Tegen Pegida, maar óók tegen moslimfundamentalisme!

“Waarom wij niet meedoen aan de acties tegen Pegida in Eindhoven”, zo luidt de titel van een artikel dat we afgelopen zondag op onze website publiceerden. Daarin legden we uit dat we niet wilden meedoen aan het verdedigen of zelfs knuffelen van de lokale extreem-rechtse moskee. Weinig andere linkse clubs schonken vooraf aandacht aan de twee acties, en op onze verklaring waarom we er niet aan meededen, kwam ook relatief weinig reactie.

Wij hebben er inmiddels al aardig wat ervaring mee dat linkse organisaties en individuen er het zwijgen toe doen als er kritiek wordt geleverd op de onderdrukking van minderheden binnen minderheden. We krijgen maar zelden openlijke steun van links voor onze inzet tegen moslimfundamentalisten, Grijze Wolven of bijvoorbeeld DENK. Men zwijgt of ontkent zelfs dat er iets speelt. Er heerst een zekere angst om uitgemaakt te worden voor racist of voor iemand die de PVV of andere rechtse krachten in de kaart speelt. Iemand die over ons artikel twitterde, werd bijvoorbeeld meteen door een andere linkse ter verantwoording geroepen.

Veel reacties kregen we dus niet, maar wat we hoorden via sociale media en privéberichten was voornamelijk positief. Er kwamen natuurlijk ook wel enkele negatieve reacties, voornamelijk uit de hoek van de organisatoren. Op sommige negatieve reacties heeft het weinig zin om inhoudelijk te reageren. Zoals die van iemand die zelf niet naar de acties ging, maar bizar genoeg wel boos aan ons schreef dat “als gelovigen of een groep mensen bedreigd worden, hoor je daar te staan om hen te beschermen. Punt.” Andere critici verdienen wel degelijk een antwoord. We hebben hun argumenten hieronder bijeengebracht en beantwoord. Want we vinden de discussie belangrijk.

Ons stuk zou moslimbashing vanuit links zijn.

In het stuk hebben we het uitsluitend over moslimfundamentalisten en niet over moslims. We hebben al heel wat geschreven over het extreem-rechtse gedachtegoed van het moslimfundamentalisme. En ook wereldwijd hebben heel veel linksen er al decennialang over geschreven en ertegen gestreden, wat velen met hun leven hebben moeten bekopen. Wilders, Pegida en heel veel andere racisten keren zich tegen alle moslims, maar wij hoeven het natuurlijk in reactie daarop niet automatisch op te nemen voor alle moslims. Wij zien andere scheidslijnen. Wij strijden tegen elk extreem-rechts, of men zich nu presenteert als gelovig of niet, en waar het ook vandaan komt. En we zijn solidair met linksen, feministen en alle andere niet-fascisten die hun slachtoffer zijn. Wij vinden dat links in Nederland zich zou moeten ontworstelen aan de dichotomie van wit extreem-rechts versus alle moslims, en veel meer een eigen visie en een eigen positie moet gaan formuleren.

Maar is die moskee wel extreem-rechts?

Het is een bolwerk van het salafisme, gefinancierd door salafisten en trouw aan het Saoedische koningshuis. Dan weten we genoeg. De moslims die naar Al Fourqaan gaan, doen dat niet omdat het toevallig de moskee om de hoek is. Daar gaan bidden is een heel bewuste politieke keuze. Natuurlijk houden die salafisten zich hier in Nederland vanwege de machtsverhoudingen gedeisd, maar hun extreem-rechtse standpunten zijn duidelijk. Ze voeren hier geen gewapende strijd, net als Pegida dat trouwens ook niet doet. Maar progressieve moslims en andere linkse en feministische mensen, ja eigenlijk iedereen met een achtergrond in ‘moslimlanden’, weet wel waar deze lieden toe in staat zijn. Voor velen van hen vormen moslimfundi’s in hun dagelijkse leven misschien wel een grotere bedreiging dan Pegida. Juist ook omdat die fundi’s in hun sociale kringen rondlopen, of omdat ze familie hebben in landen waar allerlei varianten van moslimfundamentalisme de scepter zwaaien of terreur zaaien.

