Tijd om activistische wetenschappers de waardering te geven die hen toekomt

Hoe Jeffry Pondaag, die de oorlogsmisdaden van Nederlandse soldaten in Indonesië eind jaren veertig van de vorige eeuw onvermoeibaar bleef agenderen, genegeerd werd door veel historici. Of hoe activisten eurocentrische terminologie van historici aankaartten, maar lange tijd weinig gehoor vonden onder academici. Activisten hebben bij de geschiedschrijving van kolonialisme en slavernij een niet te onderschatten rol gespeeld, stelt Jones. Zij zetten deze onderwerpen op de agenda, vuurden het maatschappelijke debat aan en stimuleerden onderzoek. Jones benadrukt dat die binaire positie van wetenschap en activisme oneigenlijk is. Hij spreekt van scholar-activists, waarmee hij die tweedeling doorbreekt. Mensen kunnen zowel binnen als buiten de muren van de academie kritisch en geëngageerd zijn, activistisch dus. Ook academici die zich op deze manier uitspreken kunnen de nodige hoon verwachten, stelt Jones. Volgens Jones wordt het hoog tijd om activisten en scholar-activists te waarderen om hun kritische inzet, die ervoor gezorgd heeft dat de geschiedschrijving van kolonialisme en slavernij in beweging kwam (…) “Op de Universiteit Leiden werd bijvoorbeeld door Piet Emmer en Henk den Heijer lange tijd geen enkele prioriteit gegeven aan het economische belang van de Atlantische slavernij. Zij maakten als gatekeepers uit wat er onderzocht werd en wat niet. Den Heijer is nog niet zo heel lang geleden tot het inzicht gekomen dat dat onterecht is. Dat is mooi, maar desondanks loopt Nederland ook door zijn opstelling ontzettend achter op dit wetenschappelijk vlak.” Het eigen onderzoek naar het economisch belang van slavernij van Piet Emmer is daarbij flinterdun, benadrukt Fatah-Black. “Hij roept vooral langs de zijlijn, schrijft enkel nog opiniestukken. Zijn boek over de omgang met het koloniale verleden schaar ik daar ook onder. Steeds probeert Emmer de boel te sussen, beweert dat het Nederlandse slavernijverleden niet zoveel voorstelde. “Maakt u zich vooral geen zorgen”, is zijn boodschap, terwijl de feiten anders laten zien. Maar daar wil hij gewoon niet aan.”

Niels Mathijssen in Na de zweep de welvaart (Groene Amsterdammer)