigen levensonderhoud leren voorzien door een voorbereidend traject voorafgaand aan starters traject gemeente. Doel een coop enz. Gaat dat lukken met zo veel tegenstand en andere zaken tegen. Waar vind ik die gelijk gestemden bijvoorbeeld.
“Ik ben niet op de hoogte van die PAH”, schrijf je, anti clientenraden. Maar je matigt je toch een mening aan. En “de mensen” die getroffen worden zouden allemaal een bepaalde manier van denken hebben. En die zou dan weer anders zijn dan “de belevingswereld” van “de activisten”, die dan kennelijk weer mensen zouden zijn die niet getroffen worden? Je hebt het over “opofferingen”, maar het artikel gaat er juist over dat getroffen mensen woonruimte verkrijgen via strijd. Welke “opofferingen” heb je het over? Je verhaal hangt aaneen van de vooroordelen en vage aannamen, anti clientenraden. Daar worden we niet veel wijzer van. En als je kennelijk zo’n afkeer hebt van “activisten/beroepsrevolutionairen”, wat doe je dan op de site van een activistische organisatie? Klagen?
@Eric : zeker ik generaliseer maar dat neemt volgens mij niet weg dat er grote verschillen zijn tussen activisten met name die niet incidenteel aan activisme doen en wat hun doelgroep zou zijn.
Activisten zitten over het algemeen bijv. niet zo met een gevangenis straf immers het doel heiligt de middelen volgens de scherpsnijders. Zo isoleren ze zich zelf en vervreemden zich van wat hun doelgroep zou moeten zijn en preken ze alleen nog voor eigen parochie in hun zeer klein geworden kringetje. Klagen is zinloos voor me er luisterd toch niemand met positieve belangstelling. Er word dan toch gereageerd met het is allemaal je eigen schuld. Of genegeerd worden en dan plotseling keihard aangevallen. Ik ben zelfs bedreigd door ervaren activisten van radicaal links. Ik was daar snel klaar ook daarom. Gewoon omdat ik een eigen mening heb en die openbaar verkondig. De openbaarheid zoeken is rond uit gevaarlijk zelfs anoniem. Ook Tor browser gebruiken helpt daar niet. Ik zoek steun voor mijn plan cooperaties op te richten en schrijf hier dus niet om te klagen. Het is jammer ik had liever wat bruikbare tips van je gehad om te komen tot het opzetten van cooperaties met mensen die langdurig Bijstand afhankelijk zijn. Voor die groep komt niemand op ik weet het ik behoor er zelf toe.
Ik heb toch het idee vanwege commentaar Eric dat dat dat het zoveelste geval is van dat ik maar wat zeur en klaag zonder kennis van zaken. Goedkoop noem ik dat om me zo weg te zetten. Je kan het namelijk zo als geschreven als een oproep tot steun voor een opbouwend initiatief lezen in plaats van je aangevallen te voelen. Waar moet ik anders daar mee naar toe
Geen Stijl of zo vraagteken.
Beste “anti clientenraden”, ik vrees dat je niet ver zal komen met je generalisaties. Je projecteert je eigen ervaringen op alle mensen die zich verzetten en dat slaat echt nergens op. Je praat zodoende in het luchtledige. Wij doen niet aan “doelgroepen”, sterker nog ik en heel wat anderen bij Doorbraak zijn zelf baanloos en sommigen zijn zelf dwangarbeider. We zijn onze eigen “doelgroep”. Volgens jou zou ik niet zo zitten met gevangenisstraf. Oh? Zou ik mezelf “isoleren” en “vervreemden” van mezelf en de andere werklozen om me heen, en in “een zeer klein geworden kringetje” rondhangen. Hoe kom je er toch allemaal bij? Bekijk deze website eens wat beter, dan zul je zien dat heel wat andere mensen hier hun verhalen vertellen en samen praten over hoe het best te strijden.
Ik zet je niet weg, maar ik denk niet dat je kunt verwachten dat je mensen even kunt wegzetten als “scherpsnijders” om vervolgens steun te verwachten voor je eigen project.