Dat die fundi’s hier zelf niet met geweren rondlopen, mag ons niet doen vergeten dat hun stroming een grote hand heeft in allerlei moslimfundamentalistische terreurgroepen wereldwijd. Dat ze een gedachtegoed verspreiden dat lijnrecht tegenover het onze staat. Dat mensen zoals wij, links en feministisch, de eersten zijn die eraan gaan als ze ooit aan de macht zouden komen. Maar tot die tijd kunnen ze de levens van heel veel vrouwen, lhbt-ers en moslims van andere stromingen het leven zuur maken, om maar te zwijgen van de jongeren die ze overhalen om bijvoorbeeld naar Syrië of Afghanistan te gaan.

Maar “als we alleen mensen steunen waar we het volledig mee eens zijn, zijn we niet solidair maar elitair. Salonsocialisme waarbij je alleen je eigen mensen steunt, mits ze precies zo woke als jij zijn, lost niks op”.

Zoals we in ons artikel al aangaven, leggen de meeste witte linksen hun oor nauwelijks te luisteren bij niet-witte linksen, in dit geval degenen met een achtergrond in ‘moslimlanden’. Daardoor is het besef niet aanwezig dat het moslimfundamentalisme in essentie niet anders is dan het seculiere fascisme hier in Nederland. Men beseft niet dat deze lieden levensgevaarlijk zijn, en daardoor blijft men ze in de eerste plaats benaderen als min of meer onschuldige gelovigen in plaats van als de fascisten die ze werkelijk zijn. Het is geen kwestie meer of minder “woke”. We leggen toch ook Pegida niet langs zo’n meetlat? De fundamentalisten zijn anti-”woke”, tegen alles waar wij voor staan. Die hele “woke”-redenering is tekenend voor de zware onderschatting van deze stroming, en voor de grove miskenning van de kennis en ervaringen van linksen en feministen met een achtergrond in ‘moslimlanden’.

Door niet mee te doen aan de actie zouden we het “als links nalaten om een principiële anti-fascistische beweging te bouwen omdat je een moskee stom vindt”.

Onze kritiek wegzetten door te doen alsof die het kinderlijke niveau van iets “stom” vinden niet overstijgt, toont niet echt bereidheid om daadwerkelijk verder te denken over de opbouw van een “principiële anti-fascistische beweging”. In ons stuk pleiten we juist voor het verder ontwikkelen van een anti-fascistische ideologie en praktijk, maar dan dus wel een die verder kijkt dan alleen wit westers fascisme.

We zouden niets willen doen tegen “fascistische aanvallen op moskeeën totdat er uit het niets ‘een sterke, brede linkse beweging’ uit de hemel nederdaalt”.

Wat we in werkelijkheid schreven, was dat wij niet meededen aan het verdedigen van, en het bloemen leggen bij, een fascistische moskee. Wij zouden zeker aanwezig geweest zijn als het geen extreem-rechtse moskee was geweest. Het is jammer dat sommige critici dat onderscheid niet kunnen of willen zien. We zullen het altijd opnemen voor niet-fascistische moslims, waar dan ook.

“Ons standpunt is dat je in de Tweede Wereldoorlog ook niet eerst alle gevangenen van concentratiekampen gaat ondervragen voor je besluit of ze recht hebben op onze steun en op bevrijding”, schreef iemand namens de organisatie die bloemen legde bij de moskee.

Deze redenering is eigenlijk te bizar om op in te gaan. Leden van een wereldwijde religieuze fascistische beweging worden hier terloops gestileerd tot nota bene slachtoffers van het fascisme die zelf bevrijding verdienen door anti-fascisten. Daders worden zo tot slachtoffers gemaakt. Het is trouwens een typerende metafoor, met name omdat daarin voor de slachtoffers van de moslimfundi’s geen plaats is. Wat zouden die machteloze fundi’s in die verschrikkelijke concentratiekampen immers hebben kunnen misdoen?

Pegida heeft met opzet voor deze extreem-rechtse moskee gekozen om begrip te kweken voor haar standpunten en om mensen mee te krijgen. Door niet naar de tegenprotesten te komen zouden wij in de val van Pegida getrapt zijn.

