Stichting KUKB: “Seponering van aangifte bewijst hoe koloniaal het OM is”

In januari deed stichting Comité Nederlandse Ereschulden (stichting KUKB) aangifte tegen het Amsterdamse Rijksmuseum, museumdirecteur Taco Dibbits en curator Harm Stevens wegens het gebruik van de racistische term “bersiap” bij de tentoonstelling “Revolusi! Indonesië onafhankelijk”. Op 9 februari heeft het OM de aangifte van KUKB alweer geseponeerd, omdat het gebruik van “bersiap” zou vallen onder de vrijheid van meningsuiting.

Met de term “Bersiap-periode” hebben de Nederlandse kolonisatoren en hun achterban de opstand van de Indonesiërs tegen de dreigende rekolonisatie van hun land net na de Tweede Wereldoorlog altijd aangeduid. De term legitimeert het kolonialisme en de 350-jarige bezetting van Indonesië door te praten in de trant van: waar er twee vechten, hebben er twee schuld.

Rassenleer

In een verklaring laat stichting KUKB weten dat de seponering door het OM “bewijst hoe koloniaal het juridisch systeem is. Ten eerste gebruikt het OM het concept ‘ras’, wat onderdeel is van de omstreden rassenleer, ontstaan uit koloniale wetenschappen. De wetenschap om mensen biologisch op te delen en te categoriseren is een van de grootste schandes die het westen heeft aangericht in de wereld. Op basis van deze racistische definities stelt het OM geen aanknopingspunten te hebben om het racisme van het gebruik van de koloniale term ‘bersiap’ vast te stellen. De uitspraak bewijst dat koloniaal geweld, zoals het gebruiken van de term ‘bersiap’, niet afgekeurd kan worden in een juridisch systeem dat geworteld is in kolonialisme.”

De verklaring van KUKB vervolgt met: “Het OM heeft het kolonialisme tevens met de paplepel ingegoten gekregen en is zo grootgebracht. Het OM houdt er geen rekening mee dat de Indonesiërs geen rechten hadden en niet als mens werden beschouwd. Door deze apartheid als gegeven te beschouwen houdt het OM de koloniale hiërarchie in stand. Bovendien wordt de aangifte van stichting KUKB weggewuifd met de uitspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) dat het rechtssysteem niet gebruikt kan worden voor de beoordeling van historische gebeurtenissen, en dat dit overgelaten moet worden aan historici.

Onderzoeksproject

Ten eerste is dit een ontkenning van het belang van de reeks succesvolle rechtszaken die KUKB voerde tegen de staat. De historische uitspraak in de zaak Rawagede* (2011) zette het onderwerp Nederlandse oorlogsmisdaden Indonesië weer op de kaart. Daarnaast krijgen veelal koloniale historici ruimte om te spreken. Juist door het werk van Nederlandse historici is de term gecultiveerd en genormaliseerd. De grote groep historici die deelnamen aan het door de overheid gefinancierde onderzoeksproject* ‘Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950’ zijn voorbeelden van historici met een koloniale instelling die al die jaren het woord gebruikten zonder hierbij stil te staan. Het is dus op zijn minst opmerkelijk te noemen dat het OM nu stelt dat wij naar de mensen moeten luisteren die de term in stand hebben gehouden.

Zoals in de eerdere persverklaring van K.U.K.B. is aangegeven, is door de VN vastgesteld dat kolonialisme illegaal is. Deze notie is tot op heden niet of nauwelijks doorgedrongen tot de Nederlandse geschiedschrijving. Historici die de eeuwenlange Nederlandse bezetting van Indonesië wél als illegaal omschrijven, en het illegale aspect consequent doorvoeren in hun analyses, worden genegeerd of monddood gemaakt. Hierdoor wordt het debat gedomineerd door Nederlandse historici met een koloniale instelling die het racisme van de term ‘bersiap’ niet zien. Zo draagt het OM eraan bij dat kolonialisme en racisme binnen het rechtssysteem mag voortbestaan.”

Harry Westerink

*Deze linken zijn door de redactie toegevoegd.