Studenten zouden zich moeten verzetten tegen de dominante neo-liberale visie op het onderwijs
Tijdens een door Kritische Studenten Utrecht (KSU) georganiseerde bijeenkomst bogen linkse jongeren zich vorige week donderdag over de vraag wat er gedaan kan worden tegen de bezuinigingsplannen voor het hoger onderwijs van PvdA-minister Jet Bussemaker. Ze spraken over de behoefte aan een duurzame en strijdbare studentenbeweging, maar uit het debat kwam niet goed naar voren hoe zo’n beweging daadwerkelijk opgebouwd zou kunnen worden.
Bussemaker streeft ernaar om van de basisbeurs een leenstelsel te maken. Maar haar mooiste fantasie blijkt warempel te gaan over “de competente rebel”. “Een jonge co-piloot moet een gezagvoerder durven tegen te spreken, een verpleegkundige een arts”, zo gaf ze onlangs aan. “Jongeren moeten worden opgeleid tot creatieve dwarsdenkers en constructieve neezeggers”, merkte ze in Leeuwarden op tijdens haar tour langs het hoger onderwijs. Het is veelzeggend dat de minister met dit soort propagandapraatjes haar afbraakpolitiek door de strot van studenten probeert te duwen. Uiteraard pleit ze niet voor studenten die collectief en van onderop rebelleren tegen haar verschrikkelijke bezuinigingsplannen. Zij en andere bewindslieden hebben juist het prototype van hard werkende studenten in gedachten die met neo-liberale denkbeelden zijn doordrenkt en productief gemaakt kunnen worden voor de toekomstige fase van het kapitalisme. Studenten die zich weten te onderscheiden, die “innovatief” zijn en die “de competenties” in huis hebben om te slagen in de kapitalistische oorlog van allen tegen allen. Studenten die hun waarde op de arbeidsmarkt weten te vermeerderen zonder afhankelijk te zijn van de basisbeurs, die dus hun eigen boontjes doppen door zich diep in de schulden te steken. Dat soort modelstudenten staat de bewindslieden voor de geest.
Het kabinetsvoorstel om de basisbeurs af te schaffen wordt gesteund door GroenLinks en door D66, die zich doodleuk blijft opwerpen als onderwijspartij. Vanaf 1 september 2015 zou in plaats van de basisbeurs het leenstelsel moeten worden ingevoerd, of liever gezegd: het schuldenstelsel. Daarmee wordt toegankelijkheid van het hoger onderwijs finaal afgebroken. Ook de Raad van State onderkent dat probleem in haar advies aan de regering. Versterking van de toegankelijkheid van het onderwijs is altijd het doel van de basisbeurs geweest. Het voorgestelde stelsel staat volgens de Raad van State op gespannen voet met dat doel. Men wijst er verder op dat middeninkomens door de invoering van het nieuwe stelsel relatief zwaar worden geraakt. Verder adviseert de Raad van State dat er een overgangsregeling moet komen voor de groep studenten die bij aanvang van hun studie dacht een basisbeurs te kunnen ontvangen tijdens de masterfase. Minister Bussemaker heeft het advies inmiddels naast zich neergelegd.
Manifestatie
Tijdens de KSU-bijeenkomst gaf iemand van de Internationale Socialisten aan dat de afbraakplannen van Bussemaker in dienst staan van het kapitalisme. Van onderwijsinstellingen wordt verwacht dat ze in een zo kort mogelijke tijd tegen zo gering mogelijke kosten zoveel mogelijk afgestudeerden produceren. Ze worden gerund als commerciële bedrijven en moeten steeds meer met elkaar concurreren. Ze moeten kostenefficiënt zijn en targets halen. Het is daarom van groot belang om niet alleen te strijden tegen de huidige bezuinigingsplannen, maar juist ook tegen de dominante neo-liberale visie op het onderwijs.
Iemand van KSU benadrukte dat onderwijs juist economische rechtvaardigheid zou moeten bewerkstelligen en sociale mobiliteit zou moeten bevorderen. Dat zou het doel moeten zijn, maar dat is nu niet zo. Ook zou de zelfontplooiing van studenten gestimuleerd moeten worden. En iemand van Ons Kritisch Alternatief pleitte ervoor om op allerlei maatschappelijke terreinen netwerken van protest aan elkaar te verbinden en medestanders te mobiliseren. De bezuinigingen op het onderwijs zijn immers maar een klein deel van alle bezuinigingsplannen van het kabinet. Op 14 november vindt op het Malieveld in Den Haag een manifestatie plaats tegen de afbraakplannen van Bussemaker. Daar zouden niet alleen protesterende studenten te vinden moeten zijn, maar ook zoveel mogelijk anderen die worden getroffen door Mark Rutte en zijn rijke vriendjes. Het is hoog tijd voor de opbouw van een studentenbeweging die in staat is om de verdere afbraak van het onderwijs tegen te houden.
Deniz Devrim