Pegida en andere extreem-rechtse groepjes protesteren voortdurend bij allerlei moskeeën. Per keer bekijken we of we meedoen aan tegenacties. Die worden overigens lang niet altijd georganiseerd. Je zou het kunnen omdraaien: wij zouden juist ons beleid laten bepalen door Pegida wanneer wij iedere keer dat ze ergens opduiken automatisch aanwezig zouden zijn. Maar wij bepalen zelf onze politieke lijn en agenda, en kozen er deze keer voor om niet mee te doen. Waar die “val” nu precies uit bestaat, blijft ons onduidelijk.

Met de aanval op deze specifieke moskee viel Pegida alle moslims aan. Ter wille van de solidariteit was het dan ook nodig tegen deze aanval stelling te nemen.

Het probleem met deze redenering is dat men het gedachtegoed van Pegida dus centraal stelt en volgt. En dat men de realiteit ter plekke, waarbij de ene groep fascisten de andere belaagt, maar al te makkelijk uit het oog verliest. Stelling nemen tegen Pegida moet natuurlijk altijd, net als stelling nemen tegen de moslimfundi’s. Tegen de een protesteren, maar tegen de ander niet, dat is twijfelachtig. Waarom niet ook eens goed kennis nemen van de ideologie van de fundi’s? In hun ogen zijn wij evenzeer, mogelijk nog meer, de vijand. Met Pegida delen ze ideologisch immers veel meer dan met ons.

Maar toen Identitair Verzet vorig jaar een demo aankondigde door de Haagse Schilderswijk richting de eveneens extreem-rechtse As Soennah moskee riepen wij wel op tot een tegenprotest.

Dat klopt, en dat was niet omdat Pegida en Identitair Verzet in onze ogen wezenlijk anders zijn. Wel was de geplande actie van Identitair Verzet eerder een provocatie tegen een hele wijk, dan alleen een actie tegen de moskee zoals nu bij Pegida. We distantieerden ons destijds nadrukkelijk van de moskee, plaatsten een kaartje van de route zodat de fascisten tijdens hun demo konden worden lastig gevallen, en riepen zeer zeker niet op om bloemen te gaan leggen bij de moskee, of die fysiek te verdedigen. Dat zou sowieso funest zijn geweest voor onze vertrouwensbanden met kameraden in Den Haag met een achtergrond in ‘moslimlanden’.

Het was beter geweest als bijvoorbeeld een feministische moslima het stuk had geschreven.

Voor wat betreft de inhoud zou dat nauwelijks uitmaken. We staan met Doorbraak namelijk voor een gezamenlijke bevrijdende visie, en in principe kan iedereen van ons die uitdragen. Natuurlijk verschilt de stijl van auteur tot auteur wel iets, maar het is de vraag hoe anders het stuk zou zijn uitgepakt als niet Ender Kaya, maar een feministische moslima het geschreven zou hebben. Misschien was de toon dan wel veel minder zakelijk geweest en veel explicieter boos. Vrouwen hebben immers nog meer te duchten van de moslimfundamentalisten, en bestrijden hen minstens zo doortastend als mannen. Denk aan de gewapende Koerdische strijdsters in Syrië.

We zouden juist Pegida moeten “aanvallen” en niet “elkaar een mes in de rug steken” met zo’n artikel. Hadden we niet beter gewoon kunnen wegblijven?

Onderlinge kritiek tussen actievoerders is onmisbaar voor elke beweging. Zonder het botsen der meningen sterft het politieke leven, zei Rosa Luxemburg niet voor niets. Helaas kennen we in Nederland geen echte politieke discussiecultuur, en wordt openlijke kritiek meestal opgevat als persoonlijke aanval, in dit geval door sommigen zelfs als een mes in de rug! Dat is nogal wat. In een reflex wordt onze kritiek afgedaan als “whataboutism” en wordt er geroepen dat men de actie van ons niet had “mogen” organiseren. Een nare suggestie, alsof wij de baas zouden willen spelen in de beweging, puur en alleen vanwege het geven van kritiek. Juist door dat gebrek aan serieuze discussie heerst er in de actiebeweging onvoldoende vooruitgang en lijken acties soms meer voort te komen uit een automatisme dan uit scherpe onderlinge discussies, uit gezamenlijk strategisch denken.

Als kritiek dan zo nodig moest, hadden we die dan niet per mail naar de organisatoren kunnen sturen? Of na de acties kunnen publiceren in plaats van eraan vooraf? Nu zou het erop lijken dat we andere mensen wilden overhalen om ook niet te gaan.

Natuurlijk hadden we de kritiek voor ons kunnen houden en gewoon kunnen wegblijven, maar we zijn juist op zoek naar de discussie. We hebben met het artikel niemand willen weerhouden om mee te doen aan de acties, maar we vinden wel dat iedereen in principe toegang zou moeten hebben tot alle informatie en argumenten om wel of niet te gaan. We willen mensen er niet van weerhouden een goed geïnformeerde keuze te maken over wel of niet deelnemen.

We hadden de organisatie die bloemen legde bij de extreem-rechtse moskee niet moeten omschrijven als “witte do-gooders” met hun “wit paternalisme”, want ook moslima’s maakten er deel van uit.

Daar zijn we dan inderdaad te snel mee geweest. Dat was fout van ons. In deze specifieke politieke context zijn moslima’s immers niet wit, hoewel dat voor bekeerlingen en mensen met een achtergrond in ‘moslimlanden’ ook net weer iets anders ligt. Wij hebben nog nooit een links persoon ontmoet met een achtergrond in een ‘moslimland’ die het in zijn of haar hoofd zou halen om bloemen te gaan leggen bij – of op een andere manier solidariteit te gaan tonen met – een fundamentalistische organisatie. Precies zoals het voor een linkse witte activist ondenkbaar is om steun uit te spreken aan bijvoorbeeld Pegida. Op Facebook zegt een van de drie organiserende vrouwen echter dat de bloemen en het stoepkrijt en alle kleur waren bedoeld als “liefde die overkomt aan de mensen in de moskee”. En dat als Pegida komt, “willen wij dat ze letterlijk tegenover een haag aan solidariteit staan”. Kortom, we noemden de organisatie niet alleen ten onrechte wit, maar spraken hen eveneens ten onrechte aan als onderdeel van de linkse beweging toen we aangaven dat die op deze manier voor altijd wit zal blijven. Aan de bloemenactie deden overigens, naast “do-gooders” van allerlei achtergronden, zowel linkse activisten als rechtse politici (DENK) mee. DENK ging zelfs praten met het bestuur van de extreem-rechtse moskee.

En nu zijn enkele activisten boos op Doorbraak.

Tsja, dat hadden we natuurlijk ook liever niet gehad. Wij hadden natuurlijk ook liever dat iedereen politiek zakelijk en inhoudelijk had gereageerd. Maar dat ons artikel voor een heel klein beetje ophef heeft gezorgd, is op zich ook weer niet zo erg. Dat betekent hopelijk dat bij een volgende, vergelijkbare situatie deze discussie makkelijker in de herinnering komt, en dat er dan net wat andere beslissingen worden genomen. Het is soms gewoon politiek belangrijk om een punt te maken, om enige ophef te veroorzaken en mensen aan het denken te zetten. Niet alleen in de samenleving als geheel, ook in eigen kringen.

En tot slot: Pegida is niet gekomen en linksen hebben niet schouder aan schouder gestaan met moslimfundamentalisten.

Het is inderdaad een succes dat Pegida niet gekomen is. Vanwege de beperkende maatregelen van de gemeente, aldus het extreem-rechtse actiegroepje zelf. Dat de gemeente die genomen heeft, komt voor een flink deel op het conto van de tegendemonstratie van maandag. Die was dus zeker een groot succes, wat ons betreft. En men heeft inderdaad niet samen staan demonstreren met religieuze fascisten. Maar dat was van tevoren natuurlijk allerminst zeker, en daarom denken we dat het belangrijk is om daar vooraf bij de planning goed over na te denken. Wat als Pegida wél was gekomen? Wat had men dan gedaan als er wel degelijk fundi’s bij de anti-fascisten waren gaan staan? Daarover tevoren discussiëren begint natuurlijk met het onomwonden afstand nemen van die lui, in de oproep en tijdens de actie in de toespraken en het actiemateriaal.

Ender Kaya en Eric Krebbers